Su eta Gar, euskarazko izena duten lehen planeta eta izarra
Nazioarteko Astronomia Batasunak Euskal Herriko Unibertsitate Publikoaren (EHU/UPV) proposamena onartu du, eta historian lehen aldiz planeta batek eta bere izarrak euskarazko izena izango dute: Su eta Gar.
2022. urte amaieran, elkarteak 20 izar eta planeta identifikatu zituen James Webb espazio-teleskopioaren bitartez. Horiek izendatzeko, hizkuntza gutxituei lehentasuna ematea erabaki zuten, Nazio Batuen Erakundeak bultzatuta.
Horrela, EHUk Gar izena proposatu zuen Gliese 486 planetarako, eta Su izena orbitatzen duen izarrari jartzeko. Proposamen horiek onartu aurretik, nazioartean balioztatu zituzten.
Itziar Garate UPV/EHUko proposamenaren bultzatzaileak azaldu duenez, planetak suarekin duen antzekotasunagatik okurritu zitzaien Su izena proposatzea, eta horrek Gar izarrarena ekarri zuen: "Izarrarentzat Gar izena aukeratu genuen, gas-bola gorri bat baita. Planetarentzat, aldiz, Su izena aukeratu dugu, suarekiko duen antzekotasunagatik".
Exoplaneta hau, Lurraren masa halako hiru du ia, Lurretik 26 argi-urtera dago. Gainera, horren gainazalak 3.000 graduko tenperatura du; hala ere, bere orbita dela-eta, 430 gradu inguruko oreka-tenperatura du.
Horren izarra, aldiz, nano gorri bat da, Eguzkia baino txikiagoa eta hotzagoa; izan ere, 3.000 gradu inguruko tenperatura du gainazalean (Eguzkiarena 5.500 gradu ingurukoa da).
"Hizkuntza gutxituen hamarkada"
Naiara Barradok, izen horiek proposatzen dituen talde zientifikoaren buruak, exoplaneta aurkitu zuten proiektuaren liderrak izena aldatzea proposatu ziela esan zuen ETBri eskainitako elkarrizketa batean. Gainera, hizkuntza txikiei garrantzia emango zietela esan zuen, honakoa "hizkuntza gutxituen hamarkada" izango baita.
Albiste gehiago gizartea
Albiste izango dira: Andre Maria Zuriaren jaiak, abisu horia beroagatik eta enpleguari buruzko datuak
Gaurkoan albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Jaialdiak amaiera borobila eman dio Boisen, sei egun zirraragarriren ostean
Ekitaldiak zortzigarren edizioa itxi du, 1987an sortu zenetik izandako arrakastatsuenetako eta jendetsuenetako bat bezala.
Palestinarekin Elkartasuna plataformak euskal hiriburuetako jaietan mobilizatzeko deia egin du
Plataformak "hipokrisia" leporatu die gobernuei eta hedabideei, eta manifestazioak deitu ditu Gasteizen (abuztuaren 6an), Donostian (abuztuaren 10ean), Bilbon (abuztuaren 15ean) eta manifestazio nazionala Iruñean (urriaren 4an).
Bilboko kale-saltzaileen aurkako sarekadak areagotu direla salatu dute
Udaltzainenganako errespetua eskatu du Bilboko Udalak. Manteroek diote euren egoera legeztatzea ezinbestekoa da bestelako lanetarako aukera izateko. Sarekadak salatzeko protesta deitu du biharko Bizkaiko Manteroen Elkarteak.
Bi atxilotu Gasteizen, gizon bati indarkeriaz lapurtzea leporatuta
04:15 aldera jazo da lapurreta, hiriburuko parke baten inguruan. 31 eta 29 urteko atxilotuak epailearen esku utziko dituzte, beharrezko izapideak amaitutakoan.
Atxilotu bat Ordizian kokaina, 10.000 euro eta kontrabandoko tabakoa zeramala
Gidaria atxilotu dute substantzia estupefazienteen trafikoko ustezko delitua egotzita, eta deklaratu gabeko tabakoa edukitzeagatik.
Tigre-eltxoaren kontrako fumigazio lanak egin dituzte bart Hendaian
Lapurdin chikungunya gaitzaren lehen kasua agertu ondoren egin dituzte desinfekzio lanak, Hendaiako igerilekutik, tren geltokiraino. 22:00etatik 07:00ak arte kaleak erabat itxita egon dira, eta bizilagunek agintarien aginduak errespetatu behar izan dituzte. Herritarrak kezkatuta agertu dira, ez dakitelako zer-nolako eragina izan dezakeen erabilitako produktuak haien egunerokotasunean. Fumigazioaz arduratutako enpresak dio erabilitako produktua ez dela kaltegarria, eta tigre-eltxoen % 80 bat hiltzea lortzen dutela.
20.000 sinadura, txosnak Euskal Herriko ondare inmaterial izendatzeko
Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako txosnen batzordeek adierazi dute jaigune horiek "arriskuan" daudela, eta ondare inmaterial izendatzeko eskaera sinatzen eta zabaltzen jarraitzeko deia egin dute.
Zeledonek prest ditu aterkia eta ardo-zahatoa, kanpandorretik jaitsi eta Andre Maria Zuriaren jaiei hasiera emateko
Zuzeneko musikak, kalejirek, ekintza herrikoiek eta familia guztientzako proposamenek beteko dituzte Gasteizko kaleak abuztuaren 4tik 9ra, sei eguneko jai giroan.
Karabela portugaldarrak topatu dituzte Bakioko hondartzan beste egun batez uda honetan
Goizean, marmokak ikusi dituzte Bizkaiko zazpi hondartzatan, eta, atzo arratsaldean, Zurriolako hondartzan bainua hartzea debekatu behar izan zuten, karabela portugaldarrek eragindako "ziztada ugari" zenbatu baitzituzten, horietako batzuk nahiko larriak.