'Felipek bere ondarea sortu behar du'

Zer toki hartuko du Juan Carlos erregeak Espainiako historian?

Espainiako historian bake eta bake eta garapen aldi luzeeneko protagonista izan dela esango dute. Herrialde honetara demokrazia ekartzeko gurditik tira egin duen erregea izan dela, eta garai horretan Espainia munduko herrialdeen artean lehen postuetan jarri duena, herrialde aurreratu, moderno eta ekonomikoki lehiakorra bihurtuta.

Zeintzuk izan dira bere erregealdiko argi-itzalak?

Tronura iristean botere guztiak zituen koroa jaso arren, berak nahita monarkia parlamentario baten alde egin izana da argirik distiratsuena. Francok emandako botere absolutuari uko egin zion, eta, horri esker, errazagoa izan zen, besteak beste, Armada eta Guardia Zibila protagonista zituen erregimen konplikatu hari amaiera ematea. Hortaz, argirik handiena hori da. Gainera, urte horietan guztietan Estatua zuzentzen jakin duela, egoera politiko gorabeheratsuak izan arren. Itzalei dagokienez, denborak aurrera egin ahala, lorpen horiek guztiak ahazten ari dira, gizarte berria, askoz irekiagoa eta gazteagoa, ez baita gauza askorekin gogoratzen. Errege Etxeak ez du garai berrietara moldatzen jakin, eta orain egiten ari den gauza batzuk lehenago egin izan balitu, gaur egun dituen ustekabeetako batzuk ez lituzke izango.

Zein izan zen erregeak otsailaren 23ko estatu-kolpean izan zuen zeregina?

Estatu-kolpea gelditu zuena izan zen. Hau da, Zarzuelatik kapitain nagusiei telefonoz deitu eta estatu-kolpea, egitekotan, bere gorpuaren gainetik egin beharko zutela adierazi zien, hitz horiek erabiliz. Garai hartan hainbat kapitain jeneral estatu-kolpe bat egitearen alde zeudela gogoratu behar da. Garai hartan (eta gaur egun ere) Espainiako Armadaren burua zen erregearen deia jaso zutenean, "hau ez dut nik babesten, eta, beraz, nire aurka, nire iritziaren aurka, eta nire gorpuaren gainetik izan beharko du" esanez, jeneralen buruak geldirik gelditu ziren. Erregeak hori egin izan ez balu, estatu-kolpea aurrera aterako zen.

Zeintzuk izan dira erregearen laguntzaile leialenak?

Erregearen hasierako babes handienetako bat erregina izan zen. Urte askotan bakarrik izan ziren, eta ezin ziren inorekin fidatu. Francok zelatatu egiten zuen, eta Zarzuela Jauregian ere zelatariak jarri zizkien. Jende gutxirekin fida zitekeen. Zenbait adiskide egin zituen kutsu demokratikoa zuten gazteen artean: Miguel Primo de Rivera eta Nicolas Franco Pascual de Pobil, besteak beste. Adolfo Suarezekin egin zuen ituna ere oso garrantzitsua izan zen. Mugimendua desegin behar zuten, eta lan hori mugimendukoa zen norbaiti agindu zion. Garai hartan, Torcuato Fernandez Miranda erregearen irakaslea oso garrantzitsua izan zen. Erregea oso kezkatuta zegoen mugimenduaren oinarrien zina egin zuelako, baina Fernandez Mirandak mugimendua juridikoki eta teknikoki nola desegin zezakeen azaldu zion. Horrez gain, garrantzitsua da 12 edo 15 urtetan Errege Etxean izan zen Sabino Fernandez Camporekin izan zuen harremana. Estatu-kolpearen egunean, deiak jaso zituena izan zen. Erregeak urte hauetan guztietan Gobernuan izan diren presidenteekin ere harreman ona izan du. Felipe Gonzalezek, adibidez, ulertu egin zuen Alderdi Sozialistak politikan lan egin behar zuela eta ez zitzaiola komeni Estatu eredua zalantzan jartzea. Hau da, Espainia gobernatu duten politikariek ere Juan Carlos babestu dute.

Zer ondare jasoko du Felipe printzeak?

Felipek bere ondarea sortu behar du. Herrialde demokratikoa, aurreratua eta modernoa jasoko du oinordetzan, eta monarkiak egonkortasunaren irudi izaten jarraituko du. Hala ere, horrekin bakarrik ez du nahikoa izango, bere historia egin beharko du, bere ibilbidea. Gizarteak ez du aitak pasatuko diona kontuan hartuko, Felipek berak egiten duena baizik. Hala ere, zalantzarik gabe, printzeari oinordetza ahalik eta garbien jasotzea interesatzen zaio.

Hortaz, Feliperen erronka bere historia sortzea izango da?

