'Ezohiko beroa' eta 'meteorologia-inpaktu handiak' izan dira 2010-2019 hamarkadan
Hilaren 31n amaituko den hamarkadan "ezohiko beroa" eta "meteorologia-inpaktu handiak" izan dira mundu-mailan, Petteri Taalas MME Munduko Meteorologia Erakundearen idazkari nagusiak iragarri duenez.
Madrilen egiten ari diren Klimaren inguruko Goi Bileran aurkeztu du Taalasek MMEren urteroko txostena, eta bertan jaso dute aipatu datu hori. Taalasek esan duenez, azken hamar urteotan izotzaren atzerapena inoizko handiena izan da, itsasoaren mailak gora egin du eta berotegi-efektuko gasak ere ugaritu dira, gizakiaren jardueraren ondorioz gehienbat.
Txostenaren arabera, batez besteko tenperaturei erreparatuta, 2015-2019 eta 2010-2019 epeak historiako beroenak izan dira, eta marka ezarri dute. Gainera, datuak aztertuta ondorioztatu dutenez, lau hamarkada guztiek gainditu dute aurrekoaren batez besteko tenperatura, 1980an joera hori nabaritu zenetik.
Urte guztietako tenperaturak kontuan izanik, txostenak zehazten du 2019. urtea bigarren beroena dela. Bakarrik 2016a du aurretik, 'El Niño' fenomenoa bereziki bortitza eta ezohikoa izan zuena.
2019ko lehen bederatzi hilabeteetako batez besteko tenperatura, mundu-mailan, 1850-1900 epean izandakoa baino 1,1 ºC gradu altuagoa izan da. Urte haietan, oraindik industriaurreko garaian zeuden.
Taalasek esan du planetako toki gehienetan egin duela aurreko hamarkadan baino bero handiagoa. "Klima-aldaketa eragin suntsitzaileak ari da izaten", ohartarazi du MMEren idazkari nagusiak.
Marka berria, berotegi-efektuko gasetan
Berotegi-efektuko gasei, metanoari eta nitrogeno oxidoari dagokienez, txostenak egiaztatzen du 2018an marka berria ezarri zutela; hain zuzen ere, 1750ean, industriaurreko garaian, izandako datuekin alderatuta, % 147, % 259 eta % 123 igo dira, hurrenez hurren. MMEren txostenaren arabera, 2019ko mundu-mailako batezbestekoak 2020ko erdian izango dira eskuragarri, baina, denbora errealeko datuak aztertuta, pentsatzeko modukoa da egungo markak gaindituko dituztela aurtengo datuek, karbono dioxidoaren egungo mailak gero eta handiagoak izango baitira.
Bestalde, itsasoaren maila ere gero eta azkarrago ari da igotzen. Igoera-tasak gora egin du, eta horretan eragina izan du Groenlandian eta Antartikan izotz-bloke handiak urtu direla.
2019an izandako meteorologia-eraginak aztertuta, MMEk nabarmendu du prezipitazio "bereziki handiak" izan direla Ameriketako Estatu Batuetako erdialdean, Kanadako ipar-ekialdean, Errusiako ipar-ekialdean eta Asiako hego-mendebaldean. Bakarrik AEBn, 2018ko uztailetik 2019ko ekainera bitartean, batez beste, metro koadroko 962 litro euri egin du, marka berria ezarrita.
Lehorteek, aldiz, Asiako hego-ekialdean eta Pazifikoko hego-mendebalean izan zuten eragina, batez ere, 2019an. Australiako ekialdean, 2017tik, lehorte luzean daude, eta 2019an lehorte hori are bortitzagoa izan da. 2019ko urtarriletik urrira bitartean, Australiak bere historiako eperik lehorrena bizi izan du.
Bero-olatuei dagokienez, 2019ko handiena Europan jazo zuten, ekainaren amaieratik uztailaren amaierara bitartean; Frantzian, inoizko tenperaturik altuena izan zen, 46 ºC (aurreko marka 1,9º-ko aldearekin gainditu zuten); Alemanian (42,6º), Herbehereetan (40,7), Belgikan (41,8), Luxenburgon (40,8) eta Erresuma Batuan (38,7), halaber, aurreko markak gainditu dituzte aurten, eta eskandinaviar herrialdeetan ere gertatu da hori: Helsinkin, uztailaren 28an, 33,2 ºC jaso zituzten.
