Aurrekaririk gabeko muturreko beroak eta lehorte orokorrak markatu zuten Europako klima 2022an
Mundu osoan, azken zortzi urteak beroenak izan dira erregistroak daudenetik. Copernicuseko Klima Aldaketaren Zerbitzuak gaur argitaratu duen Europako Klimaren Egoerari buruzko urteroko txostenaren arabera, munduko karbono dioxidoaren eta metanoaren urteko batez besteko kontzentrazioak satelite bidez inoiz neurtu diren mailarik altuenetara iritsi ziren iaz.
Txostenak ondorioztatzen duenez, gainera, Europak udarik beroena izan zuen erregistroak daudenetik, eta muturreko hainbat fenomenok larriagotu egin zuten, hala nola bero bolada gogorrek, lehorteek eta baso sute handiek. Europako kontinenteko tenperaturak munduko batez besteko tenperaturen bikoitza igotzen ari dira, besteetan baino azkarrago.
Tenperaturak Europan: errekorrak eta eragina osasunean
Tenperaturaren igoera adierazle klimatiko garrantzitsua da, eta agerian uzten du klima-aldaketa Europan. Datuek erakusten dutenez, azken bost urteotan Europako batez besteko tenperatura industriaurreko arokoa (1850-1900) baino 2,2 ºC altuagoa izan da; hala, 2022a Kontinente Zaharreko bigarren urterik beroena izan zen.
Gainera, iazko uda Europan inoiz izan den beroena izan zen, batezbestekoa baino 1,4 °C beroagoa. Txostenak ohartarazi duenez, udaberriaren eta udaren amaierako muturreko beroak baldintza arriskutsuak eragin zituen gizakien osasunerako, eta, udako hilabeteetako bero boladen ondorioz, Europako hegoaldean "estres termiko oso gogorra" izan zuten egunen kopuruaren marka hautsi zen.
Lehortea: euririk eta elurrik eza
Europan 2022an izan zen gertaera klimatiko esanguratsuenetako bat lehorte orokortua izan zen. 2021-2022ko neguan, Europako zati handi batek ohikoa baino elur egun gutxiago izan zituen; eremu askotan, 30 egun gutxiago.
Udaberrian, prezipitazioak batezbestekotik beherakoak izan ziren kontinentearen zati handi batean, eta maiatzean prezipitaziorik txikienak erregistratu ziren hilabete horretarako erregistroak daudenetik. Uda osoan zehar izan ziren prezipitazio urriek, aparteko bero boladekin batera, lehorte orokor eta luzea eragin zuten, eta hainbat sektoreri eragin zien, hala nola nekazaritzari, ibaiko garraioari eta energiari.
Ezohiko tenperaturak Artikoan
Artikoan aldaketa zorrotzak izaten ari dira. Artikoko tenperaturak planetako gainerako leku gehienetan baino askoz azkarrago egin du gora. 2022a Artikoan erregistraturiko seigarren urterik beroena izan zen, eta laugarren urterik beroena izan zen Artikoko eremu lehorretan.
Albiste gehiago gizartea
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.