Hori da. Are gehiago, demokrazia aspergarria dela esan ohi da, eta hori albiste ona da, aspergarria izatea, ez baita ezer larririk gertatzen. Feliperen erronka bidea normaltasunaren garaian eraikitzea izango da, eta hori zailagoa da. Jainkoak hala nahi badu, ez dugu estatu-kolpe bat izango, eta erregeak ez du kolpistak gelditzeko agerraldirik egin beharko. Eraikitze hori motelagoa da, egunerokoan egiten da, normaltasunean, egun guztiak berdinak direnean. Hortaz, pixkanaka-pixkanaka, ekitaldietako agerraldiekin, hitzaldiekin, historia eraikitzen joan beharko du. Familia ere elementu garrantzitsua izango da. Alabek hedabideetan gero eta protagonismo gehiago izan beharko dute. Irudi aldetik, pixka bat lagunduko dio horrek. Irudi horiekin herritarren onarpena lortuko du.

Zer alde dago Felipe VI.aren eta Juan Carlos I.aren artean?

Oso handia. Oso desberdinak dira. Juan Carlos lehen mailako politikaria da, sen eta intuizio handikoa, oso naturala, eta une zailetan jakinduria politikoa handia duela erakutsi du. Oso gertukoa da, eta berritsua. Semea, berriz, lasaia da, pentsakorra, analista, txukuna, patxadatsuagoa, ez hain argia, baina, era berean, langileagoa, sistematikoagoa da, eta, beraz, aukera baliatu behar du. Jendeak bera maitatzea lortzen du, baina gehiago kostatuta. Erregeak berehala konkistatzen du jendea, bromak eginez eta bere sinpatia eta naturaltasuna erabiliz. Printzeak denbora gehiago behar du horretarako, hasieran apur bat lasaiagoa baita. Feliperekin lan egiten dutenen esanetan, gizon arduratsua da, eta ondo prestatutakoa. Gaiak sakon aztertzen ditu, azalpenak eskatzen ditu, eta ez da edozerekin konformatzen. AEBetan masterra egin duen exekutibo baten profila du. Bai, hori da, kudeatzailea da.

Eta Letiziaren eta Sofiaren artean?

Letiziari zerbait gomendatu beharko banio, Sofiarengandik gehiegi ez aldentzeko esango nioke. Erregeak eta erreginak osatzen duten biko horretan, garrantzitsuena erregea da, eta hori primeran egin du Sofiak. Azken urteetan gehiago ikusiko dugu bakarrik, baina beti izan da bigarren maila batean. Letizia printzesak hori ere ikasi beharko du: atzean eta protagonismo gutxirekin izatea. Arazoa da Letiziak izaera aktiboa eta exekutiboa duela, eta lan egitera ohituta dagoela, eta kostatu egingo zaio. Horretan ari da, baina gehiago kostatuko zaio adierazpenik ez egitea, ez hitz egitea, erregea ez tapatzea. Horretan ari dela esan dut bien artean garrantzi gutxien duena izatera moldatu delako, isilik egoten saiatzen delako eta, protokoloak dion bezala, atzetik joaten delako. Eta ez da matxismo kontua; izan ere, emakumea erregina izango balitz, erregeak gauza bera egin beharko luke. Hortaz, nire ustez, ez luke Sofiarengandik aldendu beharko.

Egia da Espainiako monarkikoak juancarloszaleak direla, eta ez felipezaleak?

Beno, Espainian monarkiko gutxi dago, baina ni beti kexatu izan naiz eta beti salatu izan dut monarkiaren pedagogiarik ez dela egin. Hau da, inor ez da monarkia azaltzeaz arduratu, hor dagoen zerbait da, baina ez da horren irudia bultzatzeko edo goratzeko ezer egin. Zergatik izango dira monarkikoak inork ez badie horri buruz ezer azaldu? Oso zaila da izatea. Errege bat dagoela ikusten dute, eta errege hori babesten dute, baina monarkiaren kontzeptuak ez ditu inork azaldu, eta hori hanka-sartze bat izan dela uste dut, baina ez dakit nork konpondu ahal duen. Nik ez dut baztertzen egunen batean felipezaleak izatea; izan ere, askotan ikusi dugu esanguratsuak ez diren lider asko boterera iritsi direnean bizitza guztia karguan daramatela ematen duela.

Leonor erregina izatera iritsiko al da?

Bai, baietz uste dut. Iritzi bat da. Zergatik ez litzateke izatera iritsiko? Monarkia Espainian desagertuko litzatekeelako? Errege-erreginek jakin badakite, eta askotan esan dute, monarkiak erabilgarria den bitartean iraungo duela Espainian. Eta nik ere uste dut erakunde iraunkorra izango dela etorkizuneko erregeak tontakeriarik egiten ez duen eta bi alderdi nagusiek aldaketarik proposatzen ez duten bitartean. Azkenean, Espainian herritarrek agintzen dute, bai, baina alderdi politikoek ordezkatzen dituzte, eta horiek dira agintea dutenak. Hala ere, gaur egun monarkia duten herrialde oso aurreratuak daude: Ingalaterra, Belgika, Herbehereak, Suedia, Danimarka, Japonia...