Klasikoak dira, modernoak dira, bitxiak dira
Oraindik hasi berria den 2025 honetan zehar iraungo duen zinema ziklo bastante probokatzaileari ekin diogu Donostiako Tabakaleran. Donostia Kulturak eta Euskadiko Filmategiak bultzaturik, izenburu ederradu dozenaka pelikulaz beteriko proposamen zeluloidezko honek: Klasikoak, modernoak eta bitxiak, zinemaren istorio feministak.
Izenburu aproposa eta, bestalde, desafio grinaz aukeraturiko azala zikloari egokitzen zaion Nosferatu bildumaren liburuarena, bertan ez baita agertzen ortodoxiak onartzen dituen emakumezkoek egindako pelikula horietako baten irudirik, baizik eta 1985ean Leora Barishek idatzi, Susan Seidelmanek zuzendu eta Rosanne Arquettek eta Madonnak antzeztu zuten Desperately Seeking Susan haren fotograma bat. Izan ere, emakumeek sorturiko zinemaz horren umore txarez, horren garratz, pontifikatzen duten horiek sekula ez dute pelikula hau buruan izan beren mintzaldi eta ikerketan. Pena da. Merezi du eta.
Luze, oso luze eta are sutsuago iraungo duen ziklo honek (eta aldi berean argitaratutako liburuak) berezitasun aberatsa du barrenetan: ez da zerrenda amaigabe bat, non zinemagile guztiak (baita kasik pelikularik ez dutenak ere) zenbatzen eta lerrokatzen diren. Justu kontrakoa, kantitateak garrantzia badu ere, inor baztertu nahi ez den arren, bestelakoak dira helburua eta desira: emakume horiek guztiak zinemaren Historian kokatzea. Ez baitira izaki arraro eta isolatuak. Bizi zituzten garaiek, erabili zituzten baliabideek, indarrean ziren inguruetako korronte filmiko-politiko-filosofikoek, norberaren pentsatzeko moduek eta filmatzeko teknikek zein teoriek eragin handia, itzela, sekulakoa izan zuten beren zineman, gizonezkoek sortutakoan nola. Klasikoak, modernoak eta bitxiak ez da sailkapen bat. Ezta lexikoi bat ere; aitzitik, pelikula bakoitza bere inguruabarretan iltzatzen da.
Zikloaren beste ezaugarri garrantzi handikoa: klasikoak, modernoak eta bitxiak diren horiek ez dira soil-soilik sortzaileak, baizik eta zinema ikusteko, zinema sentitzeko, zinema gureganatzeko gure manerak osatu, moldekatu zituzten izar handiak, ekoizleak, kritikariak ere.
Izarrak??? Nolatan? Zergatik? Zer dela eta? Izugarria izan baitzen, sarri, estudioetan zuten boterea, parte hartzen zuten pelikula nahi zuten eremuetara ekartzeko abilezia. Gehiago esatera ausartuko gara lasai asko, gogoan ditugun Hitchcocken hainbat lan Grace Kellyk edo Kim Novakek dira zeharo markatuak…
Otsailaren 5ean Tabakaleran ikusgai izango diren bi film idatzitako horren guztiaren etsenplu garden eta garbia dira. Alde batetik, Musidorak sortutako Soleil et Ombre (La Española) 1922ko film ertaina. Bestetik, nork eta Leni Riefenstahlek 1932an eginiko Das Blaue Licht.
Musidora bere garaiko diva, prima donna, jainkosa erabatekoa zen. Artista guztien musa, beste emakume ororen eredua. Azkarra, bizkorra, argia, segituan ohartu zen zinemak sormenerako eskaintzen zituen aukera guztiez. Eta probestu. Aktore jardun zuen Feuilladeren Les vampires sail mitikoan. Bertan janzten zuen maillota garai guztietako moda ikonoa bilakatu zen laster. Egile gisa, duela urte pare bat Euskadiko Filmategiak berreskuratu Pour Don Carlos edo Alegria kapitaina sinatu zuen. Gerra karlistetan Euskal Herrian kokaturiko drama honek ederki asko frogatzen du Musidorak zinema zertan bazekiela. La Españolan, gauza bera. Bi emakumek torero batekin duten maite-joko tragiko honetan kamera erabiltzeko duen moduak, mugitzeko erakusten duen abileziak, zur eta lur uzten du ikuslea.
Ezin ukatu: nazi buruzagi guztiek mira zioten Leni Riefenstahli, eta berak gustuko zuen amirazio hori. Pareko gutxi du egile alemaniarrak Historian. Olympia eta Triumph des Willens bere dokumentalak filmatzeko, bitarteko tekniko berriak asmatu zituen. Filmatzeko erak ere. Egun, politikoki zuzena ez den arren, egile askok aitortzen dute Lenirekin daudela zorretan berak egindako guztian inspirazioa aurkitzen dutelako.
