Nigra sum… baita gaztea eta azkarra ere
Estreinatu berri da gurean Wakanda Forever film erraldoia, Black Panther mugarik gabeko eta sona handikoaren jarraipen elegante eta sutsua. 2018an plazaratutako lehen pelikula hark Estatu Batuetako beltzen urguilua (ber)piztu zuen sekulako indarrez.
Afrikan giza lapurrek eramandako esklabo haien ondorengo askoren ustez, existitzen ez den (ala bai, nork daki?) Wakanda herriaren Tchala erregeak, Marvel argitaletxearen komiki batean aspaldi zaharrean sortuak, euren arrazakideengan Barak Obamak berak, Martin Luther Kingek berak, Malcolm Xk berak, Jesse Owensek berak, Rosa Parksek berak edo Angela Davisek berak izandako eragina izango zuen Alabamako, Detroiteko, New Yorkeko beltzengan.
Mexikoko Joko Olinpiko haietan eskularru beltzez jantzitako ukabila altxatu zuten kirolari haien parekoa zen Black Panther zeluloidezko superheroia. Beisbol eta futbol amerikarraren zelaietan AEBko ereserkia entzuten denean, euren arrazaren alde belauniko baina harro demonio agertu ohi diren horien iguala.
Burua makurturik ibiltzera ohitu ziren haien seme-alabek erreferentzia eta amets hartu zuten 2018 hartan Wakanda, existitzen ez omen den erresuma (ez al da ba euskaraz esaten izena duen orok izana duenik?).
Historian zehar bitan saiatu izan dira esklabo izandako horiek beren aberri propioa sortzen: Liberian Haitin nola. Saiatu. Zazpi ahaleginetan eutsi, mundu zuria kontra zutela. Borroka eta porrota…
Agian oraingoa dute benetako beta, esperantza guztiak errealitate bihurtuko dituen lurrean, Denboratik at, Espaziotik at bada ere, binetetan zein pantailan erraz asko aurki daitekeen Wakanda erreinuan.
Hala ere, Liberiak eta Haitik izan zituzten arerio bertsuak ditu Wakandak, milurtekoetan zehar planeta nahi zuten erara kudeatu izan duten horiek, hots.
Black Panther hark milioiak eskuratu zituen munduko aretoetan. Baita garrantzi eta esanahi handiko sari pottoloak ere. Beste hamaika filmek egin zuten amore bere aurrean, denen gainean zela onartuz.
Baina Patua sarri da bastart eta zikoitz samarra. Tchala erregea antzezten zuen Chadwick Boseman minbiziak jota hil zen, 44 urte zituela. Pena samin-saminetan geratu zen komunitate beltza, buruzagirik gabeko armada balitz bezala.
Alta, altxatu ziren berriro, eta egun multibertsoko pantaila guztietan ikusgai den Wakanda Forever filma gauzatu zuten; hildako erregeari, zendutako aktoreari omenezko ekoizpen ikaragarria.
Mina dario gidoiari. Mina irudiei. Baina aho guztietan oihu, orro, bera: Wakanda Forever, Betiereko Wakanda! Eta bertan, handinahiko gobernu guztiek desiraturiko Vibranium metal nobleaz egindako lantzaz armaturik, emakumezkoen armada garaiezina. Eta bertan, Angela Bassettek antzeztutako erregina menderaezina. Eta bertan, zientzia guztien jabe den printzesa bat, motorren gainean, gidari abila. Eta bertan, 18 urteko neska zientzialaria, parekorik ez duen asmatzailea. Ozen ematen du bere dohainen berri: Gaztea naiz, Azkarra naiz. Beltza naiz. Emakumea naiz.
Esaldi horiek gaurkotzen/ahalduntzen dute Kantarik Ederrena liburuaren aldarrikapen hura. Gogoan? Latinez honela dio: Nigra sum sed formosa filiae Jherusalem. Euskaraz, berriz, honela egiten du berba Elizen Arteko Biblia delakoan: Beltzarana naiz, baina ederra; oi Jerusalemgo neskatxok: beduinoen oihal-etxolak bezain beltzaran. Salomonen jauregiko errezelak bezain eder.
Orain bizirik balego, nigra hura, honela mintzatuko zen, ziur, pantailatik: Beltza naiz eta harro; nire aberria defendatuko dut giza otsoen kontra, itsasotik datorren arerioaren kontra, Wakanda Forever.
Albiste gehiago kultura
Joxe Azurmendi: "Euskaltasun jatorra egin egin behar da"
Euskal pentsalari oparoa atzo zendu zela eta, 1994an Hasier Etxeberriak "Ez dago larrosarik" saiorako egin zion elkarrizketako pasarte batzuk berreskuratu ditugu. Arantzazu, euskaltasuna, artea eta filosofia hartu zituen hizpide, besteak beste.
Txomin Olabarri, Azkuna Zentroko zuzendari nagusi berria
2018ko maiatzetik 2024ko abendura bitartean Azkuna Zentroko zuzendari izan zen Fernando Perezek kargua bere borondatez utzi ondoren, Olabarri izendatzea erabaki dute.
Milaka lagunek gozatu dute Bilboko Itsasadarreko ur gaineko kontzertuez
Bero egin arren, milaka lagun gerturatu dira Bilboko Itsasadarrera BBK Riak antolatutako kontzertuetara. ETSko Iñigo Etxezarreta, Amaia eta Arde Bogota ur gainerako eszenatokian aritu dira gerturartu direnen gozamenerako.
Itziar Mendizabal dantzariak amaiera eman dio bere ibilbide bikainari Londresko Royal Ballet konpainian
Lau urterekin hasi zen balletean lehen urratsak ematen, eta dantzarako grinak, besteak beste, Alemaniara eraman du. Hondarribiko dantzariak alde batera utziko ditu eszenatokiak, baina ez balleta. Londresko konpainia ospetsuak bere goi mailako dantza eskolako irakasle izateko fitxatuko duela iragarri du.
Santa Ana 1588ko ontziaren gila izan daitekeena topatu dute Pasaiako badian
Santa Ana ontzia Pasaian eraiki zuten, 1586an. Felipe II.aren “Armada Handiko” ontzietako bat zen, eta Ingalaterra konkistatu eta bertan katolizismoa ezartzeko misioan, huts egin zuen operazioan parte hartu zuen.
Hunkituta jaso du Antton Valverdek Adarra Saria
Antton Valverde musikari donostiarrak jaso du aurtengo Adarra saria Eneko Goia alkatearen eskutik. Euskal kantagintzari egindako ekarpena aitortu diote. Saria musika sortzen jarraitzeko bultzada handia dela esan du sortzaile donostiarrak.
Springsteenen zaleak gogotsu daude "The Boss" handiak Reale Arena dantzan jarri aurreko orduetan
Bruce Springsteenek bi kontzertu eskainiko ditu Donostian (larunbatean eta asteartean) "The Land of Hope and Dreams" biraren barruan. 2016an izan zen azkenekoz estatubatuarra Euskal Herrian. Springsteenek 17 musikari eta abeslari izango ditu alboan, E Street Bandeko kide historikoak barne.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.