30 urte igaro dira Stasi DDRaren Polizia sekretuaren aktak ireki zirenetik
1991ko abenduaren 29an onartu zuten lege bat, zeinari esker Alemaniako Errepublika Demokratikoko (DDR) 3,37 milioi herritar ohiek jakin ahal izan zuten zer puntutaraino zuten haien bizitza kontrolatuta Stasiak, Polizia sekretuak.
Askok ez zuten espero zetorrena, ez zuten aintzat hartu haien inguruan saretu zuen zaintza-sistema. Hans Joachim Schädlich idazlearen kasua izan zen. Bere anaiak espiatu egiten zuela konturatu zen Stasiaren dokumentuak irakurri ostean, "zur eta lur" utzi zuena, alaba Susanne Schädlichen hitzetan.
Idazlearen familiaren arazoak 1976an hasi ziren, beste hainbatek bezala manifestu bat sinatu zuenean, Wolf Biermann abeslariaren nazionalitatea kentzearen aurkakoa. Lana galdu zuen eta argitaratzea galarazi zioten. Stasiaren jazarpena hain urrutira iritsi zen non hurrengo urtean DDR utzi behar izan zuen.
Bi ahoko arma bat
Schädlic izan zen norbere akta irakurri zuen lehenetarikoa, intelektual lagun talde batekin batera. Idazleak behin eta berriro egiten zuen topo Schäfer ezizenarekin. Inongo lekukorik gabe bere anaiarekin ibilaldi bat egin zuen arte, ez zen ohartu bera izan zitekeela espioia.
Familiarentzat "hondamendi hutsa" eta "min bizia" izan zen aurkikuntza. Ez aitak ez alabak ezin izan zuten inoiz Schäfer barkatu. Halere, Schädlichek dio berdin izan zitekeela osabaren erabakia bera zein xantaia kontua, asko eta askoren kasua izanik.
1989 amaieran Egon Krenzek zuzendutako Gobernu komunista erori zenean, Stasiak 91.000 funtzionario zituen eta gutxienez 180.000 informatzaile, egungo estimazioen arabera.
Hilabete zoro horietan, DDRko segurtasun indarrak dokumentu eta akta guztiak suntsitzen saiatu ziren. Kasu askotan, eraikin publikoetako aktibistek lortu zuten akta horiek suntsitu ez izana.
Gaur egun, akta suntsitudun 15.500 zaku inguru zaharberritzeko lanetan dabiltza; momentuz, 500 zakutako dokumentuak berritzea lortu dute. Asimilazio prozesua oraindik ez da amaitu.
Albiste gehiago mundua
Sute handi batek Coloradoko Arroila Handiko azpiegitura historikoak suntsitu ditu
Baso-sute batek 1928an ireki zituen Arroila Handiko aterpetxe historiko bat eta Arizonako 80 bat azpiegitura suntsitu ditu. Katie Hobbs gobernadoreak Estatu Batuetako gobernu federalak egindako ezbeharraren kontrola ikertzea eskatu du.
Islandian sumendi bat erupzioan sartu da hamabigarren aldiz azken bost urteetan
Erupzioa Sundhnukeko kraterrean eman da, Grindaviketik iparraldera eta Islandiako hiriburu Reykjaviketik eta Aintzira Urdin ospetsutik gertu. 700 eta 1.000 metro bitarteko luzera duen pitzadura bolkanikoa da, laba eta errauts bolkanikoa kanporatzen hasi da eta iparralderantz hedatzen ari da.
Israelek Damaskoko kuartel militarraren inguruak bonbardatu ditu
Eguneko bigarren erasoa da kokapen horretan bertan, Siria hegoaldeko borrokek jarraitzen duten bitartean. Erasoetako batek eraikina bete-betean jo du lehen datuen arabera.
Israelek Gazaren aurka egindako erasoek 100 pertsona baino gehiago hil dituzte astelehenetik
Zaurituei dagokienez, azken 24 orduetan 200 baino gehiago iritsi dira Zerrendan martxan jarraitzen duten ospitale bakanetara, iparraldean ez baitago zabalik bakar bat ere.
Frantziako Gobernuak 43.800 milioi euroko doikuntza egingo du 2026ko aurrekontuetan
Bayrou lehen ministroak neurri azpimarragarriak iragarri ditu; hala nola, pentsioak izoztea, enplegu publikoa eta gizarte- eta osasun- arloko gastuak murriztea eta jai egunak gutxitzea.
Putinen alternatibak, AEBren mehatxuaren aurrean
Vladimir Putinek Donald Trumpek ezarritako epemugari egin beharko dio aurre, Ukrainarekin gerrari amaiera emango dion akordio bat lortzeko. 50 egunen buruan ez bada bakerantz aurrerapauso zehatzik ematen, Etxe Zuriak erantzun egingo du.
Trumpek % 100eko muga-zergak ezarri nahi dizkie Errusiako produktuei, eta aliatuek finantzatutako armak Ukrainara bidaltzea adostu du NATOrekin
Trumpek iragarri du 50 eguneko epean Errusiako produktuei % 100eko muga-zergak ezarriko dizkiela, baldin eta Moskuk Ukrainarekin su-etena eta bake prozesua hastea ahalbidetuko duen akordiorik egiten ez badu. Era berean, iragarri du Ameriketako Estatu Batuek (AEB) armak bidaliko dizkiela NATOko herrialdeei, eta haiek arduratuko direla finantzatzeaz eta Ukrainara eramateaz.
EBk ohartarazi du Trumpek % 30eko muga-zerga ezartzeak bien arteko merkataritza etetea ekarriko lukeela
Donald Trumpek AEBko presidenteak iragarri du % 30eko muga-zergak ezarriko dizkiela Europar Batasuneko produktu guztiei, abuztuaren 1etik aurrera. Brusela prest agertu da negoziatzen jarraitzeko, nahiz eta "beharrezkoa" izanez gero, neurriak hartzeko aukera zabalik utzi duen.
Askatasunaren Ontzidia berriro Gaza bidean da, 58.000 hildakoen doluan
'Handala' ontzia Siziliatik abiatu da laguntza sinbolikoarekin. Bien bitartean, Israelen azken bonbardaketek beste 37 hildako utzi dituzte.
Trumpek % 30eko muga-zergak iragarri ditu Europar Batasunarentzat, abuztuaren 1etik aurrera
AEBko presidenteak gutun bat argitaratu du bere sare sozialean, eta esan du atzera egingo duela "Europar Batasunak edo EBko enpresek Estatu Batuetan produktuak fabrikatzea erabakitzen badute". Von der Layen prest agertu da negoziatzen jarraitzeko.