Kreditu tituluen itsaso zabalean ito nahian
Kontu jakina da, bederen ilunabarreko mugetan aise eta gogoko mugitzen garenontzat, Freuden ikasle eta jarraitzaile izandako Wilhelm Stekelek 1920an asmatu zuela parafilia hitza baina izan ere, Zeelanda Berrian jaiotako John Money psikologoak berba horri hautsa kendu zion arte (1960an, hots) psikiatria aferetan zebiltzanek ez zuten gehiegi erabili.
Polita da hitza gutako batzuontzat, fama txarragoa duen beste baten ertzetan nahiko eroso, airos eta elegante dabilelako. Hezibide onekoen artean omen gaiztokoa duen hori perbertsio terminoa da.
Bezalakotsuak diren beste hitz andanarekin geratu ohi den legez, bai perbertsio bai parafilia sexu praktikekin lotu ohi dira. Eta beti, jakina, euskarazko Wikipediak adierazten duen moduan, normaltzat edo ohikotzat jotzen ez diren praktikak eta praktika horietarako gogoa izendatzeko izen generikoak bilakatu dira.
Badira, ordea, lagun hurkoari inolako kalterik, minik edo ifrentzurik eragiten ez dioten parafilia nahiko suabeak; etxe kalte ere ez diren perbertsio txikiak, fetitxismo usaintsu delizios samarrak. Eta horietako praktika askok zinemarekin dute zerikusi handia, zinez diotsuet.
Konparazioan, zuetako batzuek pentsatuko duzue (oso jende zintzoa zaretelako) pelikulen bukaerako kreditu tituluak leitzen ditugunok film horren autore, egile, artisau, laborari guztiei zor diegun errespetuak bultzaturik geratzen garela hor, pantaila beltzean agertzen diren milioi bat letrari so.
Bada bai arrazoi sendoa. Gure burua zuritzeko aitzakia aparta. Potoloagorik bilatu asmotan, argudiatuko genezake ere pantailan azken letra, hitza edo izena agertu arte eta soinu bandaren azken nota jo arte pelikulak ez direla amaitzen, ezin ditugula bukatutzat eman. Desenkusa sekulakoa hori ere, bai.
Alta, bestelakorik aitortu behar. Gutako hainbatek badugu batere inozoa ez den arren, gaitzik egiten ez duen parafilia/perbertsio/fetitxismo bat: plazer ezkutukoa sentitzen dugu izen horien guztien aurrean.
Ezinezkoak diruditen konexioak josten ditugu, harriduraz saiatzen gara hor agerian diren gizakien sorterriak asmatzen, zinemak horren abilki bere (eta gure) egiten dituen gezurrak aurkitzen ditugu (esaterako, pelikulan zehar pentsatu izan duzu New Yorken zinela. Ba ez. Kredituetan bilatuko duzu Montrealen filmatu zutela (bertako zergak merkeagoak baitira...)
Adibiderik nahi? Asteburu honetan estreinatuko den Call Jane film ezin galduzkoan (Estatu Batuetan emakumeekiko solidaritatean abortatzen laguntzen zuten emakume braboen potreta izugarria), Amaya Chenu izenari erreparatzen diozu. Amets, ameskeria eta fantasietan hasten zara. Nor ote Amaya hori, kreditu tituluetan, 'A Camera' gobernatzen duenaren bigarren laguntzailea izendatzen duten emakume hori?
Euskalduna, txiripaz? Mexikarra, agian? Gure parafiliak bultzaturik, aretoaren argiak piztu orduko hasten gara sarean bila. Derrepentean, New Yorken aurkitzen duzu Amaya zinema ikasle baina aldi berean Katalunian, zinemaren, argazkigintzaren eta ikus-entzumenezkoen inguruan sortutako Panoramic jaialdian harrapatzen duzu kolaboratzaile. Eta Aljeriako kanpamenduetan egiten den Saharako herriaren aldeko FiSahara zinemaldian, konplize. Bilatzen duzu ere, dominak irabazi egin dituela… boleibolen… Ez esan gure parafilia (perbertsioa) ulertzen hasi ez zaretenik.
