Ez da egia 100 urtetik behin pandemia bat dagoela munduko populazioa murrizteko
Azken egunetan, koronabirusaren krisiaren harira, hainbat gezur zabaldu dira sare sozialetan eta Whatsapp bidez, hala nola, 100 urtetik behin pandemia bat ematen dela munduko populazioa murrizteko.
"Lagunok, ezin dugu hain inuzenteak izan benetan gertatzen ari denaren aurrean. Munduan ordena berri bat dago. Populazioa murrizten ari dira. 100 urtetik behin gertatzen da", dio aipatutako mezuak. Bertsio diferenteak zabaldu dira Whatsapp, Facebook eta Twitter bidez, eta guztietan duela bi hilabete argitaratutako artikulu batek jasotzen zuen hipotesiari egiten diote erreferentzia. Informazio hori martxoaren amaieran jaso zuen webgune batek.
Biralizatutako mezuak eta webguneetan agertutako informazioek osasun krisi berak hartzen dituzte oinarri, eta 100 urteko epeetan banatuta aurkezten dituzte: 1720, 1820, 1920, 2020.
Datuen arabera, oinarririk gabeko informazioa da, ez baitago historian, osasungintzan edo demografian informazio hori babesten duen daturik. Aipatzen dituzten datak ez dira zuzenak, pandemia izan ez ziren krisi batzuei erreferentzia egiten diete eta 1920 eta 2020 artean izan ziren beste pandemia batzuk ez dituzte aipatu ere egiten. Gainera, osasun krisi horiek ez dute munduko populazioaren murrizketa eragin, Medikuntzaren Historian adituak direnek azpimarratu duten moduan.
Marseillako izurritea ez zen pandemia izan
Mezuan jartzen duten lehen adibidea Marseillan 1720. urtean izandako izurritea da. Hasteko, ez zen pandemia bat izan, "Marseillatik kanpo oso eragin txikia" izan zuelako, Luis Montiel Madrileko Complutense Unibertsitateko Medikuntzaren Historiako katedratikoak azaldu duenez.
Koleraren kasua
Mezu faltsuak aipatzen duen bigarren kasua kolera pandemiarena da. Mezuaren arabera, 1820an gertatu zen. Hala ere, kolerak olatu pandemiko ugari izan ditu, 1829, 1852, 1860, 1881 eta 1899. urteetan, baita XX. mendean ere; 1960. urtetik, aurrena Espainian eta ondoren Hegoamerikan, Maria Isabel Porras Gaztela Mantxako Unibertsitateko Zientziaren Historiako katedratikoak zehaztutakoaren arabera.
"Gripe espainiarra"ren ostean, pandemia gehiago izan dira
Mezuan jartzen duten hirugarren adibidea "Gripe espainiarra" da. Mezuak 1920an gertatu zela esaten du, baina urte bat edo bi arinago hasi zen.
Hura pandemia izan zen, eta milioika pertsona hil zituen. Munduko Osasun Erakundeak zehaztu bezala, "Gripe espainiarra" izenaz ezagutzen da Espainian eman zelako haren berri. Espainia herrialde neutrala zen Lehen Mundu Gerran, eta, ondorioz, zentsuratik libre zegoen.
Hala ere, "Gripe espainiarra" ez da COVID-19aren aurretik izandako azken pandemia. 1918 eta 2020 artean munduan gripe pandemikoaren agerraldi ezberdinak izan dira: Txinan 1957an izandakoa, txerri-gripea (A1H1) 2009an, hegazti-gripea 1997an edo SARSa 2002an, besteak beste. Guztietan, heriotza-tasa altuak izan ziren.
Munduko populazioa etengabe hazi da
Pandemia horiek guztiak gertatu arren, munduko populazioak gora egin du etengabe. 1950. urtean 2.600 milioi pertsona bizi ziren, 1987an 5.000 milioi, eta 2019an 7.700 milioi pertsona zenbatu dira, Munduko Nazio Batuen arabera. 2050. urterako, munduan 2.000 milioi pertsona gehiago egotea aurreikusita dago.
