Euskara

Euskarak "justizia" behar duela nabarmendu du Martin Aramendi Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko (UEMA) lehendakaria, eta Auzitegi Gorenetik heldu dena, "ez da justizia, euskara bigarren mailara kondenatzen duen epaia baizik". "Horregatik, aukera guztiak aztertu, eta prest gaude EAEko udal legea dagokion lekuan defendatzeko, baita Europako auzitegietan ere, zerbitzu juridikoek horretarako aukera ikusiz gero", gaineratu du. Halaber, gogoratu du EAEko udal legea "mugarri" izan zela udalerri euskaldunentzat, "elebitasun simetrikoa gainditzeko eta euskara lehenesteko aukera eman zuelako". 

Lehendakariak eta Salvador Illak eskutitz bat sinatu dute, lau hamarkadako prozesua amaituta, Espainiako Estatuko hizkuntza koofizialak Europako erakundeetan ofizial egiteko unea iritsi dela azpimarratuz. "Berrogei urte geroago, prozesu hori amaitzeko unea iritsi da", azpimarratu dute.

Maria Ubarretxena bozeramailearen arabera, Eusko Jaurlaritza gehien kezkatzen duena "erabaki politikoak judizializatzen hastea" da, bereziki, euskararen alorrean. Halaber, iruditzen zaio "apurtu" egin dela euskararekiko alderdi politiko ezberdinen artean zegoen nolabaiteko "itun soziala". 

Auzitegi Gorenak EAEko udal legearen dekretutik hainbat artikulu baliogabetzea berretsi eta biharamunean, Maria Ubarretxena Eusko Jaurlaritzako bozeramaile eta Gobernantza, Administrazio Digital eta Autogobernurako sailburuak kezka adierazi du. "Kezka sorrarazten diguna da erabaki politikoak judizializatzen hastea", nabarmendu du. 

Auzitegi Gorenak atzera bota du Eusko Jaurlaritzak EAEko Auzitegi Nagusiaren epaiari jarritako errekurtsoa, eta bertan behera utzi ditu euskaldunen hizkuntza-eskubideak bermatzeko egin zen 179/2019 dekretuaren artikuluetako batzuk. Epaia "euskararen normalizazioaren aurka ez ezik, euskal gizartearen eta erakundeen borondatearen aurka" doala salatu du Kontseiluak.

Era berean, bi gobernuek kotizazio gabeko lau prestazio adostu dituzte (hiru familia-prestazio eta jaiotzagatiko sorospen berezia), baita eskola-aseguruaren prestazio ekonomikoen kudeaketa ere.

Goi-bilera uztailaren 14tik 18ra egingo da, Gasteizen. Ekitaldiak parte-hartzaileei tailerrak, hitzaldiak eta eztabaida-panelak eskainiko dizkie, hizkuntza berreskuratzeari, gazteen aktibismoari eta nazioarteko sareak sortzeari buruzkoak.

UEMAren eskariz Siadeco-k egindako ikerketa batek erakusten duenez, hamar urteren bueltan euskararen ezagutza maila apalagoa aurreikusten da eta inguruan erdarak izango dira nagusi. Azken 30 urteotan hezkuntza-arautuko hizkuntza eredu euskaldunei esker eusten dio EAEk euskaldunen pisuaren hazkundeari. Nafarroan, oinarri horren faltan, behera egiten hasiko da.

Laura Vela-Plo, Marina Ortega-Andres eta Marta De Pedis ikertzaileek osatutako taldeak “erresistentzia” ugari hauteman eta baliogabe utzi dituzte hizkera inklusiboa ez erabiltzeko zabaldutako “aitzakiak”.

Filosofoa, saiogilea eta hainbat belaunaldirentzako erreferente intelektuala, Joxe Azurmendiren lanak Euskadiko pentsamendu kritikoa markatu du mende erdi baino gehiagoan. Azurmendik sekulako ondarea utzi du euskaran, ideietan... eta herria ulertzeko moduan.

Zegaman jaioa, Azurmendi Jakin taldeko kide aktiboa izan zen, Francoren debekuaren ondoren aldizkaria birsortu zenetik. Beste erakunde batzuekin ere kolaboratu zuen euskararen normalizaziorako, kulturan eta bakegintzan.

Jakin aldizkariak azpimarratu duenez, "pentsamendu itzela utzi diguzu. Hura lantzen jarraituko dugu, beti eskatu izan diguzun bezala, zu (eta inor) jainkotu gabe, baina maisu-maistrak aitortuz". Aldizkari historiko horrek nabarmendu duenez, Azurmendiren pentsamendua funtsezkoa izan zen joan den mendeko 60ko eta 70eko hamarkadetan euskara eta euskal kultura berritu eta bultzatzeko.

Amaia Ispizua Get In enpresako promotoreak Bruce Springsteenek Anoetan interpretatu dituen bost abesti euskaratu ditu. "Askatasunaz hitz egiten duten abestiak dira, eta Trumpen administrazioa hartzen ari den ildoaren aurkakoak dira", adierazi du Ispizuak. 

Gainera, hizkuntzak ez du BAME azterketako baremazioa aldatuko, Monica Garcia ministroak Kongresuko Osasun Batzordean esan duenez.

Markel Olano Euzkadi Buru Batzarraren kideak Alderdi Sozialistari esan dio ez dagoela talkarik lan-eskubideen eta hizkuntza eskubideen artean: bi-biak defendatu egin behar direla. Era beran, adierazi du EH Bilduren proposamena aztertuko dutela. Nolanahi ere, pazientizarik eza leporatu die koalizio abertzaleko kideei. Alderdikideei ere mezua helarazi die Olanok: “Ez da nahikoa euskara maitatzea. Denok egin behar dugu ekarpena".

Lehendakariak euskararen etorkizunari begira "jauzi kualitatiboa" emateko beharra azpimarratu du eta, testuinguru horretan, normalizazio prozesuan paradigma berri bat ezartzeko beharra adierazi du, "konfrontazioa saihestuta".

Jeltzaleen iturriek aurreratu dute EAJk berak bakarrik egingo duela aurrera eta Enplegu Publikoaren Legea aldatzen saiatuko dela, euskara eskakizunak bermatzeko.

2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.