Europako lehen gerra handia duela 5.000 urte izan zen, Guardian
Europako lehen gatazka handia Guardian (Araba) izan zen duela 5.000 urte, Neolito garaian, Scientific Reports aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera. Hala, uste zen baino 1.000 urte lehenago izan zen aurreneko gatazka handi hori —dokumentatuta zegoen zaharrena Alemanian gertatu zen, Brontze Aroan (duela 4.000-2.800 urte)—.
Teresa Fernandez-Crespo Valladolideko Unibertsitateko Historiaurreko Departamentuko irakasleak zuzendutako azterlanak Arabako Errioxako San Juan Portam Latinam aztarnategian topatu zituzten 338 giza hezurdura aztertu ditu. Ikerketan, Europako zenbait unibertsitatetako adituek eta euskal zientzialariek hartu dute parte, hala nola Paco Etxeberria forentseak, Lourdes Herrasti Aranzadiko antropologoak eta Javier Ordoño eta Jose I. Vegas arkeologoek.
Hezurdurak 1980ko eta 1990eko hamarkadetan topatu zituzten, eta gaur egun Arabako Arkeologia Museoan (Gasteiz) dituzte. Gizonezkoenak dira nagusi (nerabeak eta helduak), eta gehienek indarkeria zantzuak dituzte: geziek eragindako zauriak eta garezurreko traumatismoak, besteak beste.
Hain zuzen ere, Europan, historiaurreko ezein eremutan ez dute Arabako aztarnategiko gorpuetan baino gezi-zauri gehiago zenbatu, Teresa Fernandez-Crespo ikerketaren buruak EFE albiste agentziari egindako adierazpenetan azaldu duenez. Aztarnategian eta horren inguruan, silexez egindako 52 gezi-punta topatu zituzten, eta horietatik 36tan talka edo inpaktu arrastoak atzeman.
Horrez gain, gorpuen % 70ek orbaindutako zauriak zituzten, eta beste % 10ek hiltzean sendatu gabeak. Ebidentzia horiek guztiak kontuan hartuta, ikerlariek ondorioztatu dute "eskala handiko gatazka bat" egon zela, "luzea" izan zena, gainera, "gutxienez hainbat hilabetekoa". Gerra "antolatua" eta "batez ere gizonek egindakoa" izan zen, azterlanaren arabera.
Neolitoko lehen gerra handia
Orain arte, ikerlariek uste zuten Neolitoan egun gutxiko borrokak izan zirela, talde txikien artekoak (20-30 pertsona, umeak eta emakumeak tartean). Uste zabaldua zen garai hartako gizakiek ez zutela gerra luze eta handiak egiteko ahalmen logistikorik.
Hala, Europako lehen gerra handia Brontze Aroan zegoen kokatuta. Tollense hirian (Alemania) gertatu zen, eta 4.000 bat borrokalari izan omen ziren. Ikerketa honek, bada, aurretik ere, 1.000 urte lehenago, ezaugarri antzekoak izan zituen beste gatazka bat egon zela frogatu du.
Ikerketaren arabera, Guardiako guduan ehunka pertsonak parte hartu zuten, eta gatazkak "eragin zuzena izan zuen herritarren bizi kalitatean, gaixotasunak eta gosea eraginda", adierazi du Fernandez-Crespok.
Ikerlari horren teoria da Arabako Errioxako eremu horretan jende asko bizi zela, eta gizartearen konplexutasun sozioekonomikoa handia zela. Baliabideak lortzeko borrokak gerra eragin zuen, Fernandez-Cresporen ustez.
"Ikerlan honetan ondorioztatu dugu Neolitoko gerra uste genuen baino sofistikatuago, antolatuago eta herritarrentzat kaltegarriagoa" izan zela, nabarmendu du Fernando-Crespok.
Albiste gehiago gizartea
Albiste izango dira: Andre Maria Zuriaren jaiak, abisu horia beroagatik eta enpleguari buruzko datuak
Gaurkoan albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Jaialdiak amaiera borobila eman dio Boisen, sei egun zirraragarriren ostean
Ekitaldiak zortzigarren edizioa itxi du, 1987an sortu zenetik izandako arrakastatsuenetako eta jendetsuenetako bat bezala.
Palestinarekin Elkartasuna plataformak euskal hiriburuetako jaietan mobilizatzeko deia egin du
Plataformak "hipokrisia" leporatu die gobernuei eta hedabideei, eta manifestazioak deitu ditu Gasteizen (abuztuaren 6an), Donostian (abuztuaren 10ean), Bilbon (abuztuaren 15ean) eta manifestazio nazionala Iruñean (urriaren 4an).
Bilboko kale-saltzaileen aurkako sarekadak areagotu direla salatu dute
Udaltzainenganako errespetua eskatu du Bilboko Udalak. Manteroek diote euren egoera legeztatzea ezinbestekoa da bestelako lanetarako aukera izateko. Sarekadak salatzeko protesta deitu du biharko Bizkaiko Manteroen Elkarteak.
Bi atxilotu Gasteizen, gizon bati indarkeriaz lapurtzea leporatuta
04:15 aldera jazo da lapurreta, hiriburuko parke baten inguruan. 31 eta 29 urteko atxilotuak epailearen esku utziko dituzte, beharrezko izapideak amaitutakoan.
Atxilotu bat Ordizian kokaina, 10.000 euro eta kontrabandoko tabakoa zeramala
Gidaria atxilotu dute substantzia estupefazienteen trafikoko ustezko delitua egotzita, eta deklaratu gabeko tabakoa edukitzeagatik.
Tigre-eltxoaren kontrako fumigazio lanak egin dituzte bart Hendaian
Lapurdin chikungunya gaitzaren lehen kasua agertu ondoren egin dituzte desinfekzio lanak, Hendaiako igerilekutik, tren geltokiraino. 22:00etatik 07:00ak arte kaleak erabat itxita egon dira, eta bizilagunek agintarien aginduak errespetatu behar izan dituzte. Herritarrak kezkatuta agertu dira, ez dakitelako zer-nolako eragina izan dezakeen erabilitako produktuak haien egunerokotasunean. Fumigazioaz arduratutako enpresak dio erabilitako produktua ez dela kaltegarria, eta tigre-eltxoen % 80 bat hiltzea lortzen dutela.
20.000 sinadura, txosnak Euskal Herriko ondare inmaterial izendatzeko
Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako txosnen batzordeek adierazi dute jaigune horiek "arriskuan" daudela, eta ondare inmaterial izendatzeko eskaera sinatzen eta zabaltzen jarraitzeko deia egin dute.
Zeledonek prest ditu aterkia eta ardo-zahatoa, kanpandorretik jaitsi eta Andre Maria Zuriaren jaiei hasiera emateko
Zuzeneko musikak, kalejirek, ekintza herrikoiek eta familia guztientzako proposamenek beteko dituzte Gasteizko kaleak abuztuaren 4tik 9ra, sei eguneko jai giroan.
Karabela portugaldarrak topatu dituzte Bakioko hondartzan beste egun batez uda honetan
Goizean, marmokak ikusi dituzte Bizkaiko zazpi hondartzatan, eta, atzo arratsaldean, Zurriolako hondartzan bainua hartzea debekatu behar izan zuten, karabela portugaldarrek eragindako "ziztada ugari" zenbatu baitzituzten, horietako batzuk nahiko larriak.