‘Otso odoleko superilargia’, beldurrezko film izena duen eklipsea
Urtarrilaren 21eko ‘Otso odoleko superilargia’ ondoren, ez da beste ilargi eklipse osorik egongo 2021eko maiatzaren 26ra arte. Europan, ordea, 2022ko maiatzaren 22an ikusi ahalko da hurrengo ilargi eklipse osoa. Eklipsea paregabea da bi arrazoirengatik: bere maiztasun baxuagatik eta fenomenoari jarri dioten izenagatik, hain zuzen ere.
Odoleko superilargia
‘Odoleko ilargia’ deiturak ilargiak duen distira gorria du oinarri, NASAren esanetan. Ilargi eklipse osoetan izaten dira ‘odoleko ilargiak’, lurra eguzkiaren eta ilargiaren artean lerrokatzen denean.
Naiara Barrado Fisikan doktorea den EHUko irakasle eta Zientzia Planetarioen Taldeko ikertzaileak azaldu duenez, ilargiak kolore gorrixka izango du gure atmosferak iragazi egingo duelako eguzkitik heltzen zaion argia, kolore urdinak xurgatuz eta gorrixkak pasatzen utziz.
NASAren arabera, hautsa, kea eta lainoa direla eta gorria ematen duen ilargiari buruz hitz egiteko ere erabil daiteke ‘odoleko ilargia’ terminoa. Ezaugarri horiek dituzten ilargiak udazkenean izaten dira, hostoak gorritzen direnean.
Bestetik, ‘superilargia’ terminoa erabiltzen da ilargia ohi baino handiagoa dela ematen duenean, Lurretik gertuago dagoelako. ‘Superilargia’ perigeoan kokatzen da, Lurraren inguruko orbitan Lurretik hurbilen dagoen puntuan.
Eta zergatik ‘otsoa’?
National Geographicen arabera, amerikar natiboek eta Erdi Aroko europarrek horrela deitzen zioten urtarrileko ilargi beteari, neguko janari eskasia dela eta, gose ziren otsoek ulu egiten zutelako. Urtarrileko ilargi betea izendatzeko, ‘antzinako ilargia’ eta ‘izotzeko ilargia’ ere erabili dituzte.
Arriskurik ez
Batzuek ‘superilargia’ naturaren hainbat hondamendirekin lotzen dute, hala nola lurrikarekin, tsunamiekin eta uholdeekin. Barradok, ordea, gezurtatu egin ditu uste horiek. “Ilargia mareekin baino ez dago erlazionatuta”, adierazi du Fisikan doktoreak.
Albiste gehiago gizartea
Kontaktuen orrien erabiltzaileei estortsioa egiten zien sare kriminal bat desegin dute Iruñean
Polizia Nazionalak 16 pertsona atxilotu ditu, eta ikerketak irekita jarraitzen du, Espainiatik kanpo egon daitezkeen beste bi inplikaturen bila ari batira.
Su handi batek Lleida kiskali du: zer da seigarren belaunaldiko sute bat?
Lleidako sutearen garrak 30 km/h-ko abiaduran joan ziren, 14 kilometroko altuerako hodei pirokumuloa sortu zen eta eguraldiak sua kontrolatzea zaildu zuen.
Joxe Azurmendi, euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekintzaile nekaezina
Zegaman jaioa, Azurmendi Jakin taldeko kide aktiboa izan zen, Francoren debekuaren ondoren aldizkaria birsortu zenetik. Beste erakunde batzuekin ere kolaboratu zuen euskararen normalizaziorako, kulturan eta bakegintzan.
EHUk "jakintzaren demokratizazioan funtsezko rola jokatzen jarraitu" behar duela defendatu du Pradalesek
Imanol Pradales lehendakariak inauguratu du Donostian Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU) Udako Ikastaroen 44. edizioa. Ekitaldi horretan, Miren Arzalluz Guggenheim Bilbao Museoaren zuzendari nagusiak eskola magistrala eman du, 'Mugarik gabeko artea. Mugak gainditzen, lengoaiak esploratzen' izenburupean.
Joxe Azurmendi filosofo eta pentsalari zegamarra zendu da, 84 urte zituela
Jakin aldizkariak azpimarratu duenez, "pentsamendu itzela utzi diguzu. Hura lantzen jarraituko dugu, beti eskatu izan diguzun bezala, zu (eta inor) jainkotu gabe, baina maisu-maistrak aitortuz". Aldizkari historiko horrek nabarmendu duenez, Azurmendiren pentsamendua funtsezkoa izan zen joan den mendeko 60ko eta 70eko hamarkadetan euskara eta euskal kultura berritu eta bultzatzeko.
Zer gertatzen da gure datu pertsonalekin hotel batean ostatu hartzen dugunean?
Segurtasunagatik, hotelek datu jakin batzuk bildu eta Poliziari helarazi behar diote, baina ezin dituzte muga argi batzuez harago. Adibidez, ez dute eskubiderik gure NANa fotokopiatu edo eskaneatzeko.
Katalunian inoiz ikusi ez den hedapen-abiadura duen sute batek bi pertsona hil ditu
Lleidan atzo piztutako "seigarren belaunaldiko" baso-sute bortitzak, bi hildako eta Katalunian inoiz ikusi ez diren erregistroak utzi ditu: 17 kilometroko pirokumulua eta 28 kilometro orduko hedapen-abiadura, denbora gutxian 5.300 hektarea kiskali zituena.
Igandean salatutako sexu-erasoa gaitzesteko elkarretaratzea egin dute Donostian
Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak eta Eneko Goia Donostiako alkateak iragan larunbatean Donostian gertatutako erasoa gaitzetsi dute. Alderdi guztietako ordezkariek eta beste kargu publiko batzuek ere hartu dute parte elkarretaratze isilean.
640 landareko marihuana-plantazio bat desegin dute Zallan, eta bi pertsona atxilotu dituzte
Desegindako instalazioetan hazkuntza-sistema aurreratuak eta material espezializatua zeuden. Agenteek aireztatzeko gailu sofistikatuak, argiztapen automatizatua eta landareen hazkundea bizkortzeko tresnak aurkitu zituzten. Polizia operazioak zabalik jarraitzen du, tartean pertsona gehiago dauden ikertzen ari baitira.
Kontxako ura 24,3 ºC-tan dago, uztailaren lehenean inoz izan den tenperatura altuena
Duela 78 urtetik hona, Donostiako Aquariumak egunero neurtzen du, 10:00etan, uraren tenperatura. Gaurko tenperaturak maximo historikoa markatu du. 1947tik, estreinakoz neurtu da uztailaren lehen egunean hain tenperatura altua uretan.