Su eta Gar, euskarazko izena duten lehen planeta eta izarra
Nazioarteko Astronomia Batasunak Euskal Herriko Unibertsitate Publikoaren (EHU/UPV) proposamena onartu du, eta historian lehen aldiz planeta batek eta bere izarrak euskarazko izena izango dute: Su eta Gar.
2022. urte amaieran, elkarteak 20 izar eta planeta identifikatu zituen James Webb espazio-teleskopioaren bitartez. Horiek izendatzeko, hizkuntza gutxituei lehentasuna ematea erabaki zuten, Nazio Batuen Erakundeak bultzatuta.
Horrela, EHUk Gar izena proposatu zuen Gliese 486 planetarako, eta Su izena orbitatzen duen izarrari jartzeko. Proposamen horiek onartu aurretik, nazioartean balioztatu zituzten.
Itziar Garate UPV/EHUko proposamenaren bultzatzaileak azaldu duenez, planetak suarekin duen antzekotasunagatik okurritu zitzaien Su izena proposatzea, eta horrek Gar izarrarena ekarri zuen: "Izarrarentzat Gar izena aukeratu genuen, gas-bola gorri bat baita. Planetarentzat, aldiz, Su izena aukeratu dugu, suarekiko duen antzekotasunagatik".
Exoplaneta hau, Lurraren masa halako hiru du ia, Lurretik 26 argi-urtera dago. Gainera, horren gainazalak 3.000 graduko tenperatura du; hala ere, bere orbita dela-eta, 430 gradu inguruko oreka-tenperatura du.
Horren izarra, aldiz, nano gorri bat da, Eguzkia baino txikiagoa eta hotzagoa; izan ere, 3.000 gradu inguruko tenperatura du gainazalean (Eguzkiarena 5.500 gradu ingurukoa da).
"Hizkuntza gutxituen hamarkada"
Naiara Barradok, izen horiek proposatzen dituen talde zientifikoaren buruak, exoplaneta aurkitu zuten proiektuaren liderrak izena aldatzea proposatu ziela esan zuen ETBri eskainitako elkarrizketa batean. Gainera, hizkuntza txikiei garrantzia emango zietela esan zuen, honakoa "hizkuntza gutxituen hamarkada" izango baita.
Zure interesekoa izan daiteke
Hego Euskal Herrian premiazko txertaketa baimendu dezala eskatu dio Espainiako Gobernuak Europar Batzordeari, dermatosi nodularrari aurre egiteko
Frantziako estatuarekiko mugatik hurbil dauden eskualdeetan txertatu nahi ditu Espainiako Gobernuak abelburu guztiak, hau da, Euskadin, Nafarroan eta Aragoin. Izan ere, azken orduetan foku gehiago agertu dira Frantziako Estatuan, mugatik hurbil, gainera. Neurri horren helburua da gaixotasunaren hedapena eten eta gainerako erkidegoetara ez iristea.
Osakidetzak markak hautsi ditu: 34 transplante egin dituzte azaroan Gurutzetako Ospitalean
Zentroak 25 giltzurrun-transplante eta 9 gibel-transplante egin ditu hilabetean, eta arlo horretan Estatuan eta nazioartean duen lidergoa sendotu du.
Esquadra Mossoek eta Guardia Zibilak IRTA-CReSA laborategiaren egoitza miatu dute, txerri-izurri afrikarra dela eta
Zero gunetik gertu dagoen eraikinean sartu dira gaur goizean, epailearen aginduz. Inguru hori susmopean dago, txerri-izurri afrikarra zabaltzea eragin omen zuen ihesaldi bat ikertzeko.
Mancisidor hautatu dute ararteko, EAJ, PSE-EE eta PPren babesarekin, eta EH Bilduren oposizioarekin
Haren aurrekoak, Manuel Lezertuak, ekainaren 19an formalizatu zuen karguari uko egin ziola, eta, harrezkero, Ines Ibañez de Maeztu izan da jarduneko arartekoa.
Hiru pertsona zauritu dira BI-637 errepidean, Erandion, hiru ibilgailuk eta autobus batek izandako istripuan
Ezbeharra 07:50 aldera gertatu da, eta ezkerreko eta erdiko erreiak itxi behar izan dituzte. Ondorioz, hiru kilometroko auto-ilarak sortu dira.
Bizkaibusen Mugi txartela erabilita ibili ahal izango da aurrerantzean
Horrela, hiru lurraldeetako edozein garraio-txartel (Bat, Barik eta Mugi) erabilita, erabiltzaileek Bizkaibusean ibiltzeko aukera izango dute, ordainketa-sistema integratu eta homogeneo baten bidez.
Albiste izango dira: EITB Maratoia, Talgo Euskadira itzuli da eta 2026rako aurreikuspen ekonomikoa
Gaurkoan Orain-en albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Baserritar jantziak, maileguan: “Sarerik ez duten familiak etortzen dira gehienbat”
Orioko Herri Ikastolan baserritar jantziak maileguan uzteko egitasmoa antolatu dute, bigarren urtez jarraian, "piztu eta eragin" ekimenaren baitan. Arropak berrabiltzea du helburu, baita herrian sarerik ez duten familiei laguntzea ere. Abarkak, gonak, zapiak, artilezko galtzerdiak... Denetarik bildu dute, eta egunotan familiak hurbilduko dira behar duten hori jasotzera.
Zestoako kasuari buruz gizarte-zerbitzuek egindako txostena "ez zen zuzena", Arartekoaren teknikari baten arabera
Zestoako sei herritarren aurka atzo abiatutako epaiketaren bigarren saioan deklaratu du Herriaren Defendatzailea erakundeko langileak, defentsaren lekuko gisa.
Kirola, musika eta lan gogorra: 110 urteko Isabel donostiarraren sekretua
Isabel Etxeberriak, 110 urterekin, pianoa jotzen jarraitzen du, arratsaldero, Bartzelonako bere etxean. Betidanik egin izan du kirola, eta gaur egun ere oso bizimodu aktiboa duela kontatu digu. Bere iritziz, sasoiz zahartzeko, garrantzitsuagoa da maitasuna kontu materialak baino.