Eh, txo , hau ez da Marte
Ez dakit inoiz Misión a Marte film aldrebestuaz idatzi dizuedan. Ez badut egin, barkamendua eskatzen dizuet eta, zuen barkazioa lortzearren, abisu bazterrezina pasatuko: Donostiako Zinemaldian programaturik duzue Zinemira sailean, hilaren 24an eta 25ean, Berlingo Kritikaren Aste marjinal, kolosal, erradikaletik pasa eta gero, Gijongo jaialdian sari majo, bazterreko eta merezitutako bat eskuratu ostean.
Zuri-beltzean da filmatua. 16 milimetrotan. Benetako zeluloidean, bai. Elias Querejeta Zine Eskolako bitarteko teknikoekin eta bertako ikasle-irakasleen sostenguaz. 10.000 euro baino ez zuen gastatu Amat Villamajor del Pozok bere estreinako zine atrebimenduan. 10.000 mila baino gutxiago.
Bertan parte, kamera, esku, bolante, mobiola hartu izan zuten denek kobratuz gero, 300.000 ere erraz eta erruz behar izango zituen egileak. Baina ederki dakizue arte kontuetan, sorkuntza harrikada eta barrikadetan jarduten dutenek oso gutxitan kobratzen dutela…
Amat katalana da. Baina senideak ditu Eibarren. Amat okin dabil, eguneroko ogia zein eguneroko zine sarrerak erosi ahal izateko, Donostiako ospe handiko okindegi-gozotegi batean. Amat -ez zenekiten, ez al zenuten batere susmorik?- Elias Querejeta Zine Eskolako ikaslea da
Eta eta eta…Gerardo del Pozo maisuaren iloba. Zer inporta du horrek? Inporta handia, izan ere. Gerardo 'Gene' del Pozo Hertzainak taldearen hasiera-hasieretan izan zen, hastapen-hastapenetan. Hertzainak, bai. Entziklopedia birtualetan The Clashekin alderatzen dute, The Clash hemengoak, bertakoak, euskaldunak, The Clash Bitorixekoak.
1980ko hamarkadan juntatu zen Amaten pelikulan agertzen den Gerardo 'Gene' del Pozo gero Hertzainak osatuko zuen jendaiarekin. Hor zegoen, kasu, Xabier Montoia bera. 'Gamma' ezizena zerabilen orduan eta bazen Anfetamiña edo Likantropo izenburuko liburuak idatzi hurren. Seguru zuetako batzuek eta zuen guraso askok gogoan dituzuela Xabierrek gaztelaniaz idatziriko bertso zahar hauek: Batzuentzat Historia hasten da Jesu Kristo gurutzera igo zenean Besteentzat, ostera, Leninek, kapela eskuan 'Botere osoa sovietentzat!' aldarrikatu zuenean. Niretzat, David Bowiek ilea moztu zuenekoan.
Bada, bolada berean, Hertzainak taldeak bere lehen diskoa plazaratu aurretik, Gerardo del Pozo hor zegoen, abesti hainbaten letrak sortzen. Esaterako, Josu Zabalarekin batera idatziriko Ta zer ez da berdin.
Pasa ziren egunak. Etorri ziren gauak. Garaiak zeharkatu zituzten elkarrekin gitarra joaz aparte, abestuz gain, konpositorea zen Iñaki Garitaonaindia, Garik; Enrique Sáenz de Villaverde Kike gitarra-jotzaileak; baterian dena ematen zuen Luis Javier Saiz Txanpik; Tito Aldama saxofoiarenak; eta teklatuetan aritzen zen Bingen Mendizabalek .
Plazaratu ziren diskoak; beste askorentzat urratu eta markatu zuten xenda. Hertzainak! Hertzaink! Karra Elejaldek ere hartu zuen parte abentura horretan. 1985eko Hau dena aldatu nahi nuke diskoan, ska estiloaren eraginpean sortutako hartan, 'Eutsi gogor' kanta sinatzen aurkituko duzue aktore arabarra. Baita Gerardo del Pozo ere. Horra hor Josu Zabalarekin 'Aurkariari zorionak' abestiaren hitzen sortzaile.
