ZIBERDELINKUENTZIA
Gorde
Kendu nire zerrendatik

Mugikorra 'hackeatu' dizuten jakiteko gakoak

Berezko arrazoirik gabe errendimendua mantsotzea, bateria azkar agortzea, telefonoa gehiegi berotzea eta ustekabeko iragarkiak agertzea birus baten seinale argiak izan daitezke.
Mugikorra eguneratzeak arazoak saihesten laguntzen du.

Dispositibo mugikorrak, sakelako telefonoak, batez ere, ziberdelinkuentziaren jomugan daude. Horien bidez, erabiltzaileen datuak eskuratu eta eraso egin dezakete gaizkileek eta beharrezkoa da adi egotea.

Mugikorra 'hackeatzearen' ondoriorik larrienak 'pishing' iruzurrak (identitatea ordezkatzea) dira. Delitugileek mugikorraren jabearen erabiltzaile informazioa lortzen dute, pasahitzak, kreditu txartelen gakoak, gizarte segurantzakoak, bankuko kontu korronteen zenbakiak eta lapurreta egin diezaiokete konturatzerako. Era beran, kamera, mikrofono eta kokapenaren datuak eskuratuta, espioitza arma gisa erabil dezakete.

Adituek ondorengo seinale hauei erreparatzea gomendatzen dute:

- Errendimendua: Bat-batean mugikorra normalean baino mantsoago funtzionatzen hasten bada, litekeena da birusen bat izatea. Proba sinple bat Sarera ze abiaduran konektatzen den ikustea da.

- Bateria azkarregi amaitzea eta/edo mugikorra gehiegi berotzea: Bigarren maila batean etengabeko erabilera bat dagoela esan nahi du horrek. Prozesatzailea denbora luzez abiadura handian lan egitera behartzen du horrek eta horregatik amaitzen da bateria, adibidez.

- Iragarkiak agertzen zaizkigu ustekabean, smartphonea desblokeatu bezain pronto: Aplikazio bat deskargatu edo aplikatu ondoren agertzen dira horiek askotan, eta RAM memoriari ere eragiten diote.

- Harpidetu ez garen zerbitzuetako mezuak jasotzen hasten gara: Androidera bideratutako 'malware' gehienek telefono zenbakia 'premium' zerbitzuetara harpidetzeko erabiltzen dute, eta hori gertatuz gero, hainbat zerbitzutako mezuak jasotzen hasiko gara (horoskopoak etab.). Horiek gainera, norbere kontaktuei bidal diezaiekete edota norbere sare sozialetan argitaratu erabiltzaileak jakin gabe.

- Erabiltzaileak instalatu ez dituen aplikazioak agertzea: Appen zerrendan ager daitezke, eta gerta daiteke desinstalatzea edo ezabatzea ezinezkoa izatea.

Irtenbideak¿

Lehen neurria norbere mugikorra errebisatzea da beti. App zerrenda begiratu behar da eta ezagutzen ez dugun baten bat izanez gero, ezabatu.

Bigarren ekintza, mugikorra aktualizatzea da. Telefonoa erostean, bertsio batekin etortzen da baina gero bertsioa horiek aktualizatzen edo eguneratzen joatea komenigarria da, eguneraketa bakoitzak segurtasun partxeak izaten baititu birusak hiltzeko (Softwarea eguneratu aukeratu behar da mugikorrean).

Horrek funtzionatzen ez duen kasuan, mugikorraren fabrikako balioetara edo sorrerako konfiguraziora itzuli behar da. Hala, mugikorrean gordetako datu guztiak ezabatzen dira, appek eta birusek utzitako arrastoak barne.

Mugikorrean aukera hau egin behar da: Ezarpenak-Segurtasuna-Babes Kopia eta Leheneratu.

Zure interesekoa izan daiteke

18:00 - 20:00
Zuzenean
Duela  min.

Euskararen aitortza eta baliabideak eskatu dituzte Baionako Euskal Museoaren aurrean

Baionako Museoan ikusgai den Bernat Etxepareren "Linguae Vasconum primitiae" euskaraz inprimatutako lehen liburua, Parisera itzuliko dute bi hilabete pasatuta. Bere lekua hemen dagoela aldarrikatzearekin batera, euskararentzat aitortza eta baliabideak eskatu dituzte gaur Euskalgintzaren Kontseiluak eta Euskal Konfederazioak. Halaber, abenduaren 27an Bilbon izango den euskararen aldeko ekitaldian parte hartzeko deia egin dute.

GRAFCAV6558. PLENTZIA (BIZKAIA), 17/11/2025.-Imagen del instituto Uribe Kosta en Plentzia (Bizkaia) donde la profesora que ha denunciado haber sufrido acoso por parte de alumnos de ese centro que el pasado 31 de octubre se concentraron ante su vivienda está muy afectada por la situación y se encuentra de baja médica, según han informado a EFE personas trabajadoras del centro. EFE/Iratxe Rodríguez
18:00 - 20:00
Zuzenean
Duela  min.

Plentzian jazarpena salatu duen irakaslearen kasua dela eta, protokoloak aktibatu berri ditu Hezkuntza Sailak

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Politiketako sailburuordeak adierazi duenez, orain arte ikastetxeak berak kudeatu ditu irakasleak aurreko urteetan ere  salatutako jazarpen egoerak. Azken gertakarietan ustez inplikatuta dauden ikasleak 12 eta 13 urte bitartekoak direla baieztatu du, eta, beraz, hartu beharreko neurriek "heziketa mailakoak" izan behar dutela. EH Bilduk azalpenak eskatuko dizkio Hezkuntza Sailari, "hartu beharreko mekanismoek" huts egin ote duten jakiteko.

Gehiago kargatu
Publizitatea
X