Zure interesekoa izan daiteke
Ertzaintzak alkohol eta droga kontrolak areagotuko ditu errepideetan datorren astean
Alkoholemia-proba batean positibo ematea arau-hauste oso larria da, eta 500-1.000 €-ko zigorra eta gehienez 6 puntu kentzea dakar.
Epaitegiak arrazoia eman dio ezgaitasuna duen gazte bati, eta Gasteizko Udalean funtzionario izateko aukera izango du
Udalak erabaki zuen ez zituela LEParen oinarriak betetzen, baina gazteak bere desgaitasun-maila frogatu ahal izan zuen eta epaitegiak arrazoia eman dio.
Etxegabetzeen aurkako dekretua luzatzeko eskatu dute, 2026an dozenaka familia kalean ez geratzeko
Donostian egindako prentsaurreko batean, Kaleratzeak Stop elkarteko ordezkariek, EH Bilduko, Podemoseko eta EB-IUko kideekin batera, abenduaren 31n amaituko den "babes soziala" luzatzeko eskatu dute, eta Eusko Legebiltzarrak aste honetan onartutako Etxebizitzaren, Lurzoruaren eta Hirigintzaren arloko Premiazko Neurriei buruzko Legearen kontra agertu dira.
Mitika diskotekako atezain batek kolpatuta hil zen Kerman Villate gaztea omendu dute Gasteizen
Kerman Villateren senideek prozesu judizialaren nondik norakoak salatu dituzte, eta egia eta justiziaren bila jarraituko dutela adierazi dute. Ehunka pertsona bildu dira Kermanen omenez egindako ekitaldian.
UEMAren esanetan, 2026ak “hizkuntza politika berriaren orubeak sendotzeko urtea” izan behar du
Urdiain eta Zeberio sartuta, 120 udalerrik osatzen dute jada Udalerri Euskaldunen Mankomunitatea (355.000 biztanle). Euskararen kontrako oldarraldia dela eta, “euskarak benetako lege-babesa izan dezan akordioak adosteko ahalegin guztiak” egingo dituela esan du Martin Aramendi UEMAko lehendakariak.
Zorteak irribarre egin dio Barakaldori: loteriaren bigarren sari batek 1,2 milioi euro utzi ditu
Larunbat honetako Espainiako Loteriaren zozketak 1,2 milioi euro utzi ditu Barakaldon. Loteriaren 17. administrazioak oso-osorik saldu du bertan 54299 zenbakia.
Adingabe batek Getxoko talde batean jasandako erasoak eta jazarpena salatu ditu horren familiak
Biktimak bi urtez jaso ditu ezkutuko deiak, irainak, jazarpena sare sozialetan eta eraso fisikoak. Eraso larriena udan jaso zuen, erasotzaileek inguratu eta jo egin baitzuten. Konortea galduta, lurrera erori zen, eta erasoa grabatu egin zuten.
1932an Eibarrek Niceto Alcala Zamorari oparitutako pistola berreskuratu dute Frantzian
Pistola 1931 eta 1936 artean II. Errepublikako presidente izan zen Alcala Zamorari oparitu zioten Eibarko elkarte errepublikarreko emakume talde batek. Frantziako poliziak urtarrilean berreskuratu zuen legez kanpo bildumagile frantziarren eskuetan zegoen arma.
Aita Marik 56 pertsona erreskatatu ditu 2025eko azken misioan
Erreskatea gaur goizean egin dute, Lampedusatik 34 mila nautika hegoekialdera. Erreskatatutakoen artean 7 haurtxo eta 16 adingabe daude. Bi hilabeteko haurra eta bere gurasoak Aita Maritik eraman behar izan dituzte haurrak muturreko desnutrizioa eta deshidratazioa zituelako.
Iruñeko Irabia ikastetxeko ikasle ohi batek salatu du Opus Deiko apaiz batek sexu erasoak egin zizkiola nerabezaroan
Opus Deik, bere aldetik, gertatutakoa onartu du, bai eta Donostian eta Madrilen ere antzeko bi kasu izan zirela argitu ere. Lehenengoa, adingabe batekin jazo zen; bigarrena, berriz, 45 urteko emakume batekin.