Pandemiak urte erdi laburtu du euskal gizon-emakumeen bizi-itxaropena
Covid-19aren pandemiak EAEn 2020an eragindako gain-hilkortasunaren ondorioz, gizonen bizi-itxaropena 0,6 urte murriztu da (81,3 urtetik 80,7 urtera) eta emakumeena, berriz, 0,5 urte (86,8 urtetik 86,3 urtera), Eustat Euskal Estatistika Erakundearen datuen arabera.
Eustatek azaldu duenez, 2020an gizonen bizi-itxaropena 80,7 urtekoa zen, eta emakumeena 86,3 urtekoa. Koronabirusak eragindako hilkortasunaren igoera hori gertatu izan ez balitz, bizi-itxaropena 81,3 urtekoa izatera iritsiko zen gizonen kasuan, eta 86,8ra emakumeen kasuan.
Edonola ere, 2019tik 2020ra bitarteko bizi-itxaropenaren murrizketa hori urrun dago espainiar Estatuan izan duen beherakadatik; estatu mailan, gizonen kasuan, 1,3 urte jaitsi baita bizi-itxaropena, eta emakumeen kasuan, 1,2 urte. Espainiakoa da Europar Batasuneko herrialdeetan izan den beherakada handienetakoa.
Azken mende erdian, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako gizonen eta emakumeen bizi-itxaropenak gora egin du, gorabeherak aparte. 1976ko adierazleei erreparatuta (69,6 urte eta 76,9 urtekoa zen bizi-itxaropena gizonentzat eta emakumeentzat, hurrenez hurren), emakumeen bizi-itxaropenak 9,4 urte egin du gora, eta gizonenak 11,1 urte.
Gizonek hiru hilabete bizitza irabazi dituzte urteko, 80,7 urtera iritsi arte; emakumeek, berriz, 2,6 hilabete gehiago, 86,3 urtera arte. Bi sexuen bizi-itxaropenen arteko aldea 5,6 urtera murriztu da, duela 25 urteko 8,7ko maximotik.
Tumoreak dira bizi-itxaropenaren mehatxu nagusia. Haiek erabat ezabatzea lortuko balitz, gizonak 4,1 urte gehiago biziko lirateke eta 2,8 urte gehiago emakumeak.
Apalagoak dira kanpoko heriotza-arrazoiek eragindako jaitsierak; horiek bataz beste 10 hilabete murrizten dute gizonen bizitza eta 4 hilabete emakumeena. Trafiko istripuen eraginak hilabete murrizten du gizonen batezbesteko bizi-itxaropena, eta eragina hutsala da emakumeengan. Covid-19ak eragindako heriotzak kontuan hartu edo ez, azken bi egoera horien kopuruak ez dira aldatzen.
Ugalkortasuna "oso maila baxuetan"
Eustatek azaldu duenez, Euskal Autonomia Erkidegoko ugalkortasuna "oso maila baxuetan" dago; izan ere, 2020an, bataz beste 1,2 jaiotza izan dira emakumeko, Europar Batasunean 1,53 jaiotzakoa da batezbestekoa (azken datua, 2019). EAEn 1976an bataz beste izandako 2,7 jaiotzetatik eta belaunaldien arteko ordezkapenerako beharrezkoak diren 2,1 jaiotzetatik "oso urrun" dago, gaur egun, ugalkortasuna. Indizerik baxuena Bizkaian izan da, 1,15 jaiotza izan baitira emakumeko; Araban 1,29 izan dira, eta Gipuzkoan 1,26.
Fenomeno demografikoak aztertzeko adierazleen datuetan oinarrituta, emakume bakoitzak bataz beste 0,61 haur izango dituela aurreikusten da; horrek esan nahi du emakumeen herenak ez lukeela ondorengorik izango; 0,44 haur bigarren jaiotzak lirateke eta 0,15 hirugarren edo ondorengo haurrak.
Hau da, azken kasu horretan, hamar emakumetik bik baino gutxiagok izango lukete hirugarren edo ondorengo haurrik, hau da, 1976ko kopurua baino % 81 gutxiago, Eustatek zehaztu duenez.
EAEko emakumeen ugalkortasunaren beste ezaugarrietako bat amatasunerako batez besteko adin altua da: 33 urtekoa, Europar Batasuneko batezbestekoa baino 2 urte gehiago (azken datua, 2019) eta 1976an baino 4,4 urte gehiago.
Araban da txikien ama izateko batezbesteko adina, 32,4 urte, Bizkaian 33,1 urterekin izaten dira ama emakumeak eta Gipuzkoak 33 urterekin.
