Ez tabakorik, ez animalien kontrako bortxakeriarik, ez AAk garaturiko irudirik
Gero eta luzeagoak, gero eta garrantzitsuagoak, gero eta mamitsuagoak, gero eta esanguratsuagoak, gero eta aldarrikapen sutsuagoz kargaturik ari dira agertzen pantailan pelikulen bukaerako kreditu tituluak.
Denbora franko bada, soinu banda amaitzen ari zela eta argia piztear, Estatu Batuetako Animalien Aldeko Elkarteak zin egiten zuen, bere zigilu ofizialez baieztatuz: pelikula honetan animalia batek ere (gizakiak ez dira kontuan hartzen), piztia batek ere, munstro benetako batek ere ez zituen, ez ditu, tratu txarrak jasan, nozitu, pairatu.
Ikusleak aterantz zihoazelarik, beste esaera batek ematen zien atentzioa, Estatu Batuetako Tabakoaren Kontrako erakundeak pelikulan inork ez zuela (duela) zigarretarik erre eta zigarretarik ez zela (dela) ikusi pantailan ziurtatzen zuen letra txiki-handitan.
Oraingo mundu, mende, milurteko kasik berrian beste mota bateko oharrak azaltzen dira pantailan, gogor eta gogoz aldarrikatuz film horretako irudi bat ere ez dela Adimen Artifizialaren bidez sortua izan. Horixe azken-aurreko berrikuntza amaierako tituluetan. Azken-hirugarrena, berriz, intimitate-koordinatzailearena izan zen.
Intimitate-koordinatzailea!!!?? Bai, Euskal film labur askotan ere agerian, begi-bistan geratzen den ofizio, lanpostu, eginbehar gaurko-gaurkoa, Me Too borrokak, zinema munduan izandako hamaika eskandalu sexualek eta emakumezko aktoreen kezkak eraginiko erantzukizun handiko lana; eginkizun moderno horren ardura hartuko duenak arreta handiz kontrolatu beharko du aktoreen erosotasuna, lasaitasuna, gidoiak, planifikazioak, eszenaratzeak muturreraino eramandako plano edo sekuentzietan. Ez bakarrik sexu kontuetan. Baita , kasurako, gore generoko filmetan gertatzen diren (gezurrezko) sarraskiak, triskantza faltsuak islatzen dituzten horietan ere. Pertsonaiak berak, bere egoerak, istorioari dagokiola, antzezlearen buru-osasuna kolokan jartzen dutenetan ere bai.
Eta ez pentsa, nahiz eta emakumeak izan exijentzia hori mahai gainean jarri zutenak, gizonezkoak ere babesten ditu intimacy coordinator izeneko profesionalak. Har ezazue etsenplu, hain ausarta, hain homoerotikoa, hain alkoholez, sexuz, drogaz eta herioz gainezka den Guadagninoren Queer hori, Mexikoko sargoriak harrapaturiko drama hezea non emakumerik ez dagoen, non Daniel Craigek eta Drew Staarkeyek filmaren zama osoa sostengatzen duten. Bertan lanean eta bertako kreditu titulutan aipatua, Luisa Lazzaro. Lanpostua berri samarra bada ere, beste bi ekoizpen sekulakotan da parte hartua Luisa, Ferrarin eta Parthenopen.
Bada, egun, aktore makina bat, sinatzen dituen kontratuetan intimitate eragilearen presentzia exijitzen duena. Hain da inportantea lan hori ze kasu askotan pertsona bakar baten ardura ez den. Kreditu tituluei erreparatuz gero, sarri aurkituko duzue intimitate-ekoizlerik ere, intimitate-koordinatzaileak behar duenaz arduratzen dena, alegia.
Askoz berriagoa da film honek ez du Adimen Artifizialak garaturiko irudirik aldarrikatzen duen, ziurtatzen duen, testu motz hori, baina behin baino gehiagotan irakurri izan dugu azkenaldi honetan pantailan. Hemen urguilu puntu bat da nabarmen –nabarmena, pelikula hori gizakiok amestu eta gizakiok sortu dugu adierazi nahi digute egileek, nik uste. Bestalde, informazio nahitaezkoa da guretzat, ikusleontzat. Ez dut nik kasik ezer Adimen Artfizialak sorturiko zinema pusken kontra ( badira horien gaineko kongresuak, mintegiak, zinemaldiak, eztabaida-lekuak) baina jakitun nahi dugu izan. Noiz da pelikula gu bezalako gizon-emakumezkoek egina eta noiz guk, gizatiarrok, elikaturiko AAk?
Askotan idatzi dizuedana, informazio adierazgarria oso dakarte kreditu tituluek, izan gaitezen erne, adi. Sarri (benetan diotsuet) pelikula bera bezain dastagarri eta harrigarriak dira.
Albiste gehiago kultura
Joxe Azurmendi: "Euskaltasun jatorra egin egin behar da"
Euskal pentsalari oparoa atzo zendu zela eta, 1994an Hasier Etxeberriak "Ez dago larrosarik" saiorako egin zion elkarrizketako pasarte batzuk berreskuratu ditugu. Arantzazu, euskaltasuna, artea eta filosofia hartu zituen hizpide, besteak beste.
Txomin Olabarri, Azkuna Zentroko zuzendari nagusi berria
2018ko maiatzetik 2024ko abendura bitartean Azkuna Zentroko zuzendari izan zen Fernando Perezek kargua bere borondatez utzi ondoren, Olabarri izendatzea erabaki dute.
Milaka lagunek gozatu dute Bilboko Itsasadarreko ur gaineko kontzertuez
Bero egin arren, milaka lagun gerturatu dira Bilboko Itsasadarrera BBK Riak antolatutako kontzertuetara. ETSko Iñigo Etxezarreta, Amaia eta Arde Bogota ur gainerako eszenatokian aritu dira gerturartu direnen gozamenerako.
Itziar Mendizabal dantzariak amaiera eman dio bere ibilbide bikainari Londresko Royal Ballet konpainian
Lau urterekin hasi zen balletean lehen urratsak ematen, eta dantzarako grinak, besteak beste, Alemaniara eraman du. Hondarribiko dantzariak alde batera utziko ditu eszenatokiak, baina ez balleta. Londresko konpainia ospetsuak bere goi mailako dantza eskolako irakasle izateko fitxatuko duela iragarri du.
Santa Ana 1588ko ontziaren gila izan daitekeena topatu dute Pasaiako badian
Santa Ana ontzia Pasaian eraiki zuten, 1586an. Felipe II.aren “Armada Handiko” ontzietako bat zen, eta Ingalaterra konkistatu eta bertan katolizismoa ezartzeko misioan, huts egin zuen operazioan parte hartu zuen.
Hunkituta jaso du Antton Valverdek Adarra Saria
Antton Valverde musikari donostiarrak jaso du aurtengo Adarra saria Eneko Goia alkatearen eskutik. Euskal kantagintzari egindako ekarpena aitortu diote. Saria musika sortzen jarraitzeko bultzada handia dela esan du sortzaile donostiarrak.
Springsteenen zaleak gogotsu daude "The Boss" handiak Reale Arena dantzan jarri aurreko orduetan
Bruce Springsteenek bi kontzertu eskainiko ditu Donostian (larunbatean eta asteartean) "The Land of Hope and Dreams" biraren barruan. 2016an izan zen azkenekoz estatubatuarra Euskal Herrian. Springsteenek 17 musikari eta abeslari izango ditu alboan, E Street Bandeko kide historikoak barne.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.