Urteak joan, diskoak eta kontzertuak etorri. Gerardok (taldearen tresnak eta teknika kontuak ere izan ziren bere ardura eta kezka) utzi zuen musika (musika uzterik bada…) eta maisua izaten hasi.
Utzi/hasi baina, baina, baina, estreinako diskoa egin orduko landutako maketa bat… gorde. Bai, Gerardok gorde egin zuen 1982ko eta 1983ko kantak biltzen zituen maketa bat.
Maketa? Bai. Antigoalean musika grabatzeko, gordetzeko eta erakusteko erabiltzen zen gailu/tramankulua, uholde teknologiko guztien aurrekoa.
Zerk ote, zerk bide, zerk ei, zerk demontre lotzen ditu joan den mendeko grabaketa ziztrin horiek eta hilaren 24an eta 25ean Donostiako Zinemaldian ikusgai izango den film bat?
Ba justu, partekatzen duten harrikada markaz kanpokoak. Partekatzen duten artisau puntu horrek. Berdintzen dituen primitibismo sekulakoak….
Eta beste kontu batek: maketa hartan grabatu ziren kantek pelikularen soinu banda osatzen dute. Erreparatu, arren; belarriak tente izanez gero, honako harribitxi burrunbatsu eta amorruz bete hauek egingo dute eztanda eta ezten pantailan: Eh Txo, Ongi etorri Aita Santua, Hau ez da New York, Galtzailea, Rockanrola batzokian, Ta zer ez da berdin…
Filmaren musika kontu hori are eta malezia handiagoz biribiltzeko, hasierako gonbidatu gisa nor, nortzuk, eta Dead Kennedys beren Man with the dogs-ekin.
Bada ordua Misión a Marte pelikularako sarrera lortzeko.
Albiste gehiago kultura
Santa Ana 1588ko ontziaren gila izan daitekeena topatu dute Pasaiako badian
Santa Ana ontzia Pasaian eraiki zuten, 1586an. Felipe II.aren “Armada Handiko” ontzietako bat zen, eta Ingalaterra konkistatu eta bertan katolizismoa ezartzeko misioan, huts egin zuen operazioan parte hartu zuen.
Hunkituta jaso du Antton Valverdek Adarra Saria
Antton Valverde musikari donostiarrak jaso du aurtengo Adarra saria Eneko Goia alkatearen eskutik. Euskal kantagintzari egindako ekarpena aitortu diote. Saria musika sortzen jarraitzeko bultzada handia dela esan du sortzaile donostiarrak.
Springsteenen zaleak gogotsu daude "The Boss" handiak Reale Arena dantzan jarri aurreko orduetan
Bruce Springsteenek bi kontzertu eskainiko ditu Donostian (larunbatean eta asteartean) "The Land of Hope and Dreams" biraren barruan. 2016an izan zen azkenekoz estatubatuarra Euskal Herrian. Springsteenek 17 musikari eta abeslari izango ditu alboan, E Street Bandeko kide historikoak barne.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.
Euskal Museoak 2026ko bigarren hiruhilekoan irekiko ditu ateak berriro
"Enbor arina", euskal kulturaren ikurra, Miserikordia eraikinean jarri dute Bilboko museoaren berrikuntzaren parte gisa. 2026an ateak berriro irekitzea espero dute.
Itziar Ituño protagonista duen ''Argi gorriak'' telesaila grabatzen ari dira egunotan
Alberto Gastesik zuzenduta, umorea, intriga eta drama familiarra uztartzen ditu EITBren parte-hartzea duen telesailak.
"Eguerdi on", Euskaltzaindiak ez du "gibel egin" eta hainbat hitz hiztegiratu ditu
Azken sei hilabeteetan, Euskaltzaindiak 774 forma berri jaso ditu bere hiztegian, "eguerdi on" eta "gibel egin" tartean, 1.635 forma zuzendu edo osatu ditu eta hiru sarrera kendu ditu. Guztira, 52.091 forma jasotzen ditu orain "Euskaltzaindiaren Hiztegia"k.
Fermin Leizaola etnografoa zendu da
81 urte zituen Euskal Herriko artzaintzaren kultura ikertu eta dokumentatu zituen gizonak. Aranzadiko Etnografia saileko zuzendari izan zen, 45 urtez, eta Eusko Ikaskuntzaren Manuel Lekuona saria jaso zuen 2018an.