Pornokrates eta Munduaren Iturburua Urola aldean
Pornografiaz mintzatzeko bilduko gara azaro honen azken ostegunean begi zein sudur luze hainbat Azpeitiko Dinamoa Sormen Gunean. Izango dugu bilera horretarako erreklama eta bandera sadomasokismo, bondage, dominazio, diziplina edo mendekotasun izeneko sexu jarduera aske eta adostuez libre idatzi izan dituen 94 urteko Catherine Robbe-Grillet-en irudi iradokitzailea ( afixan badu mahai gainean jarduera horietan erabili ohi diren tresna elegante horietako bat…). Izango dugu erreferente egun Pariseko Orsay museoan ikusgai eta bertako dendan postal bihurturik salgai bada ere, urte askotan zehar ezkutuan gorde izan zen Gustave Courbeten Munduaren Iturburua izeneko margoa. Gure begi aurrean, burua izara batek estalia eta hankak pintatu gabeak dituen emakume baten sexua azaltzen da, plano hurbilean, tapatu barik, pixkatxo bat gorrixkaturik, maitasuna egin berri duelako seinale akaso. Erreferente, halaber, KRK argitaletxe balentak kaleratu zuen Marguerite Vallette-Eymery 'Rachilde'k XIX. mende akaberan izkiriatu zuen Monsieur Venus izenburuko nobelaren azala den Felicien Ropsen Pornokrates koadroa ere. Esklabo itxurarik batera ez duen emakume baten potreta estrainioa da. Buruan hamaika apainduraz dotoretu kapela duela, zetazko mediak eta takoi altuko zapatez gain, biluzik da. Biluzik eta martxan, kate batek loturik sexu zikinkeria guztien sinboloa izan den txerri bat daramala….
Bilduko gara bai Azpeitian pornografia zertan, zertarako, nola, nolatan, nortzuk dastatzaile, zeintzuek sortua eztabaidatu nahian.
Ez gara bakarrik zinema pantailetan ikusi ohi dugun horretaz ariko. Alderantziz, deep/dark webean zein gure sakelako ispiluetan dagoena izango dugu hizpide.
Atzera joko dugu, hori bai. Zinema 1895eko abenduaren 28an jaio bazen, 1896koa dugu garai haietan pornotzat hartu zen lehen filma. Le coucher de la mariée du izenburu, Albert Kirchner eta Eugène Pirou argazkilariek egina. Handik gutxira, luxuz gainezka ziren burdel askotan horren tentagarria suertatzen zen asmakizun berriak garaturiko pelikulatxo erotikoak erakusten zitzaizkien opari bezero estimatuei…. Ez ahaztu Alfonso XIII.a Espainiako erregeak pelikula horien bilduma ikaragarria zuela. Are, une askotan, eszena porno horiek filmatzera jauregira joaten ziren zinegileen laguntzaile lanetan aritzen zen gustu handiz…
Aspaldiko kontuak horiek guztiak Urola aldean. Erreferente modernoagoak ere izango dira mahai gainean, ez pentsa. Esaterako, pornografiaren arauak azpikoz gora jarri zituen 1972ko Deep Throat hura, leize ilunetatik Times Squareko edo Leicester Squareko markesina guztietara jauzi egin zuena, eskandalua, zoramena eta atxikimendu erabatekoa eraginez. 22.000 dolar kostatu zen, eta 600 milioi bildu. Maltzur, bihurri (lehengo sekuentzian zehar Beethovenen Alegrantziaren Ereserkia entzuten da maleziaz aldrebestuta samar…), klitoria eztarrian duen emakume baten sexu bizipenak kontatzen ditu. Xurrumurruei kasu eginez, mafiak berak pagatu zuen ekoizpena eta sikarioak aretoz areto joaten ziren kopia besapean eta sarreren dirua jasoz. Hain handia izan zen eragin zuen inpaktua, ezen Watergate eskandalu politikoa argitan jartzen Washington Posteko kazetariei lagundu zien ezkutuko mezulari hari Deep Throat izendatu baitzuten. Kuriosoa, ordea, nahiz eta zinemaren zein pornografiaren mugarri eta mitoa bilakatua izan, egun ere, ezin da pelikula ohiko plataformetan ikusi; sinetsi ala ez, web pornoetara jo behar duzu. Nahitaez.
