Inoiz ikusitako zulo beltz zaharrena atzeman dute, James Webb teleskopioaren bitartez
Ikerketa talde batek inoiz ikusitako zulo beltz zaharrena aurkitu du, NASAren, Europako espazio agentziaren (ESA) eta Kanadako agentziaren (CSA) James Webb teleskopioari esker.
Zulo beltza unibertsoaren hastapenetakoa da, Big Bangetik 400 milioi urtera, hau da, duela 13.000 milioi urtekoa da. Bere galaxia "irensten" ari da, desagerrarazi arte.
Nature aldizkarian argitaratu dute artikulua. Roberto Maiolino egile nagusiaren arabera, emaitzak "aurrerapauso handia" dira. Zulo beltz masibo hori hain goiztiarra izateak zulo beltzak nola sortzen eta hazten diren jakiteko lagunduko die ikertzaileei.
Astronomoek uste dute Esne Bidea bezalako galaxien erdian dauden zulo beltz supermasiboak egungo tamainaraino hazi zirela milaka milioi urtetan zehar. Baina aurkitutako zulo beltzaren tamainak iradokitzen du beste modu batzuez sor litezkeela: agian tamaina handian jaio ziren, edo, bestela, materia uste zena baino erritmo handiagoan jan dezakete.
Izan ere, orain arte ezagutzen zen erritmoan haziko balitz, detektatu berri den zulo beltzak mila milioi urte inguru beharko lituzke behatutako tamaina lortu arte. Baina unibertsoa askoz gazteagoa zen jaso duten irudian.
Maiolinok azaldu duenez, teleskopioaren sentsibilitatearen ondorioz, zulo beltz zaharragoak ikusi ahal izango dira.
Albiste gehiago gizartea
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Muturreko beroa izango dugu gaur eta bihar
Abisu horia ezarri dute ostiralera arte; tenperaturak oso altuak izango dira, 27 eta 35 gradu artekoak.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.
Osakidetzak ordutegiak murriztu eta osasun-zentro batzuk itxiko ditu udan
Aldaketa horiek zentroen % 37ri eragingo diete. ELA eta CCOO sindikatuek udako plangintza kritikatu dute. Osakidetzaren egiturazko arazoek “bere horretan jarraitzen dutela” ziurtatu dute eta “benetako konponbideei heltzeko" negoziazio prozesua hastea eskatu dute.
Red Electricak zentralei egotzi die apirileko itzalaldiaren ardura: "Sorgailuek beren konpromisoak bete izan balituzte, ez zen itzalaldirik gertatuko"
Red Electricak, sistemaren operadoreak, erantzukizuna ez du bere gain hartu eta zentral sortzaileen aurka egin du, ez zituztelako bete kolapsoa saihesteko protokolo teknikoak. Gobernuak, bere aldetik, akats ugari egin zituela onartu egin du. Hala ere, operadorearen plangintza zalantzan jartzen du.
Euskadin ematen diren 10 gorroto-delitutik sei arrazistak edo xenofoboak dira
2024ko Gorroto Istiluen azken Txostenak egiaztatzen du kasuen kopuruak behera egin duela oro har, baina baieztatzen du arrazakeriak eta xenofobiak eragindako erasoak oraindik ere argi eta garbi nagusitzen direla gorrotoaren mapan Euskadin.
Andre Maria Zuriaren jaiek badute kartela
2025eko Andre Maria Zuriaren Jaiak Arabako hiriburuan ospatuko dira, abuztuaren 4tik 9ra.
Abisu horia ezarri dute Euskadin ostiralera arte, tenperaturak 35 gradura iritsiko baitira
Tenperaturak oso altuak izango dira, 27 eta 35 gradu artekoak, gunearen arabera.
Bilbo eta Arrigorriaga arteko RENFEren zerbitzua berrezarri dute, Alvia batek matxura izan ostean
Ezbeharra 07:20 aldera jazo da, Bilbotik ateratzen ari zen Alvia bat Ollarganen geldirik geratu denean, eta ezin izan du zirkulatzen jarraitu.