Zure interesekoa izan daiteke
Ikusmin handia EITBren Bilboko egoitzan, Olentzero eta Mari Domingi agurtzeko eta azken gutunak emateko
Haurren gutunak jasotzen eta haiekin argazkiak egiten izan dira biak ostiral arratsaldean, Bilboko kaleetan zehar egingo duten kalejiraren aurretik. Abenduaren 23an izango da hori, eta zuzenean jarraitu ahal izango da streaming bidez eitb.eus-en, 18:30etik aurrera, Anabel Arrizaren eta Aritz Mendiolaren kontakizunarekin. Emanaldia asteazken arratsaldean emitituko da ETB1en.
Migrazioa delinkuentziarekin eta zerbitzu-abusuarekin lotzen dutenen kopurua jaitsi da
Ikuspegi Immigrazioaren Euskal Behatokiak egindako azterlan baten arabera, euskal herritarren % 10ek baino gutxiagok aipatzen du immigrazioa herrialdeko arazo nagusietako gisa, eta % 2,7k baino ez dio modu pertsonalean eragiten diola.
Gipuzkoako Auzitegiak absolbitu egin ditu haurra hiltzen saiatzeagatik akusatu zituzten gurasoak
Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak absolbitu egin ditu gurasoak, haurra hiltzen saiatzeagatik akusatu ostean; ondorioztatu du ezin izan dela frogatu, neskatoaren lesioek jatorri traumatikoa zutenik edo kolpe baten ondorio zirenik.
3I/ATLAS kometa Lurrera ahalik eta gehien hurbildu da, eta ezustekorik gabe urruntzen ari da
Zientzialari errusiarrek baztertu egin dituzte, berriro ere, estralurtarren ustezko ontzi bat zela zioten teoriak.
Etxebizitzak gero eta gehiago kezkatzen du euskal gizartea, eta Osakidetzarekiko eta Ertzaintzarekiko konfiantza hobetzen ari da
Etxebizitza eskuratzea da euskal gizartearen arazo nagusia, azken Deustobarometroaren arabera; bitartean, osasunaren, segurtasunaren eta migrazioaren inguruko kezkak behera egin du, eta zerbitzu publikoekiko konfiantza berreskuratu da.
Guardia Zibilak erietxera eraman ditu Beloradotik joandakoekin Urduñan bizi ziren mojetako bost, osasun-baldintza kaxkarretan zeudelakoan
Ostegun honetan Santa Klarako monastegitik 87 eta 101 urte arteko bost moja atera dituzte eta Basurtuko erietxera eraman dituzte azterketa egitera, epailearen aginduz. Guardia Zibilak jakitera eman duenez, emakumeak osasun-baldintza txarretan bizi zirela egiaztatu ahala izan dute. Adierazpen horiek gezurtatzeko helburuz, etxeko mojetako batek sareetan zabaldu ditu eraikin barruko irudiak.
Fiskalak erretiratu egin ditu Zestoako akusatu nagusiaren aurkako akusazio guztiak, eta gainerako bostentzat isuna eskatu du
Salatzailearen bikotekide ohiaren deklarazioa entzun ostean, fiskalak frogatutzat jo du gizonarekiko beldur gaindiezina izan zuela eta zigor eskaerak aldatu ditu. Absoluzioa eskatu du akusatu nagusiarentzat eta gainerakoentzat, berriz, espetxe zigorra beharrean isunak eskatu ditu hertsatze delituagatik.
Moto gidari bat zauritu da Donostian, GI-20an hainbat ibilgailuren artean izandako istripuan
08:00ak aurretik izan da ezbeharra eta errepidea itxita gelditu da momentuan, auto ilara luzeak eraginez. Geroxeago zabaldu ahal izan dute erreietako bat.
Gabonak, inoiz baino garestiago: trikimailuak eta alternatibak, gure menua merkatzeko
Arkumea, bisigua, turroia, ostrak, anana... Gabonetan pairatzen dugun prezioen gorakadaren ondorioz, produktu batzuk gure mahain izatea ia ezinezkoa izaten da. Baina ez etsi, alternatiba goxoak egon badaude gure Gabonetako menua hain garestia ez izateko.
Elkartasun uholde bati esker, EITB Maratoiak 361.665 euro batu ditu zahartze osasuntsuaren aldeko ikerketarako
Beste urte batez, ehunka pertsonak eta erakundek euren onena eman dute zahartze osasungarria ikertzeko dirua biltzeko. Guztira, egun osoan zehar, EITB Maratoiak 361.665 euro batzea lortu du, eta kopuru horrek hazten jarraituko du datozen egunetako dohaintzei esker.