Ekar iezazkidazu zaldi hutsak, Donald!
Bilboko FANTastikorako bidean geundela iritsi zen berria, New Yorkeko Burtsa ireki aurretik ere, galera nahiko gogorrak izanak ziren zinema eta ikus-entzunezko unibertsoarekin zerikusi franko, garrantzi handia eta eragin egundokoa dituzten hainbat eta hainbat enpresatan. Wall Streeteko eragiketak hasi orduko, Netflixek,% 4 zuen galdua. Disneyek, berriz, % 3. % 0,8 jaitsi ziren Warner Bros Discoveryren akzioak, eta % 1,1 Paramont Globalekoak. Concastenek, zeluloidezko munstro lehenak sortu zituen Universal Picturesen jabearenek, ez zuten hain behera egin baina % 0,12 gutxiago balio zuten Wall Streeten, maiatzaren 4 hartan.
Zergatik? Kulpante bat bilatu nahiz gero, erraza aurkitzea: betikoa, ohikoa: arbasoak Eskoziakoak zein Alemaniakoak dituen Donald John Trump. Bera zen jaitsiera ikaragarri horren erruduna; bera eta bere muga-zergako politika deabrutua.
Aurreko arratsaldean zera emana zuen aditzera: Estatu Batuetatik at, kanpoan, egingo diren zinema eta ikus-entzunezko produktu orok % 100eko muga-zerga pagatu beharko lukete aurrerantzean. Presidenteak bertako produkzioa babestu nahi omen zuen (bere erara). Nola? Ba ekoiztetxe guztiak herrialdean, Texasen zein Iowan, Floridan bezala Wisconsin ere filmatzera behartuz. Are gehiago, ez bide ziren ongi etorriak izango planetako beste lurretatik etorritako zuzendariak, gidoigileak, teknikariak…
Gaurko mundu globalean erabaki hori aurrera eramatea ezinezko dela denok (Trumpek izan ezik) badakite, badakigu. Nahikoa dugu edozein filmen bukaerako kreditu tituluak arretaz errepasatzea ondorio zehatz eta jakin batera iristeko: Hollywoodekoak direla pentsatzen dugun pelikula gehienak ez dira Estatu Batuetan filmatu, nahiz eta gidoiak esan eta irudiek kasik baieztatu Los Angelesen, Kansasen edo Atlanta hegoaldean gaudela. Film txikienak ere Hungarian, Eslovakian, Marokon edo Dominikar Errepublikan dira eginak. Baita Kanadan ere. Eta Zeelanda Berrian.
Zergatik? Gero eta garestiagoa delako Estatu Batuetan filmatzea. Zergak direla, ordaindu beharreko tasak direla, teknikarien soldatak direla. Kontuan hartu behar da, gainera, ez dela batere merkea eraikin oso bat alokatzea zure kontakizunaren paisaia modua erabili nahi edo behar duzulako. Kontuan hartu zaila dela Los Angeles bezalako hiri baten trafikoa geldiaraztea ere, eszena batzuk errodatzeko…
Baina hori ez da bartko auzia. Aspaldi zaharretik filmatzen dira pelikulak munduan barna, baldintza hobeak lortu nahian. Ez ahaztu Zhivago doktorea Espainiako Segovian izan zela kokatua… Horixe zinemaren magia eta bertan lan egiten dutenen dohaina, Arabiako Lawrence ari zara ikusten eta sekula ez zenuke esango Almerian eta Sevilla zaudenik…
Tokiko jendearekin filmatzeko exijentzia hori ere putzontzi bati baino ez litzaioke otuko. Hollywoodeko irudi hilezina sortu zutenetako gutxi, oso gutxi, izan ziren bertakoak. Ia gehienak Europatik ziren etorriak: Chaplin, Fritz Lang, Lubitsch, Billy Wilder, Joseph von Stenberg, Greta Garbo, Marlene Dietrich… Badirudi Trumpi ahaztu zaiola. Egia esatearren, ez dut uste sekula jakin izan duenik, nahiz eta bera ere migrante batzuen ondorengoa izan.
