"Genozidioa", "xoka" eta "GOIDIa", euskaldunok aurten "janelatik" ikusi ditugun hitzak
Afariak, Marijesiak, santomasetako azokak, Urteberri eguneko mendi bueltak, Olentzeroren opariak… eta UZEIren urteko hitzen errepasoa. Iritsi dira eta iritsiko dira, Gabonen bueltan, euskaldunongan errotuta dauden zenbait ohitura, eta gaur UZEI Terminologia eta Lexikografia Zentroak 2024an ahotik ahora eta pantailatik begira erabili ditugun hitzen zerrenda kaleratu du.
"Pinporta" da zerrendako lehen hitza, "gure hondartzetara iristen hasi ziren plastikozko zatitxo txiki haiek", eta "janela" ere batu dute zerrendara hizkuntzalariek, Gorka Urbizuk Hasiera bat diskoko "Janela bat" kantuaren izenburuan zerabilena eta jarraitzaile asko hiztegietara bultzatu zituena, portugesez leiho esan nahi duen hitzaren esanahia argitzera.
Horiez gain, erosahalmena galtzen ari garen abaila berean loditzen diren hiztegiek "merkeflazioa" hitzari egin zioten harrera, "irabazi-marjinak handitzeko produktu baten prezioari eutsiz produktuaren kalitatea jaisteko" jukutria arrandia handiagoz izendatzeko. Hori guztia Palestinan "genozidioa" egiten ari diren bitartean gertatu da, eta hitz hori ere jaso du UZEIk.
Gertuago etorrita, "xoka" hitza ere entzun dugu aurten, hitanoz egiteko eredu ez-binarioari esateko. "Labur esateko, «hasi gaituk» edo «hasi gaitun» esan ordez, «hasi gaitux» esatea proposatzen dute xokaren sustatzaileek", UZEIk azaldu duenez.
Bestalde, "neorrural" edo "neolandatar" berba ere esan eta idatzi da laster agurtuko dugun urtean, hiritik landa-eremura bizitzera joan berriak diren kaletarrak izendatzeko, eta, Espainian, "lokatz-makina" martxan jartzea egotzi zien Pedro Sanchez presidenteak PP eta Vox alderdietako buruzagiei, Umberto Ecok asmatutako kontzeptua biziberrituta.
"Libertario"ek ere eman dute zeresana 2024an, baita "Lyme" akainek kutsatzen duten gaixotasunak eta "txistorra"k ere, euskal jatorriko hitz hori katalanaren hiztegi arauemailean sartu baita xistorra forman.
"Sionista" hitza Facebookek "gorroto-diskurtsotzat" hartu duelako azpimarratu du UZEIk, eta, eufemismoen taldean, "migrazio zirkularra" bildu du.
Azkenik, "saltxitxa begetala" ageri da zerrendan, Europako Justiziak onartu dituenez gero 2021az geroztik Frantziak landare jatorriko elikagaiak izendatzeko galarazita zeuzkan izendapen komertzial horiek, baita "GOIDI edo goi-geruzetako depresio isolatua" ere, Valentziako hondamendiarekin lotuta.
"Mendeku" hitzak ixten du zerrenda, Aner Peritz bertsolariak Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako finalaurrekoan bota zuen bertsoaren kari.
Zure interesekoa izan daiteke
“Muga-zerga” izan da aurtengo hitza Euskaltzaindiarentzat eta UZEIrentzat
“Atzerriko produktuei aduanan ezartzen zaien zerga” adiera duen izena aukeratu dute Akademiak eta UZEI terminologia eta lexikografia zentroak urteko hitz gisara. “Aduana-zerga” Euskaltziandiaren Hiztegiak jasotzen duen forma baliokidea “askoz gutxiagotan” erabili da.
!["Dan Flavin
b erdeak berdeetan zehar (Piet Mondrian berdegabeari) [greens crossing
greens (to Piet Mondrian who lacked g reen)], 1966" Guggenheimen](https://eitb.scene7.com/is/image/eitb/danflavin?fmt=webp-alpha&qlt=80)
Goya, Jasper Johns, Steve McQueen, Dan Flavin, Ruth Asawa eta Rosalind Nashashibi, euskal museoetan 2026an
San Telmo Museoak, Artiumek eta Guggenheim Bilbao Museoak datorren urteko programazioa aletu dute.
Gatiburen azken agurra, audientzian lider ETB1en
Musikarik, dantzarik eta festa girorik ez zen falta izan atzo bi ordu eta erdiz BECen. Talde bizkaitarra arrakastara eraman zuen 'Musturrek sartunde' kantuarekin amaitu zen askoren oroimenean iltzatuta geratu den kontzertua.
Milaka pertsonak azken agurra eman diote Robe Iniestari, Extremoduroko abeslariari, Plasencian
Ilara luzeak sortu dira Plasenciako kongresu jauregian, jarraitzaile asko bertaratu baitira musikariari agur esatera. Aurrerantzean, Robe Iniesta izena izango du eraikin horrek.
Urrezko domina eman dio Gipuzkoako Foru Aldundiak Lourdes Iriondo kantariari
Hilondoko aitortza egin dio Urnietako kantari, idazle eta irakasleari eta bere ahizpek jaso dute Foru Aldundiak emandako oroigarria. Ekitaldia omenaldi hunkigarri bilakatu da. Senide eta familiako kideekin batera, eta euskal kulturgintzaren ordezkaritza zabala bildu da.
Balenciaga museoa “josten duten eskuei” begira
Getariako Balenciaga Museoko Igor Uriak hamar urte eman ditu Cristobal Balenciaga jostun handiaren tailerretan lan egin zuten emakumeen lekukotzak eta objektuak biltzen: irudiak, dokumentuak, lanabesak... Paris, Madril, Bartzelona eta Donostian, 2.000 enplegatu izatera iritsi ziren, eta horietako batzuk Getariako museoan batu dira gaur.
Gaztelurrutia: “Bisitari fidelak edukitzea eta bi heren 45 urtez azpikoak izatea dira arrakastaren gakoetako bi”
2025eko Durangoko Azoka bukatu berritan, ETBri emandako lehen balorazioan pozik agertu da Beñat Gaztelurrutia Gerediaga Elkarteko kudeatzeailea. Jendetza ibili dela nabarmendu du, baina erosoa izan dela bai sartzea baita bertan zehar ibiltzea ere. 2026ko Azokak 5 egun izango dituela aurreratu du, eta etorkizuneko erroka kulturaren jaialdi gisa sendotzea izango dela esan du.
60 urteko ibilbidea “borobildu” du Durangoko Azokaren aurtengo edizioak
Lau eguneko topagune oparoa amaitutzat emateko, antolatzaileek aurtengo Azokaren arrakasta nabarmendu dute, baita egitasmoak urte osoan euskal kulturan duen garrantzia ere.
Gazaren aurkako genozidioa, oso presente Durangoko Azokako nobedadeetan
Idazle asko beren nobedadeak aurkezten ari dira egunotan euskal kulturaren plazan, eta horietako batzuek palestinar herriaren aurkako genozidioa jorratu dute, Ekialde Hurbilean gertatzen ari dena azaltzeko asmoz.
Zuloaren silueta hitzez marrazten
Harkaitz Cano eta Eider Rodriguez idazleek “Silueta” eta “Dena zulo bera zen” liburuak aurkeztu dituzte Durangoko Azokaren hirugarren egunean, hutsuneak mamitzeko bi ariketa literario zeharo ezberdin.