Klimaren eta mekanika estatistikoaren zientzialariek Fisika Nobel saria irabazi dute
Syukuro Manabe japoniarra, Princetongo meteorologoa, eta Klaus Hasselmann alemaniarra, Max Planck Meteorologia Institutuko aditua, Lurraren klima eta gizateriak nola eragiten dion ezagutzeko oinarri sendoak jartzeagatik saritu ditu Fisikako Nobel Sariak.
Gainera, Giorgio Parisi italiarrak, La Sapienza Unibertsitateko irakasleak, Nobel saria lortu du material desordenatu eta ausazko prozesuen teoriari egindako ekarpen iraultzaileengatik.
Sistema konplexuek zoria eta desordena dituzte ezaugarri, eta ulertzen zailak dira. Gizateriarentzako funtsezkoa den sistema konplexu bat Lurraren klima da, Suediako Zientzia Akademiak azaldu duenez.
Syukuro Manabek demostratu zuen karbono dioxidoaren mailak atmosferan gora egitearekin batera lurrazalean tenperaturen gorakada gertatzen dela.
1960ko hamarkadan, Lurreko klimaren eredu fisikoak garatu zituen, eta erradiazioaren eta aire masen garraio bertikalaren arteko interakzioak aztertzen aurreneko pertsona izan zen. Egungo klima ereduak garatzeko orduan oinarriak finkatu zituen Manaberen lanak.
Gutxi gora behera hamar urte geroago, Klaus Hasselmannek eguraldia eta klima lotzeko eredu bat sortu zuen. Nahiz eta klima aldakorra eta kaotikoa izan, eredu klimatikoak fidagarriak izan daitezkeela egiaztatu zuen alemaniarrak.
Fenomeno naturalek zein gizateriaren jardunak kliman uzten dituzten seinale bereziak edo markak identifikatzeko metodoak garatu zituen. Atmosferan tenperaturaren gorakada karbono dioxido isurien ondorio dela demostratzeko balio izan dute metodoek.
Bestalde, 1980an, Giorgio Parisik patroi ezkutuak aurkitu zituen material konplexu desordenatuetan. Sistema konplexuen teoriari egindako ekarpen garrantzitsuenetakoen artean dago.
Material eta fenomeno asko eta ezberdinak ulertzeko eta deskribatzeko balio dute, nahiz eta itxuraz guztiz ausazkoak izan, ez bakarrik fisikan, baita beste esparru batzuetan ere, matematikak, biologia, neurozientziak eta ikaskuntza automatikoan esaterako.
Zure interesekoa izan daiteke
Eric Olhatsek adingabeei sexu-erasoak egin izana ukatu du Baionan egindako epaiketan
1997-2022 urte artean sei adingaberi sexu-erasoak egitea leporatuta, gaur epaitu dute Aviron Bayonnaiseko entrenatzaile eta Realeko begiratzaile ohia. 10 urteko espetxe-zigorra eta 150.000 eurorainoko isuna jaso dezake.
Dermatosi Nodular Kutsakorra gaitza zabaltzea eragozteko neurriak zorroztu ditu Jaurlaritzak
Joan den hilean hartutako neurriei, beste bi gehituko zaizkie. Besteak beste, EAEra beste toki batzuetako ustiategietako behi-aziendak iristen direnean, albaitari ofizialen zaintzapean egongo dira 21 egunez.
DYAko presidente ohiaren iruzurra egiaztatu dute lekukoek, akusazioaren ustez
Epaiketak asteartean jarraituko du bi auzipetuen deklarazioarekin, eta ondoren aldeek behin betiko txostenak aurkeztuko dituzte.
Osasun teknikariek laugarren greba eguna izan dute Europako kideekin parekatzeko helburuarekin
Goi-mailako teknikariek eta osasun-espezialistek laugarren greba eguna izan dute Estatu osoan, Europan unibertsitate-graduak diren titulazioak Espainiar estatuan Lanbide Heziketa bidez eskuratzen dituztela salatzeko. Horrez gain, Erizaintzako tratamendu eta jarraipeneko lanbideetatik bereizitako profil profesional bat aitortzeko eskatzen dute.
Osakidetzak iaz baino % 11 txerto gehiago jarri ditu, eta gripearen aurka immunizatzeko deia egin du
75 urte baino gehiago edo gaixotasun kronikoren bat dutenek, nahi izanez gero, zita eskatu dezakete gripearen eta covidaren aurkako txertoa hartzeko.
Ikertu gisa deklaratu duen ertzainak ukatu egin du Amaya Zabarteri buruan ostikoa eman izana
Iazko martxoan, Realak eta PSGk jokatu zuten partidan ertzainek foam pilotak jaurti eta zauriak eragin omen zizkieten bi emakumeen salaketen instrukzioak beste pauso bat eman du gaur. Familiek behin eta berriro eskatu dituzten ertzainen deklarazioak hasi dira Donostian.
GOIDIaren biktimak: "Gure senideak ez zituen klimak hil, kudeaketa txarrak eta zientziarekiko errespetu faltak baizik"
GOIDIAren Biktimen Elkartearen presidenteak, Rosa Alvarezek, deitoratu egin du Kongresuko ikerketa-batzordeak kondenatzeko legezko baliorik ez izatea, eta, "garaipen soziala" dela esan duen arren, azpimarratu du oraindik pauso handi bat geratzen dela emateko: Mazon espetxera bidaltzea.
Ezkutatutako gailuak baliatuta gidabaimen-azterketan kopiatzen saiatu diren bi lagun harrapatu dituzte Bilbon
Agente batzuk ohartu ziren bi gizonek jarrera urduria eta antinaturala zutela, eta bularra ordenagailuaren pantailaren ondoan zutela azterketa egin bitartean.
Shein, AliExpress, Temu eta Wish jomugan, haur itxurako panpina sexualak saltzeagatik
Frantziako Gobernuak Shein plataforma debekatzearekin mehatxu egin du, panpina horiek merkatutik erretiratzen ez baditu. Online merkataritzako erraldoia, bere aldetik, Frantziako Justiziarekin kolaboratzeko prest agertu da, Parisko Fiskaltzak ikerketa abiatu ondoren.
Gizon batek bikotekidea hil du Zaragozan
Auzokideek Polizia Nazionalari deitu diote, bikotearen etxean liskar gogor bat izan dela jakinarazteko. Patruila bat bertaratu da, eta emakumearen gorpua aurkitu dute, labankadak dituela. Ustezko hiltzailea dagoeneko atxilotu dute.