Su eta Gar, euskarazko izena duten lehen planeta eta izarra
Nazioarteko Astronomia Batasunak Euskal Herriko Unibertsitate Publikoaren (EHU/UPV) proposamena onartu du, eta historian lehen aldiz planeta batek eta bere izarrak euskarazko izena izango dute: Su eta Gar.
2022. urte amaieran, elkarteak 20 izar eta planeta identifikatu zituen James Webb espazio-teleskopioaren bitartez. Horiek izendatzeko, hizkuntza gutxituei lehentasuna ematea erabaki zuten, Nazio Batuen Erakundeak bultzatuta.
Horrela, EHUk Gar izena proposatu zuen Gliese 486 planetarako, eta Su izena orbitatzen duen izarrari jartzeko. Proposamen horiek onartu aurretik, nazioartean balioztatu zituzten.
Itziar Garate UPV/EHUko proposamenaren bultzatzaileak azaldu duenez, planetak suarekin duen antzekotasunagatik okurritu zitzaien Su izena proposatzea, eta horrek Gar izarrarena ekarri zuen: "Izarrarentzat Gar izena aukeratu genuen, gas-bola gorri bat baita. Planetarentzat, aldiz, Su izena aukeratu dugu, suarekiko duen antzekotasunagatik".
Exoplaneta hau, Lurraren masa halako hiru du ia, Lurretik 26 argi-urtera dago. Gainera, horren gainazalak 3.000 graduko tenperatura du; hala ere, bere orbita dela-eta, 430 gradu inguruko oreka-tenperatura du.
Horren izarra, aldiz, nano gorri bat da, Eguzkia baino txikiagoa eta hotzagoa; izan ere, 3.000 gradu inguruko tenperatura du gainazalean (Eguzkiarena 5.500 gradu ingurukoa da).
"Hizkuntza gutxituen hamarkada"
Naiara Barradok, izen horiek proposatzen dituen talde zientifikoaren buruak, exoplaneta aurkitu zuten proiektuaren liderrak izena aldatzea proposatu ziela esan zuen ETBri eskainitako elkarrizketa batean. Gainera, hizkuntza txikiei garrantzia emango zietela esan zuen, honakoa "hizkuntza gutxituen hamarkada" izango baita.
Zure interesekoa izan daiteke
Gizon bat atxilotu dute Huelvan bikotekide ohia hiltzea leporatuta
47 urteko emakumezko biktimaren lankideek horren gorpua aurkitu zuten, indarkeria zantzuekin, lan egiten zuen eta bizi zen nekazaritza-lursailean bertan. Emakumearen alabak joan den astean Guardia Zibilari jakinarazi zionez, atxilotuak ama mehatxatu egin zuen, beste pertsona batekin ezkonduko zela iragarri ondoren.
Emakume bat San Ignazioko metro geltokian erditu da, Bilbon
Emakumea, senarrarekin batera, Lutxanako geltokian zegoen, eta zenbait bidaiarik ohartarazi dute urak egin dituela, eta, bagoirik bagoira, mediku bila aritu dira.
Bernedoko kanpalekuak antolatzen dituen elkartearen aurkako zehapen-espedientea abiatu du Arabako Aldundiak
Sarrea Euskal Udaleku Elkartearen aurkako zehapen-espedientea ireki du Aldundiak, araudiaren "bi betebehar ez betetzea" leporatuta: eskumena duen departamentuari jardueraren berri ez ematea eta eskatutako dokumentazioa Aldundiari ez helaraztea. Orain arte, 21 salaketa aurkeztu dira udaleku horietan parte hartu zuten adingaberen familien partetik, sexu-erasoa eta exhibizionismoa delituengatik.
Talde kriminal bateko hamar pertsona atxilotu dituzte Bilbon, salgaien salerosketan 300.000 euroko iruzurra egiteagatik
Guardia Zibilak faltsututako banku-egiaztagirien bidez enpresei iruzur egiten zien talde bat desegin du. 'Vencal' operazioaren barruan egindako operatiboan, iazko apiriletik Estatuko 18 probintziatan egindako 39 delitu argitu dira.
Gaueko zaintza-patruilak antolatzea pentsatzen ari dira Lemoan, azken hilabeteetako lapurretak direla eta
Azken bi hilabeteetan, kristalak puskatu eta 43 autotan lapurtu dute herriko hainbat puntutan. Ertzaintzak bi pertsona atxilotu ditu dagoeneko, eta beste bat ikertzen ari da.
Lehen aldiz ikusi dute ibis eremita hegaztia Nafarroan
"Giselbert 916" izena duen hegazti-alea bere espezieko lehena da eskualdean, eta Eremita Proiektuari esker dokumentatutako migrazio-ibilbide baten barruan kokatzen da.
Euskal Herriko saharar diasporak bere gaitzespena adierazi du Marokoko autonomia planaren aurrean
Euskal Herriko saharar diasporak elkarretaratzea egin du gaur Gasteizen, Mendebaldeko Sahararen autonomia plana gaitzetsi, eta Marokoren subiranotasunaren pean jarriko lukeen plana errefusatzeko. Sahararren hitzetan, Espainiako Estatua da "gure lurra abandonatu behar izatearen erantzulea", eta, hori dela eta, Espainiako Gobernuari exijitu diote autonomia plana publikoki baztertzeko, independentzia erreferenduma bat egin ahal izateko.
Argentina euskal giroan murgildu da: 2025eko Euskal Aste Nazionala hartu du Tandilek
Hiria Argentinako euskal diasporaren topagune bihurtu da. Dantza, herri kirol eta kalejira artean, mila lagun baino gehiago bildu dira euskal kultura aldarrikatzeko.
AP-8ko sarbidea bost gauez itxiko dute Zarautzen, ordainlekuetan lanak egiteko
Mozketak astelehenetik ostiralera egingo dira, 22:00etatik 06:00etara.
Ertzaintzak dagoeneko identifikatu eta salatu du Zumarragan kontrol batetik ihes egin duen gidaria
Ikerketak lehen emaitzak eman ditu, agenteek 48 urteko gizonezkoa identifikatzea lortu baitute. Dena den, ez dute oraindik aurkitu, ezta atxilotu ere.