Ez? Beste bat komentatuko dizuet. Izugarria den Call Jane horretan (Chabrolen Une Affaire de Femmes, Audrey Diwanen eta Annie Ernauxen L´événement, Silvia Munten Las buenas compañías filmekin akordatuko zarete, zapore gazia ezpainetan duzuela), ezinbestekoa zen sendagile baten aholkularitza. Horren berri ere ematen digute tituluek: Pablo Rodriguez doktorea agertzen da hortxe, Forensic (auzitegiko) Medical Consultant bezala. Ez, ez dugu bere arrastorik aurkitu sarean. Barka, gezur hutsa: Pablo Rodriguez izeneko mila eta bat doktore daude Estatu Batuetan baina bat ere ez dugu zinema entziklopedia digitaletako zerrendetan antzeman. Lastima…
Ez esan gure parafiliak sari ordainik ez duela. Ez esan perbertsio larriagoak ezagutzen ez dituzuenik. Larriagorik bai, dibertigarriagorik… ez dakit ba nik.
Albiste gehiago kultura
EzBerdin Berdinak esperientzia artistikoa biran, Eusko Ikaskuntzaren eskutik
Kukai Dantza Taldeak eta hainbat diziplinatako euskal sortzaileek egingo duten ikuskizunaren emanaldiak urriaren 24an Bilbon hasi, eta abendura bitartean taularatuko dituzte.
Fermin Muguruzaren "azken akelarre antifaxista"
Navarra Arenan agurtu zuen larunbatean bere nazioarteko bira abeslari irundarrak, 11.000 jarraitzaileren aurrean. Bere musika ibilbideari errepasoa egin, eta Iñigo Cabacas eta Aitor Zabaleta izan zituen gogoan atzokoan, bai eta palestinar herria ere.
Fermin Muguruza: "Bira garrantzisua izan da ikusteko non nengoen, non egon naizen eta non nago orain"
Fermin Muguruzak birako azken kontzertua eskainiko du bihar, Iruñean. Berezia izango dela dio musikariak; izan ere, familia eta ezagunak izango ditu bertan. Muguruzak errepasoa egin du azken bira honek utzitako momenturik goxoenak azalduz; horien artean, Madrilgo kontzertua eta birak utzitako irakaspenak.
Jose Ramon Soroizek irabazi du interpretazio onenaren Zilarrezko Maskorra, Zhao Xiaohong aktore txinatarrarekin batera
Jose Ramon Soroiz aktore euskaldunak irabazi du Donostiako Zinemaldiko interpretazio onenaren saria, 'Maspalomas' filmean egindako lanagatik. Ex aequo izan da saria, Zhao Xiaohong txinatarrarekin ('Her heart beats in its cage' ) batera. Soroizek filmeko zuzendariei eta bere familiari eskerrak eman dizkie, baita bere herriari, Legorretari, ere.
EITBk Jennifer Lawrence elkarrizketatu du, Zinemaldiko Donostia Saria irabazi ondoren
Aktore gazteak Die, My Love filma aurkeztu du Donostian, erditze osteko estresa duen ama bati buruzkoa. "Lynne Ramsay zuzendaria gure garaiko handienetakoa da. Bere poesiak eta zinemagintzak ikustea merezi dute", esan du. Oraindik ezin izan du hiriaren erdigunetik irten, baina prest agertu da.
Joseba Etxebarria Uriarte, Son Gokuren euskarazko ahotsa, hil da
Bikoizketa aktore, bertsozale eta musikari larrabetzuarra zendu da, gaixotasun larri batek jota, 69 urte zituela.
"Duela 20 urte sortu zen lantalde bati emango zaio Zinemira saria"
Telmo Esnal eta Asier Altuna zuzendariek Zinemira ohorezko saria jasoko dute astearte honetan, Euskal Zinemaren Galan. Duela 20 urte eta Zinemaldian estreinatu zen, hain justu, elkarrekin egindako lehen filma: "Aupa Etxebeste!". Euren ibilbidearen hastapenak gogoratu ditugu, eta film horrek euskal zinemagintzari egindako ekarpena.
Albiste izango dira: Zinemaldiaren hasiera, lehendakariaren eta Illaren arteko bilera, eta abisu horia beroagatik
Gaurkoan Orain-en albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Robert Redford hil da, 89 urte zituela
Aktore, zuzendari eta aktibista estatubatuarra bere etxean hil da, Utahn, The New York Times egunkariak jakitera eman duenez.
'The Studio', 'Adolescence' eta 'The Pitt' nagusi Emmy sarietan
"The Studio" telesailak 13 sari jaso ditu eta Emmy sarien 77. edizioko garaile nagusia izan da. Los Angelesen egindako ekitaldian "The Pitt" eta "Adolescence" telesailak ere nabarmendu dira.