Artikulu honen goiburuak komentatutako hori guztia nahi du islatu. Ezaguna da pasadizoa. Michael Curtiz zuzendaria ari zen The Charge of the Light Brigade filmatzen. Egun, Estatu Batuen gainean dugun iruditeria hori sorrarazten lagundu zuen Curtiz Budapesten zen jaioa eta Manó Kertész Kaminer zuen izen benetakoa. Hollywoodera iritsi zenean tutik ere ez zuen egiten ingelesez. Pelikularen eszena baterako nahi zuen zaldikorik gabeko zaldi mordo bat. Borrokan ziren heroiak, guda zelaian. Batzuk ziren ordurako eroriak eta zaldiak hor zebiltzan, noraezean. Curtizek ez zuen ingelesezko hitzak hori guztia azaltzeko, eta soilik goiko esaldi traketsa atera zitzaion: 'Ekar iezaizkidazue zaldiak… hutsak' (Bring on the empty horses).
Ez, Trump jauna, ez; sekula ez da izan Hollywood estatubatuarren kontua. Pentsa ezazu Donostian jaiotako emakume fin batek ere hantxe izan zuela arrakasta sekulakoa, Conchita Montenegrok. Pentsa ezazu gaur hantxe dagoela Euskal Herrian La ermita zuzendu zuen Carlota Pereda, XYZ Films ekoiztetxerako The Normal Edge filmatzen. Ez, presidente jauna, ezingo duzu Hollywood Hollywooden giltzapetu. Eta ezingo duzu zinema bertako odol-garbidunekin (halakorik balego) bakarrik egin…
Hain gara globalak ezen Wall Streeten kontatutakoa pasatzen zen une berean, Bilboko Fanten Eneko Muruzabalek bai Donostian bai Alhondigan erakutsitako Planetatik bere laburra non eta Renon ere izango zela ikusgai garri baitzuen agertokian. Hain gara globalak ze, Sepulveda anaien Idilia (FANTeko sail nagusiko proposamen ausarta) segituan izango den New Yorkeko zinemaldian. Bertan, bide batez, 400 inguru film izan ziren hautagai. Hiru bakarrik ez dute aukeratu, horietako bat… Idilia.
Ekarri iezaizkiguzue zaldi huts horiek eta..Go!azen lauhazka bizian! Hollywoodera, Hollywoodetik.
Zure interesekoa izan daiteke
Olaso Dorrea Fundazioaren funtsak handituz doaz, dohaintza baliotsuei esker
Olaso Dorrea Fundazioa bere artxiboak eta Monzon-Olaso Etxe Museoaren bilduma (Bergara) handitzeko eta aberasteko lanean ari da. XX. mendetik gaur arteko historian sakondu nahi du Fundazioak, bai eta ezagutarazi ere, eta, bide horretan, hauek jaso dituzte: Telesforo Monzonek gordetako Sabino Aranaren mikrofilmatutako obraren kopia bat, Lauaxetaren gabardina eta gurutzea, Karmele Urrestiri eta Txomin Letamendiri (Karmele filmeko protagonistak) Agirre lehendakariaren Gobernuak emandako dokumentazioa, Otaegi eta Garmendiaren aldeko pankarta, bala tiroz zulatutako Txomin Iturberen alkandora eta Txillarre baserriko lehen akordioaren originala.
“Gipúzcoa” Pio Caro Barojaren dokumentala, Tabakaleran
“Ipuscua” izena lehenbizikoz agertu zeneko milagarren urteurrenaren ospakizunei dagokie proiekzioa. Pelikula 1976 eta 1979 urteen artean filmatu zuten, eta Gipuzkoako orduko errealitate sozial eta kulturala jasotzen duen dokumentu etnografikoa da.
Frankofoniaren eremuan hizkuntza gutxituek dituzten erronkei buruzko biltzarra antolatu du Etxepare Institutuak Parisen
Astelehen honetan egindako aurkezpenean azaldu dutenez, hilaren 19an eta 20an egingo den topaketak bat egiten du Etxepare Euskal Institutuaren 15. urteurrenarekin, eta 'Ça colle au basque' ekimenaren testuinguruan antolatu da, unibertso frankofonoan euskararen eta euskal sorkuntzaren proiekzioa indartzeko abiatutako egitasmoaren baitan, alegia.
