Paco Rabanne jostun eta fusilatutako koronel errepublikar baten semea, pasareletako errege
60ko hamarkadako soinekorik garestiena egiteaz aparte, metala arropan sartu eta momentuko izarrak janzteaz gain, Paco Rabanne gizon mistikoa zen. Baina gizon horren atzean Francisco Rabaneda y Cuervo zegoen, 1934ko otsailaren 18an Pasaian (Gipuzkoa) jaioa.
Bere ama, Donostiako Cristobal Balenciagaren tailerreko jostun nagusia, emakume abangoardista zen, bere ile motzarekin eta Paul Poireten kortserik gabeko soinekoak janzten zituelako Donostiako burgesia aztoratu zuena. "Amak bihurrikeria gustuko izatera bultzatu zidan", aitortu zuen.
Bere aita, indar errepublikarren koronela, 1939an fusilatu zuten, eta, ondorioz, familia Frantzian erbesteratu behar izan zen. Gorriak ikusi ondoren iritsi ziren bertara, hego-ekialdeko kontzentrazio-esparruetan sartuta egon ostean.
Moda, mamitua, laster nagusitu zen bere bizitzan: Arkitektura ikasketak finantzatu zituen Parisko Arte Ederretako Eskola Nazionalean, moda aldizkarietara bidaltzen zituen diseinuen krokisekin, osagarrien marrazkiekin eta Rabanne estiloa aurreratzen zuten sorkuntzekin: geometrikoa, minimalista eta araztua.
60ko hamarkadan, Frank Rabanne bezala sinatzen hasi zenean, eskuz egindako osagarriak Frantziako jostun handiei saltzen zizkieten, besteak beste, Balenciaga, Givenchy, Nina Ricci edo Pierre Cardineri.
Zalantzarik gabe, bere ibilbideko une garrantzitsuena bere lehen bildumaren aurkezpena izan zen, Manifestua, 1966an. Moda futurista hark txundituta utzi zuen establishmenta eta modako aretoen mundu, batzuetan, aspergarria.
Handik bi hilabetera, industria irauli egin zuen berriro, historiako lehen film-desfilearekin, Crazy Horse kabareteko dantzariek erakutsitako udako estilismoen bilduma, western estiloagatik ezaguna.
Bere soineko metalizatuekin (Coco Chanelek Metalurgikoa deitzen zion), ia armadurak bezala pentsatuak, efektu iridiszenteko larruzko ehunekin, paperarekin eta aluminioarekin -Alexander Calderren edo Cesarren eskulturetan inspiratuz moldatzen zena-, Elizabeth Taylor, Jane Birkin, Brigitte Bardot, Jane Fonda, Audrey Hepburn edo Françoise Hardy jantzi zituen, zeinarentzat urrezko eta diamantezko soineko bat asmatu zuen. Ebaki zuzen eta mahuka luzeko jantzi txiki horrek bederatzi kiloko pisua eta mila urrezko plaka zituen. Orain arte sortutako munduko jantzirik garestiena izan da.
Bere arropa sorkuntzak perfume bilduma gero eta handiago batekin osatu zuen, gaur egun -hainbat moda-etxetan bezala- markaren aberastasunaren isla dena, eta Puig multinazionalaren eskuetan dagoena.
Rabanne 1999an erretiratu zen pasareletatik, eta bere sinadura linbo batean geratu zen hamarkada batez baino gehiagoz, fitxaketa berriek porrot egin baitzuten hura biziberritzeko ahaleginean. Baina 2013an, Julien Dossena frantziarraren etorrerak marka irauli zuen eta berriro merkatuan kokatzea lortu zuen 1960ko arrakastak berriz imitatuz.
Eszentrikoa moda eta bizitza errealean, Rabannek bere esperientzia paranormalei buruzko hainbat liburu argitaratu zituen eta hainbat bizitza izan zituela defendatzen zuen: Jesus ezagutu izana, Luis XIV.a, estralurtarrak ikusi izana eta Tutankamon hil izana.
Diseinatzailea otsailaren 3an hil da Portstallen (Bretainia frantsesa). 75.000 urte zituela ziurtatu zuen.
2000. urtetik aurrera jendaurrean egindako iragarpenak murriztu zituen, 1999ko abuztuan estazio espazial batek Parisen aurka joko zuela esan (eta huts egin) ondoren, baina bere ikuspegi eta ideia bitxiak aldizkari espezializatuetan partekatzen jarraitu zuen.
Albiste gehiago gizartea
Bittor Arginzonizen Etxebarri erretegiak munduko bigarren jatetxe onena izaten jarraitzen du
Peruko Maido jatetxea munduko onena izendatu dute The World 's 50 Best Restaurants 2025 sarietan. Bestalde, Etxebarri erretegiko Mohamed Benabdallah aljeriarra munduko sommelier onena izendatu dute.
Abadia Saria jaso du Gure Zirkuak
Gure Zirkuak aurtengo Abadia Saria jaso du gaur arratsaldean, Arrateko gainean (Eibar) egindako ekitaldian, komunitate oso bati “elkarrekin euskaraz bizi eta sentitzeko plaza berritzailea” eskaintzeagatik. Eider Mendoza diputatu nagusiaren eskutik jaso dute Abadia Sariaren oroigarria –Iñigo Aristegui Telloren Zazpi Petaloak eskultura– Gure Zirkuko kideek.
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.
Ehgamek Bilbao Bizkaia Harro ekimena boikoteatzeko deia egin du
EAJk Harrotasunaren Nazioarteko Eguna “bereganatu eta turistifikatu" nahi duela salatu du eta E28 Koordinadorak ekainaren 28rako deitutako manifestazio “herrikoi eta aldarrikatzailera” joateko deia egin du.
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperatura maximoak 27 eta 35 graduren artean kokatuko dira, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta zaparrada trumoitsuak botatzea. Hori dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Klima-aldaketaren ondorioak Euskadin: 0,3 °C gehiago hamarkada bakoitzeko, bero-bolada gehiago eta itsasoaren tenperatura gora
Eusko Jaurlaritzak egindako txosten batek ohartarazi du berotze globalak gero eta ondorio handiagoak dituela Euskadin. Tenperaturak etengabe igo dira 1970etik, bero-boladen egunak bikoiztu dira eta itsas mailak erritmo bizkorrean egiten du aurrera. 2023an, itsasoaren batez besteko tenperatura inoizko altuena izan zen.
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.