Juntatuko gara Urola aldean pornografo zenbait Kama Sutraren irudiei so. Arrimatuko Radu Jude errumaniarraren 2021eko Babardeala cu buclucsau porno balamuc umore garratzaz zipriztinduriko fabula politiko-soziala aztertzeko asmotan. Izenburu ezin egokiagorik du filmak gaztelaniaz Un polvo desafortunado o porno loco. Plataformetan harrapatzen baduzue, baietz beta emango Azpeitian ikertuko den gai batez janzteko: badira urteak zinema pornoa kontsumitzen dutenak luxuzko Kaliforniako etxeetan grabaturikoarekin kopetaraino daudela. Gaur, etxeko pelikulak nahiago. Zuk ere har dezakezu kamera eta zure maitale, senar edo dena delakoarekin txortan edo sexu-firin faran zaudela, grabatu. Zabalduko duzu gero sare sozialetan barna. Arrakastatsu arras dira film ziztrin horiek. Hainbeste ze industria (milioiak eta milioik mugitzen dituena) hasi baita imitatzen…
Horretaz hizketan Azpeitian hilak 28 egun dituela. Azken galdera, pornoak artea behar du izan ala artea bilakatzen bada galduko ditu izaera eta xedea? Askoren uste arrazoituan, pornoak eszitatu, berotu behar zaitu. Eta kito. Ez bilatu aitzakiarik, zuk behar duzu onartu horretarako aukeratu duzula filma. A, beste kontu bat, pornoa aretoetan ikus daiteke edo zure gelako intimitate (agian partekatua) beroan…?
Albiste gehiago kultura
Joxe Azurmendi: "Euskaltasun jatorra egin egin behar da"
Euskal pentsalari oparoa atzo zendu zela eta, 1994an Hasier Etxeberriak "Ez dago larrosarik" saiorako egin zion elkarrizketako pasarte batzuk berreskuratu ditugu. Arantzazu, euskaltasuna, artea eta filosofia hartu zituen hizpide, besteak beste.
Txomin Olabarri, Azkuna Zentroko zuzendari nagusi berria
2018ko maiatzetik 2024ko abendura bitartean Azkuna Zentroko zuzendari izan zen Fernando Perezek kargua bere borondatez utzi ondoren, Olabarri izendatzea erabaki dute.
Milaka lagunek gozatu dute Bilboko Itsasadarreko ur gaineko kontzertuez
Bero egin arren, milaka lagun gerturatu dira Bilboko Itsasadarrera BBK Riak antolatutako kontzertuetara. ETSko Iñigo Etxezarreta, Amaia eta Arde Bogota ur gainerako eszenatokian aritu dira gerturartu direnen gozamenerako.
Itziar Mendizabal dantzariak amaiera eman dio bere ibilbide bikainari Londresko Royal Ballet konpainian
Lau urterekin hasi zen balletean lehen urratsak ematen, eta dantzarako grinak, besteak beste, Alemaniara eraman du. Hondarribiko dantzariak alde batera utziko ditu eszenatokiak, baina ez balleta. Londresko konpainia ospetsuak bere goi mailako dantza eskolako irakasle izateko fitxatuko duela iragarri du.
Santa Ana 1588ko ontziaren gila izan daitekeena topatu dute Pasaiako badian
Santa Ana ontzia Pasaian eraiki zuten, 1586an. Felipe II.aren “Armada Handiko” ontzietako bat zen, eta Ingalaterra konkistatu eta bertan katolizismoa ezartzeko misioan, huts egin zuen operazioan parte hartu zuen.
Hunkituta jaso du Antton Valverdek Adarra Saria
Antton Valverde musikari donostiarrak jaso du aurtengo Adarra saria Eneko Goia alkatearen eskutik. Euskal kantagintzari egindako ekarpena aitortu diote. Saria musika sortzen jarraitzeko bultzada handia dela esan du sortzaile donostiarrak.
Springsteenen zaleak gogotsu daude "The Boss" handiak Reale Arena dantzan jarri aurreko orduetan
Bruce Springsteenek bi kontzertu eskainiko ditu Donostian (larunbatean eta asteartean) "The Land of Hope and Dreams" biraren barruan. 2016an izan zen azkenekoz estatubatuarra Euskal Herrian. Springsteenek 17 musikari eta abeslari izango ditu alboan, E Street Bandeko kide historikoak barne.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.