Nola hautatzen da Nobel sari baten irabazlea?
Nobel sarien zeremonia abenduaren 10ean egiten da urtero; izan ere, egun horretan hil baitzen sariei izena ematen dien Alfred Nobel asmatzaile suediarra.
Sariak sei kategoriatan daude banatuta: Fisikako Nobel Saria, Kimikako Nobel Saria, Medikuntzako Nobel Saria, Literaturako Nobel Saria, Ekonomiako Nobel Saria eta Bakearen Nobel Saria. Azken horrek piztu ohi du jakin-min handiena, saridunen artean jendartean ezagunak diren pertsonak egoten direlako.
Nahiz eta sari guztiak egun berean banatzen diren, guztiak ez dira leku berean ematen. Bakearen Nobel Saria Oslon (Norvegia) banatzen dute, eta gainerakoak Stockholmen (Suedia) ematen dituzte, Bakearena banatu eta ordu batzuk geroago. Hori horrela da sariak sustatu eta dinamita asmatu zuen Alfred Nobelek berak hala jaso zuelako bere testamentuan.
Alabaina, sari-banaketa izan aurretik, kategoria bakoitzeko sarien irabazleen hautatze-prozesua dago, eta horrek ia urtebete irauten du:
Iraila: gonbidapenak bidaltzen dira
Irailean, sari bakoitza emateaz arduratzen diren batzordeek isilpeko gonbidapenak bidaltzen dizkiete esparru bakoitzeko pertsona adituei, esparru horretako Nobel sarirako hautagaiak proposa ditzaten. Aditu horiek ezin diote euren buruari bozik eman. Aipatu adituen proposamenak urtarrilaren 31 baino arinago bidali behar dira zaizkie batzordeei.
Otsaila: hautagaitzak jasotzen dira
Batzorde bakoitzak urtarrilaren 31ra arte jasotako hautagaien artean egiten du bere aukeraketa. Data horretatik aurrera jasotako izenak hurrengo urterako ebaluaketan hartuko dira kontuan.
Otsaila-martxoa: zerrenda motzak
Batzordeek hautagaien ibilbidea aztertzen dute, eta zerrenda labur bat prestatzen dute saria jaso dezaketenekin.
Martxoa-abuztua: adituen gainbegirada
Adituek aipatu zerrenda gainbegiratzen dute. Aditu horietako batzuk iraunkorrak dira, eta beste batzuk hautagai zehatzen gainean dituzten ezagupenengatik kontratatzen dituzte. Adituek ez dituzte hautagaitzak zuzenean ebaluatzen eta ez dute gomendio espliziturik ematen.
Urria: irabazleak hautatzen dituzte
Urria hasieran batzorde bakoitzak bere esparruko Nobel sariaren irabazlea nor izango den hautatzen du, bozen gehiengo sinplea nahikoa izanik horretarako. Erabakia behin betikoa da, eta ez dago horren aurkako apelaziorik egiterik. Ondoren, saridunen izenak jakinarazten dituzte.
Abenduak 10: sari-banaketa
Nobel sarien banaketa-ekitaldia abenduaren 10ean izaten da. Bakearen Nobel saria Oslon ematen dute, eta gainerakoak Stockholmen. Saria Alfred Nobelen irudia duen dominaz, diploma batez eta sarian zenbatekoa jasotzen duen agiri batez dago osatuta.
Iturria: nobelprize.org
Albiste gehiago gizartea
Artzai Egunaren 57. edizioa ospatuko dute Uharte Arakilen igande honetan
Uharte Arakilen egingo den Artzai Eguneko gazta lehiaketak Jose Mari Ustarroz izena hartuko du, duela gutxi hil zen Idiazabal Gaztaren Jatorrizko Deiturako presidente ohiaren lana eskertzeko.
Otsagabiak 100 urte atzera egin du, 1925era, Orhipean jaiarekin
Nafarroako herrian Orhipean jaia ospatu dute larunbat honetan, antzinako lanbide eta tradizioak erakutsiz.
Babes Zibilak oraindik aktibo dauden fokuen "bilakaera ona" nabarmendu du, eta sute-bolada amaitzear dela uste du
Gaztela eta Leonen sei sute aktibo daude oraindik, larritasun gorenekorik ez, eta 1. mailako bat dago Almerian, Lubrin udalerrian.
Urbiako ostatuak 100 urte bete ditu gaur, mendeurren gazi-gozoa, itxita baitago duela bi astetik
1925eko abuztuaren 30ean zabaldu zen Urbiako fonda, 100 urte hauetan hamaika mendizale hartu ditu, goxo eta beso-zabalik. Mendeurrena, ordea, ateak itxita igaroko da, orain arte ostatua zeramatenek utzi egin baitute, eta kontsezioa dutenek hura martxan jarriko duten lagun berrien bila dabiltza.
Vueltak gorabeherak eragingo ditu irailaren 3an Bizkaiko errepideetan
2025eko Vueltaren 11. etapa irailaren 3an, asteazkena, hasi eta amaituko da Bilbon. Mozketak 12:40an hasi eta 17:20 aldera arte izango dira, antolatzaileek egindako aurreikuspenen arabera.
Mazonen aurkako hamargarren protestak GOIDIaren 228 biktimak omendu ditu
Gaur 10 hilabete bete dira GOIDIak Valentzia kolpatu zuenetik, eta haserrea nabaria da oraindik erkidego horretako kaleetan. "Mazon, dimisioa" lelopean, milaka pertsona mobilizatu dira hamargarren aldiz Valentzian. 228 pertsona hil ziren eta milaka familiak etxeak galdu zituzten. 304 egun geroago, horietako asko Gobernuaren laguntzen zain daude oraindik.
9 urteko haur bat zauritu da martxan zihoan villavesa batetik erorita, akats mekaniko baten ondorioz
Istripua 14:04an gertatu da, Sadar kalean. Ibilgailuko atea ustekabean ireki da, eta adingabea, atearen kontra zegoena, kanpora erori da. Haurra ateari katigatuta geratu da, eta hainbat metroz arrastan joan da, harik eta gidariak autobusa gelditzea lortu duen arte.
Milaka ibilgailu berrikusteko deia egin dute hainbat auto etxek, airbagetan arazoak izan ditzaketelako
Dozena bat pasatxo marka biltzen dituen Stellantis taldea erabiltzaileei gutunak bidaltzen ari da, Takata markako airbag akastunak direla eta.
8 kilometrorainoko auto-ilarak sortu dira AP-8an, Deban, istripu baten ondorioz
Kaltetutako ibilgailuak erretiratu ondoren, zirkulazioa normaltasunera itzuli da. 17:45ean, 7 kilometroko auto-ilarak sortu dira AP-8an, Irungo mugan.
Euskarabideak "Euskera ahora" kanpainaren edizio berri bat aurkeztu du, helduek euskaraz ikastea sustatzeko
Aurten, hasierako mailan (A1) izena ematen duten 16 urtetik gorako ikasleek matrikula doan edo ia doan izango dute, Euskarabidearen dirulaguntzei esker.