"GO!AZEN" telesailaren 12. denboraldia ikusgai da jada MAKUSI plataforman
Gaur goizetik, "GO!AZEN" telesailaren 12. denboraldiaren lehen atala MAKUSIn da ikusgai. ETB1era, aldiz, ostiralean iritsiko da. Basakabiko gaztetxoek abentura ugari biziko dituzte oraingoan ere. Udalekua guztiz aldatuta ikusiko dugu, Maitane zuzendariaren ideia berriekin eta adingabeen zentrotik etorritako gazteekin. Aurtengo istorioekin, elkar ulertzearen eta taldean aritzearen garrantziaz ohartarazi nahi dituzte ikus-entzule gazteak.
EITB, Seriesland Bilbao International Digital Festival jaialdian saritua
Bilboko Guggenheim Museoan izan den ekitaldian, hauek saritu dituzte: Desagertuta, Marina Ostolaza (Power Up), Irabazi arte, Intimitatean, Itsatsita berriz, Voces de la Tierra eta Ardi beltzak.
Omenaldia egin diote Jose Ramon Soroizi Legorretan
Maspalomas pelikula estreinatu dute larunbat honetan Legorretan (Gipuzkoa), eta Jose Ramon Soroiz omendu dute bertan, horren jaioterria baita. Filma ikusteaz gain, herritarrek aktorea aurrez aurre ikusteko eta entzuteko aukera izan dute.
Azaroaren 25ean eta 26an izango da DA! PRO topaketaren zazpigarren edizioa
Sortzaileen eta eta programatzaileen arteko elkargunea eskaintzen du Durangoko Azokaren ekimen honek. Familia ikuskizunen egileek eta musikariek euren proposamenak aurkeztuko dituzte kultur zein euskara teknikari, liburutegietako dinamizatzaile eta jai-antolatzaileen aurrean, azaroaren 25ean (familia ikuskizunak) eta 26an (musikariak), Durangoko Bizenta Mogel liburutegian. Familia ikuskizun hauek aurkeztuko dituzte: Oñatiko Algaraz ikuskizun elkartea (Potx eta Lotx Lagunekin topa!), Josan Aramayo (Kanutoren Anaia), Lanku (Txepeldunak haurrentzako bertso antzerkia), Lanku (Teilatupean), Lanku (Bertso garbitzailearena), GRAMA Kolektiboa (Erresinolaren Kantua), Euskal Barrok Ensemble (Xirribit) eta Zurrunka Teatro (Pulcinella Txio-Txinela). Parte hartuko duten musikariak, berriz, hauek izango dira: Sueder, Sara Zozaya, Gartxot, Jonkass, Hondora, Ilargi, Maialen Ibarra, Uxue Kerejeta, Euskal Barrok Ensemble eta Maider.
Delaware Choral Scholars abesbatzak irabazi du Tolosako 56. Abesbatza Lehiaketa
AEBko abesbatzak lau sari eskuratu ditu: polifonia saileko eta folklore saileko lehenengo sariak, Kutxaren sari nagusia eta euskal abesti baten interpretazio onenaren saria.
Liburuetan ahaztutako objektuen bilduma bitxia ikusgai, Errenteriako Udal liburutegian
Errenteriako Udal Liburutegiak 'Altxorrak orrien artean' erakusketa antolatu du, liburuetan ahaztuta geratutako objektuen bilduma bitxia. Liburuekin batera itzuli diren gauza txikiak daude ikusgai: orri-markatzaileak, tiketak, argazkiak, postalak, eskuz idatzitako oharrak eta irakurleek utzitako bestelako aztarnak.
Eusko Ikaskuntzak "EzBerdin Berdinak" ikuskizuna plazaratu du Bilbon, EITBren egoitzan
Dantza garaikidea eta tradizionala, bertsolaritza, antzerkia eta musika zuzenean uztartzen dituen gogoeta sortzailearen zazpi emanaldi izango dira guztira Euskal Herriko hainbat tokitan.