Albiste gehiago gizartea
Atun gorria gizentzeko Getariako uretan Aztik eta Balfegok dituzten kaioletan lehenengo 50 hegalaburrak sartu dituzte
Hegalaburraren lehen 50 aleak Getariako gizentzeko itsas haztegiko bi kaioletan daude dagoeneko. Tunidoak sardina eta berdel izoztuekin elikatuko dituzte urriaren amaierara arte, eta hil horren amaieran sakrifikatuko dituzte. Hartuko dituzten kiloak gantza dira, atunaren haragian sartzen den koipea.
Donostiako Amara auzoan kalean bizi diren 50 pertsona migratzaileei Arantzazun ostatu emango diete
Gipuzkoako Foru Aldundiak, Donostiako Udalarekin lankidetzan, aldi baterako ostatu bat prestatu du Oñatin.
Edurne eta Zeledon Txikiren jaitsierak Andre Maria Zuriaren plaza bete du txikien egunean
Aiora Diaz, Los Alegrios kuadrillako 12 urteko neska, eta Eñaut Saenz de Viteri, Galtzagorri kuadrillako 10 urteko blusa, izan dira aurtengo Edurne eta Zeledon Txiki. Eguerdian, txupinazoarekin batera, Zeledon Txikiren eta Edurneren panpinak San Migel elizako dorretik jaitsi dira. Ondoren, Aiora eta Eñaut elizako balkoira itzuli dira eta, handik festaz gozatzeko deia egin diete Gasteizko haur guztiei.
Donostiako Boulevardeko puntu morea berriro irekiko dute Aste Nagusian, indarkeria sexista kasuak prebenitzeko eta artatzeko
Larunbat honetatik aurrera, prentsa kiosko zaharrean, profesionalek aurrez aurreko arreta zerbitzua emango dute. Era berean, Emakumeen Etxea eta Berdintasun Sailaren telefonoa ere erabilgarri egongo dira, beste baliabide batzuekin batera.
Osakidetzak haurrei I motako diabetesa goiz detektatzeko Estatuko lehen azterlana abiatu du
6.000 pertsonak baino gehiagok parte hartuko dute Euskadiko Osasun Zerbitzuak zuzendutako lanean. Sintoma klinikoak agertu aurretik gaixotasuna identifikatzea da helburua, eta, horrela, konplikazioak murriztu eta aurretiaz jarduteko aukera ematea.
PPk eta Voxek debekatu egin dute jendaurrean Islamarekin lotutako ekitaldiak egitea, Jumillan, Murtzian
Ezingo dute ospatu, adibidez, musulmanen artean ohikoa den Arkumearen Jaia. Voxek proposatu zuen mozioa, eta PPren babesarekin, aurrera atera da. Jumilla da, hortaz, xenofobia instituzioek bultzatzen duen lehen herria.
EAEk 2.355 biztanle irabazi ditu bigarren hiruhilekoan, atzerritarren etorrerari esker
Jatorriari dagokionez, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan bizi diren atzerritar gehienak Kolonbian (1.400), Marokon (830) eta Venezuelan (760) jaiotakoak dira.
Beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina suhiltzaileek egonkortzea lortu dute
Sutea 18:13an hasi da, eta ez du zerikusirik asteartean piztu ziren biekin. Sutea garagar eta gari uzta jasota dagoen galtzu soro batean hasi da, baina basoa gertu du.
EHUk Bakearen aldeko Adierazpena sinatu du Hiroshiman, eta Bengoetxea errektoreak Gazako sarraskia salatu du
Joxerramon Bengoetxeak "memoria ariketaren garrantzia" azpimarratu du. "Unibertsitateok gure esku dagoena egitera behartuta gaude, errepika ez dadin eta gertatutakoa ahaztu ez dadin", erantsi du.
Beroa Eukal Herrian: osasun alerta gorria Nafarroan, eta abisu horia EAEn eta Iparraldean
Ostegunetik aurrera tenperatura altuak izango dira, eta Nafarroako Erriberan 40 gradura iritsiko dira. Aurreikuspenen arabera, balio horiek igandera arte mantenduko dira, gutxienez. Gainera, ostiralean tenperatura maximoak 35 gradutik gorakoak izan daitezke, ez bakarrik Arabako hegoaldean, baita Kantauri isurialdeko barnealdean ere.