Mugikorra 'hackeatu' dizuten jakiteko gakoak
Dispositibo mugikorrak, sakelako telefonoak, batez ere, ziberdelinkuentziaren jomugan daude. Horien bidez, erabiltzaileen datuak eskuratu eta eraso egin dezakete gaizkileek eta beharrezkoa da adi egotea.
Mugikorra 'hackeatzearen' ondoriorik larrienak 'pishing' iruzurrak (identitatea ordezkatzea) dira. Delitugileek mugikorraren jabearen erabiltzaile informazioa lortzen dute, pasahitzak, kreditu txartelen gakoak, gizarte segurantzakoak, bankuko kontu korronteen zenbakiak eta lapurreta egin diezaiokete konturatzerako. Era beran, kamera, mikrofono eta kokapenaren datuak eskuratuta, espioitza arma gisa erabil dezakete.
Adituek ondorengo seinale hauei erreparatzea gomendatzen dute:
- Errendimendua: Bat-batean mugikorra normalean baino mantsoago funtzionatzen hasten bada, litekeena da birusen bat izatea. Proba sinple bat Sarera ze abiaduran konektatzen den ikustea da.
- Bateria azkarregi amaitzea eta/edo mugikorra gehiegi berotzea: Bigarren maila batean etengabeko erabilera bat dagoela esan nahi du horrek. Prozesatzailea denbora luzez abiadura handian lan egitera behartzen du horrek eta horregatik amaitzen da bateria, adibidez.
- Iragarkiak agertzen zaizkigu ustekabean, smartphonea desblokeatu bezain pronto: Aplikazio bat deskargatu edo aplikatu ondoren agertzen dira horiek askotan, eta RAM memoriari ere eragiten diote.
- Harpidetu ez garen zerbitzuetako mezuak jasotzen hasten gara: Androidera bideratutako 'malware' gehienek telefono zenbakia 'premium' zerbitzuetara harpidetzeko erabiltzen dute, eta hori gertatuz gero, hainbat zerbitzutako mezuak jasotzen hasiko gara (horoskopoak etab.). Horiek gainera, norbere kontaktuei bidal diezaiekete edota norbere sare sozialetan argitaratu erabiltzaileak jakin gabe.
- Erabiltzaileak instalatu ez dituen aplikazioak agertzea: Appen zerrendan ager daitezke, eta gerta daiteke desinstalatzea edo ezabatzea ezinezkoa izatea.
Irtenbideak¿
Lehen neurria norbere mugikorra errebisatzea da beti. App zerrenda begiratu behar da eta ezagutzen ez dugun baten bat izanez gero, ezabatu.
Bigarren ekintza, mugikorra aktualizatzea da. Telefonoa erostean, bertsio batekin etortzen da baina gero bertsioa horiek aktualizatzen edo eguneratzen joatea komenigarria da, eguneraketa bakoitzak segurtasun partxeak izaten baititu birusak hiltzeko (Softwarea eguneratu aukeratu behar da mugikorrean).
Horrek funtzionatzen ez duen kasuan, mugikorraren fabrikako balioetara edo sorrerako konfiguraziora itzuli behar da. Hala, mugikorrean gordetako datu guztiak ezabatzen dira, appek eta birusek utzitako arrastoak barne.
Mugikorrean aukera hau egin behar da: Ezarpenak-Segurtasuna-Babes Kopia eta Leheneratu.
Zure interesekoa izan daiteke
220 ibilgailu eta 384 langile prest daude Nafarroan, neguak errepideetan sor ditzakeen arazoei aurre egiteko
'Neguak ez zaitzala errepidean ustekabean harrapatu' goiburupean, kanpaina abiarazi du Foru Gobernuak, herritarrek ibilgailuak prest izan ditzaten.
Jorge Bermudez: “Adingabeen delituzko portaeraren ondoriozko neurriak gurasoen gain erori daitezke”
Jorge Bermudez Gipuzkoako Fiskaltzako bozeramaileak jakinarazi duenez, 14 urtetik beherakoek adin nagusikoentzat delitutzat hartuko liratekeen egintzak egitea gurasoen zaintza- eta heziketa-eginkizun desegokiaren ondorio izan daiteke. Hori dela eta, halakoetan, izaera zibileko edo administrazioko neurriak har daitezkeela iragarri du, familiei zuzenduta.
Oteizako azpiestazioaren atzean "espekulazio energetikoa" dagoela salatu dute
Tierra Estella No se Vende herri plataformak ziurtatu du azpiegiturak ez diela erantzuten "eskualdeko energia beharrei", eta 66 kVtik 220 kVra jauzi egiteko ze arrazoi dauden justifikatzea eskatu du.
Amaya Zabarteren senarrak uste du Zupiriak ez duela auziari buruz "ezer argitara emango"
Bestalde, jakinarazi du Reala-PSG partidaren atarian Ertzaintzak egindako kargekin lotuta, hirugarren salaketa bat aurkeztuko duela beste pertsona batek.
Euskararen aitortza eta baliabideak eskatu dituzte Baionako Euskal Museoaren aurrean
Baionako Museoan ikusgai den Bernat Etxepareren "Linguae Vasconum primitiae" euskaraz inprimatutako lehen liburua, Parisera itzuliko dute bi hilabete pasatuta. Bere lekua hemen dagoela aldarrikatzearekin batera, euskararentzat aitortza eta baliabideak eskatu dituzte gaur Euskalgintzaren Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak. Halaber, abenduaren 27an Bilbon izango den euskararen aldeko ekitaldian parte hartzeko deia egin dute.
Terapiako txakurrek "segurtasuna eta konfiantza" ematen diete sexu-abusuak jasan dituzten adingabeei
Hamar urte dira Bizkaian sexu-abusuen biktima izan diren adingabeek txakurrekin terapia egiteko aukera daukatela. Urtetik urtera, gainera, emaitza hobeak ematen dituela diote adituek. Hala, Euskadin lehen aldiz, epaile batek baimendu du biktima adingabe batek txakur horietako bat alboan zuela deklaratu ahal izatea.
Gizon bat atxilotu dute Angelun bikotekide ohia hiltzen saiatzeagatik
Atxilotuak igandean harrapatu zituen bere ibilgailuarekin emakumea eta haren anaia. Biktimak Baionako ospitalera eraman zituzten.
Ertzaintzak protokoloa bete zuen ikertzeko eskatu du Xuhar Pazosen defentsak
Halaber, lekuko gehiago deitzea galdegin du defentsak, 2024ko otsailean Tolosan izandako gertakarietan gertatutakoa behar bezala argitu dadin.
Plentzian jazarpena salatu duen irakaslearen kasua dela eta, protokoloak aktibatu berri ditu Hezkuntza Sailak
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Politiketako sailburuordeak adierazi duenez, orain arte ikastetxeak berak kudeatu ditu irakasleak aurreko urteetan ere salatutako jazarpen egoerak. Azken gertakarietan ustez inplikatuta dauden ikasleak 12 eta 13 urte bitartekoak direla baieztatu du, eta, beraz, hartu beharreko neurriek "heziketa mailakoak" izan behar dutela. EH Bilduk azalpenak eskatuko dizkio Hezkuntza Sailari, "hartu beharreko mekanismoek" huts egin ote duten jakiteko.
Gidari bat hil da N-104 errepidean, Gasteizen, bi ibilgailuk aurrez aurre talka eginda
Eguna bereziki zaila izaten ari da EAEko errepideetan, euria eta hainbat lekutan izandako istripuak direla eta.