Das Blaue Licht herriak begiz jotako emakumearen ipuin malapartatuan, bere zinemaren handitasunak besarkatuko/sorginduko zaituzte. Leni eta Musidora klasikoak, modernoak eta bitxiak baitziren. Baitira.
Zure interesekoa izan daiteke
Euskal Herriko Musika eta Dantza Eskolen Elkarteak 30 urte bete ditu
Gala berezia prestatu dute Donostiako Victoria Eugenia antzokian data ospatzeko. 69 eskola eta 30.000 ikasle baino gehiago biltzen ditu elkarteak.
"Denetariko 1.026 nobedade aurkeztuko dira Durangoko Azokan"
175 partaidek 285 erakusmahai jarriko dituzte Landakon aurten, Beñat Gaztelurrutia Durangoko Azokaren koordinatzaileak gaur aletu duenez.
Berbagailua eta Atartea guneak estreinatuko ditu Durangoko Azokak, podcasten eta Arte Ederren plazak
60. edizioan, 285 erakusmahaitan paratutako 1.000 nobedadetik gora, inoiz baino gehiago, eta 273 ekitaldi eskainiko ditu DA Kulturaren Jaialdiak. Egitarau osoa iragarri dute, gaur, Landakon.
"Olatuaren enbatean. Emakumeak eta itsasoa XX. mendean" erakusketa Bermeoko Arrantzaleen Museoan
Kostaldeko emakumeen lana funtsezkoa izan da arrantzan eta itsas historian, baina ez da aintzakotzat hartu izan; gizonezkoena izan da beti ardatz. Hori dela eta, emakume horien lanak izan duen, eta duen garrantzia aldarrikatzeko, Bermeoko Arrantzaleen Museoan Olatuaren Enbata erakusketa antolatu dute. Neskatila, saregile kontserberetako langile zein emakume armadoreen eguneroko lana erakusten duten objektuak jaso dituzte, baita emakume horien testigantzak ere. Era berean, bisita gidatuak zein hitzaldiak eta mahai inguruak eskainiko dituzte.
ZuNonHanDA! azoka ibiltariak Durangoko Azoka zabalduko du
Azaroaren 17tik abenduaren 4ra, Durangoko Kulturaren Jaialdia hasteko bezperara arte, 22 liburu aurkeztuko dituzte Euskal Herriko 19 liburu dendatan. Lehenengoz, Azoka egin aurretik egingo dute ZuNonHanDA!, bost aldiz haren ondoren egin eta gero.
"Hasiera bat" diskoaren birako azken kontzertua eman du Gorka Urbizuk, Victoria Eugenia Antzokian
Gorka Urbizuk igande honetan eman du "Tour Bat" biraren azken kontzertua, Victoria Eugenia Antzokian (Donostia). Lekunberriko musikariak 4 kontzertu eskaini ditu Donostiako antzoki horretan, eta sekulako harrera eta berotasuna jasota, denetan agortu ditu sarrera guztiak. Igandeko kontzertua ikusgai izango da oso osorik ETBn.
Eñaut Elorrieta eta Alos Quartet “Ahots kordak” prestatzen ari dira, kontzertu bakanen sorta
Estreinakoz, Eñaut Elorrietak eta Alos Quartetek kontzertu sorta bat emango dute: "Ahots kordak". Taldea sinplea eta eraginkorra izango da: soka laukote bat, ahotsaz osatua. Bidaia musikal honen lehen geldialdia Tolosan izango da, urtarrilaren 3an. Gasteizen, Zornotzan eta Donibane Lohizunen arituko dira gero.
Oinkari taldeak dantzan ospatuko du bere mende erdia
Villabonako dantza taldeak “50 urte dantzan” ikuskizuna taularatuko du Olaederra kiroldegian ostiralean, hilak 21. Korrontzi folk taldea urteurrenari batu zaio, “Oinkari 50” kantuaren bidez.
Durangoko Azokaren 60. edizioaren iragarkia
Durangoko Azokaren 60. edizioa abenduaren 5etik 8ra izango da. Iratxe Reparazen bizkar dago aurtengo Azokaren zuzendaritza kreatiboa.
Olaso Dorrea Fundazioaren funtsak handituz doaz, dohaintza baliotsuei esker
Olaso Dorrea Fundazioa bere artxiboak eta Monzon-Olaso Etxe Museoaren bilduma (Bergara) handitzeko eta aberasteko lanean ari da. XX. mendetik gaur arteko historian sakondu nahi du Fundazioak, bai eta ezagutarazi ere, eta, bide horretan, hauek jaso dituzte: Telesforo Monzonek gordetako Sabino Aranaren mikrofilmatutako obraren kopia bat, Lauaxetaren gabardina eta gurutzea, Karmele Urrestiri eta Txomin Letamendiri (Karmele filmeko protagonistak) Agirre lehendakariaren Gobernuak emandako dokumentazioa, Otaegi eta Garmendiaren aldeko pankarta, bala tiroz zulatutako Txomin Iturberen alkandora eta Txillarre baserriko lehen akordioaren originala.