NASAk argazkia atera dio eguzki sistemako zeruko gorputz urrun eta zaharrenari
NASAren New Horizons zunda eguzki sistemako zeruko objektu urrun eta zaharrenaren gainetik pasatu zen 2019ko urtarrilean: Arrokoth (Ultima Thule izena jarri zioten hasiera batean). Zientzialarien arabera, erlikia bat da; izan ere, eguzki sistemaren sorreraren hondakinak direla uste dute, eta ia aldaketarik gabe iraun dute orbita egonkorra dutelako eta Eguzkitik urrun daudelako.
2019ko urtarrilean zundak objektuaren gainetik egindako hegaldian bildutako datuetan oinarrituta, hiru zientzialari taldek hiru ikerketa kaleratu dituzte Science aldizkarian.
Arrokoth Kuiper eraztunean kokatutako gorputz hotz tipikoa da, eta Eguzkitik 6.500 milioi kilometrora dago.
Lepo estu batek lotutako bi gingilez osatua dago (kakahuete forma du). Gainazala izoztutako metanolaz estalita dago eta kolore gorrikoa da —oraindik identifikatu ez dituzten molekula organiko konplexuak tarteko, ziurrena—.
Ikerketen arabera, duela 4.000 milioi sortu zen, eguzki sistema eratzen ari zenean. Arrokoth ikertu dutenen iritzian, planetesimalak —espazioan dauden gorputz solidoak, planetak baino txikiagoak— eratzeko beharrezkoak izan ziren jatorrizko objektuak nola sortu ziren argitzeko gakoa izango da, eztabaida zientifiko handia izan baita horren inguruan.
Orain arte bi eredu egon dira gorputzok zelan osatu ziren azaltzeko. Zaharrenak akrezio hierarkikoaren ondorioz sortu zirela esaten du. Horren arabera, eguzki nebulosako —eguzki sistemari forma eman zion egitura— hainbat lekutatik etorritako objektuek elkarren kontra talka egin zuten eta bortizki fusionatu ziren (batzuk beste batzuk baino bortitzago).
Bigarren ereduaren arabera, eguzki nebulosaren barruan zeuden materiazko hodei lokalen kolapso grabitazionalaren ondorioz sortu zien gorputzok. Materia suabe-suabe eta pixkanaka-pixkanaka pilatu zen, ikerlarien ustez. Hain justu, Arrokoth aztertu dutenen aburuz, hodei lokal horien kolapsoak sortu du izoztutako mundu txiki hori.
Albiste gehiago gizartea
Kontaktuen orrien erabiltzaileei estortsioa egiten zien sare kriminal bat desegin dute Iruñean
Polizia Nazionalak 16 pertsona atxilotu ditu, eta ikerketak irekita jarraitzen du, Espainiatik kanpo egon daitezkeen beste bi inplikaturen bila ari batira.
Su handi batek Lleida kiskali du: zer da seigarren belaunaldiko sute bat?
Lleidako sutearen garrak 30 km/h-ko abiaduran joan ziren, 14 kilometroko altuerako hodei pirokumuloa sortu zen eta eguraldiak sua kontrolatzea zaildu zuen.
Joxe Azurmendi, euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekintzaile nekaezina
Zegaman jaioa, Azurmendi Jakin taldeko kide aktiboa izan zen, Francoren debekuaren ondoren aldizkaria birsortu zenetik. Beste erakunde batzuekin ere kolaboratu zuen euskararen normalizaziorako, kulturan eta bakegintzan.
EHUk "jakintzaren demokratizazioan funtsezko rola jokatzen jarraitu" behar duela defendatu du Pradalesek
Imanol Pradales lehendakariak inauguratu du Donostian Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU) Udako Ikastaroen 44. edizioa. Ekitaldi horretan, Miren Arzalluz Guggenheim Bilbao Museoaren zuzendari nagusiak eskola magistrala eman du, 'Mugarik gabeko artea. Mugak gainditzen, lengoaiak esploratzen' izenburupean.
Joxe Azurmendi filosofo eta pentsalari zegamarra zendu da, 84 urte zituela
Jakin aldizkariak azpimarratu duenez, "pentsamendu itzela utzi diguzu. Hura lantzen jarraituko dugu, beti eskatu izan diguzun bezala, zu (eta inor) jainkotu gabe, baina maisu-maistrak aitortuz". Aldizkari historiko horrek nabarmendu duenez, Azurmendiren pentsamendua funtsezkoa izan zen joan den mendeko 60ko eta 70eko hamarkadetan euskara eta euskal kultura berritu eta bultzatzeko.
Zer gertatzen da gure datu pertsonalekin hotel batean ostatu hartzen dugunean?
Segurtasunagatik, hotelek datu jakin batzuk bildu eta Poliziari helarazi behar diote, baina ezin dituzte muga argi batzuez harago. Adibidez, ez dute eskubiderik gure NANa fotokopiatu edo eskaneatzeko.
Katalunian inoiz ikusi ez den hedapen-abiadura duen sute batek bi pertsona hil ditu
Lleidan atzo piztutako "seigarren belaunaldiko" baso-sute bortitzak, bi hildako eta Katalunian inoiz ikusi ez diren erregistroak utzi ditu: 17 kilometroko pirokumulua eta 28 kilometro orduko hedapen-abiadura, denbora gutxian 5.300 hektarea kiskali zituena.
Igandean salatutako sexu-erasoa gaitzesteko elkarretaratzea egin dute Donostian
Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak eta Eneko Goia Donostiako alkateak iragan larunbatean Donostian gertatutako erasoa gaitzetsi dute. Alderdi guztietako ordezkariek eta beste kargu publiko batzuek ere hartu dute parte elkarretaratze isilean.
640 landareko marihuana-plantazio bat desegin dute Zallan, eta bi pertsona atxilotu dituzte
Desegindako instalazioetan hazkuntza-sistema aurreratuak eta material espezializatua zeuden. Agenteek aireztatzeko gailu sofistikatuak, argiztapen automatizatua eta landareen hazkundea bizkortzeko tresnak aurkitu zituzten. Polizia operazioak zabalik jarraitzen du, tartean pertsona gehiago dauden ikertzen ari baitira.
Kontxako ura 24,3 ºC-tan dago, uztailaren lehenean inoz izan den tenperatura altuena
Duela 78 urtetik hona, Donostiako Aquariumak egunero neurtzen du, 10:00etan, uraren tenperatura. Gaurko tenperaturak maximo historikoa markatu du. 1947tik, estreinakoz neurtu da uztailaren lehen egunean hain tenperatura altua uretan.