Aung San Suu Kyi: Birmaniako demokraziaren aldeko borroka sutsua
Birmaniako diktaduraren aurka borroka egiteagatik azken 25 urteetan etxean giltzapetuta eman ostean, bere herrialderako demokrazia ametsetatik hurbilago dago Aung San Suu Kyi Bakearen Nobel sariduna. Kyik Mahatma Ghandiren bakezaletasuna ideiekin bat egiten du eta urteetan militarren erregimenaren aurkari sutsua izan da.
Suu Kyi 1945eko ekainaren 19an jaio zen eta bi urte zituela, aita hil zuten Birmaniaren independentziaren alde lan egiteagatik. 1964. urtean Oxford Erresuma Batuko hirira heldu zen eta Filosofia, Ekonomia eta Politika ikasketak egin zituen. Michael Aris irakaslearekin ezkondu zen eta bi seme-alaba izan zituen: Alexander (1973) eta Kim (1977).
Oxforden lanean zegoela, aitaren biografia batean Birmaniari buruzko liburu batean lan egiten hasi zen. Argitalpen horretan 1962ko estatu-kolpearen gaineko alde ilunenak isilean gorde zituen, kritikoen arabera.
Birmania, asaldatuta
Urteak eman zituen Erresuma Batuaren eta atzerriko herrialdeen arteko bidaietan. 1988.ean Birmaniara itzuli zen, ama gaixorik zegoelako. Une horietan Birmania asaldatuta zegoen, Ne Win general sozialistaren porrot ekonomikoak lagunduta.
Ondorioz, manifestazio jendetsuak izan ziren eta 3.000 lagun inguru hil ziren istiluetan, gehienak ikasleak, protestak gelditzeko Gobernuak Ranguneko kaleetan egindako errepresioaren ondorioz. Saw Maungek agintaritza aldatu zuen eta hauteskundeak egingo zituela iragarri zuen baina ondoren, ez zuen emandako hitza bete.
Etxean giltzapetuta
Birmaniako Gobernua Suu Kyi etxean giltzapetzeko agindua eman zuen lehen aldiz 1989. urtean. Internet eta telefonorik gabe, 20 urte inguruko espetxealdia bizi zuen (1989-1995, 2000-2002 eta 2003-2010) eta, bitartean, Birmanian demokrazia finkatzen lagundu zuen.
2011an Batzorde Militarra desegin zuten eta boterea gobernu zibil bati eman zioten. 2010ko azaroan Suu Kyi askatu zuten eta ordutik hona, demokraziaren mugimendua berriro eraikitzeko Birmaniatik bidaiatzen ari da. Litekeena da igande honetan Parlamentuko jezarleku bat lortzea.
Zure interesekoa izan daiteke
Erregai fosilei aipamenik egiten ez dien amaierako dokumentu bat onartu dute COP30 biltzarrean
Klimari buruzko NBEren goi-bileran (COP30) bildutako herrialdeek aho batez onartu dute larunbat honetan erregai fosilak berariaz aipatzen ez dituen bukaerako dokumentua, eta berotze globalari aurre egiteko ekintzen anbizioa handitzeko deia egin dute.
Ukrainako, AEBko eta Europako ordezkariek bake akordioari buruzko kontsultak egingo dituzte igande honetan Genevan
"Errusia ez da inoiz gure etxearen jabea izango", azpimarratu du Zelenskik. Aldi berean, Europako Kontseiluko presidentea G20ko herrialdeetako 12 ordezkarirekin bildu da larunbat honetan, Ukrainaren etorkizuna eztabaidatzeko egindako bileran.
Brasilgo Poliziak Bolsonaro atxilotu du
Presidente ohia, estatu-kolpe saiakeragatik kondenatua, etxean betetzen ari zen atzipenaldia.
Hasi da G20ko liderren goi-bilera Johannesburgen, hutsune handiekin
Trump, Xi Jinping, Milei, Putin eta Sheinbaum dira bi eguneko bileran egongo ez diren agintarietako batzuk.
Ukrainarako Trumpen proposamenak "behin betiko bake akordio baterako oinarriak" finka ditzakeela uste du Putinek
Proposatutako planak "xehetasun guztien azterketa sakona" behar duela esan du, eta Kiev testuaren "aurka" dagoela aurreratu du.
Kremlinek "berrikuntzak" ikusten dizkio Trumpen planari, baina ez du ekimenaren jakinarazpen formalik jaso
Kremlinek onartu egin du Washingtonek proposatutako bake planak elementu berriak dituela, baina ez duela inolako jakinarazpen formalik jaso adierazi du. Edozein negoziazio Trump eta Putinen arteko Anchorage gailurrean adostutakotik abiatu beharko dela azpimarratu du Moskuk.
Zelenskik Frantziarekin, Erresuma Batuarekin eta Alemaniarekin koordinatuko du Trumpi emango dion erantzuna
Ukrainako presidenteak ziurtatu duenez, talde diplomatikoak lanean ari dira jasotako dokumentuaren inguruan. Negoziatzeko prest agertu da, baina argi utzi du dokumentuak jasotzen dituen xedapenak "asko alda daitezkeela".
Armada 600.000 pertsonara mugatzea eta Donbasetik erretiratzea eskatzen dio Ukrainari Trumpen planak
Ukrainak negoziatzeko prest dagoela esan du, nahiz eta Etxe Zuriak eta Kremlinek isilpean eta Ukrainaren eta EBren bizkar negoziatu duten bake plana. Sinatzen bada, Volodimir Zelenski presidenteak hauteskundeak egin beharko ditu ehun eguneko epean.
COP30eko pabiloi bat hustu dute sute baten ondorioz
Belemgo (Brasil) Klimaren Goi-bileran (COP30) parte hartzen ari diren herrialdeetako ordezkaritzen bulegoetatik gertu piztu da sua. Agintariek Eremu Urdina deiturikoa hustu eta hesitu dute, negoziazio diplomatikoak egiten ari diren pabiloia, baina ez dela zauriturik izan argitu dute.
80 urte igaro dira Nurenbergeko epaiketetatik, gizakien aurkako gehiegikeriekin amaitzea helburu zuen prozesutik
1945eko azaroaren 20an hasita, Alemaniako nazien 22 goi-kargudun epaitu zituzten Nurenberg hirian. Hamabiri heriotza-zigorra ezarri zieten. Holokaustoaren antzerako izugarrikerien aurrean disuasiorako tresna izatea zuen helburu prozesu hark, baina, 80 urte geroago, adituek argi dute helburua ez duela bete.