Etxenike: "Legeetatik harago, euskaldun eta Euskal Herri izateko desira behar du euskarak"
Trantsizioko urteak amaitzear, euskararen aldeko herri mugimenduak indarrez hazten eta hizkuntza eskubideak aldarrikatzen zituzten herritarren aldarriak geroz eta ozenago kalean. Agertoki horrekin, Carlos Garaikoetxea (EAJ) buru zuen Eusko Jaurlaritzak Euskararen Erabilera Normalizatzeko Oinarrizko Legea abian jarri zuen, 1982ko azaroaren 24an. Pedro Miguel Etxenike (Izaba, 1950) fisikari ezagunak, orduan Hezkuntza sailburu zenak, gidatu zituen legea aurrera atera ahal izateko negoziazioak, eta lortu zuen helburua. Eusko Legebiltzarrak ia aho batez onartu zuen euskaldunen hizkuntza eskubideak bermatzera zetorren araua.
Lau hamarkada igarota ere, ondo gogoan ditu Etxenikek legearen hari muturrak eta ertzak, baita akordio hura ixteko egindako sukalde lana ere. "Luzea eta konplikatua" izan zen negoziazioa, baina "testu irekia, malgua eta integratzailea" ontzea lortu zutela ziurtatu du, "denek gauza askori men eginez". "Herritar guztiek arlo guztietan, edozein tokitan eta hala nahi zutenean euskara erabiltzeko eskubidea izatea nahi genuen. Euskaraz bizi ahal izatea. Ia aho batez onartu genuen legea", azaldu du.
Berehala etorri ziren Espainiako Gobernuak jarritako helegiteak, baina "horri ere inteligentziaz" aurre egiten asmatu zutela adierazi du: "Legeak ezartzen zituen betebeharrak EAEko botere publikoentzat izatea lortu genuen, eta ez Jaurlaritzako menpeko administrazioan bakarrik. Auzitegi Konstituzionalak arrazoia eman zigun, eta hori lorpen handia izan zen guretzat".
Gizarte kohesiorako eta EAEko bi hizkuntza ofizialen arteko bizikidetza bermatzeko bokazioarekin jaio zen legea. Orduko Hezkuntza sailburuaren arabera, "elebitasuna bermatu nahi bada, horrek beti ekarriko dizkio eragozpenak elebakarrari, baina ez injustiziak". Halaber, zientzialari nafarrak gogora ekarri du legeak "botere publikoei ezartzen dizkiela betebeharrak, eta ez herritarrei".
Ñabardurak ñabardura, Etxenikek dio legea tresna "oso baliagarria" izan dela EAEko administrazioa euskalduntzeko. "Hezkuntza aipatuko nuke bereziki, baina baita komunikazioaren alorra —EITB taldea—, eta Osakidetza. Justiziaren alorrean dago, oraindik, lanik handiena. Alor hori oso zentralizatuta dago, eta zailtasun handiak daude", esan du.
Halere, orain 40 urte legearen nondik norakoak azaltzeko egin zuen agerraldian esandako hitzak berretsi ditu: "legeek bakarrik ez dute euskara salbatuko. Herritarren euskaldun izateko gogoak eta nahiak bakarrik eutsiko diote hizkuntzari, erakundeen babesa beharrezko bizkar hezurra bada ere".
Albiste gehiago gizartea
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.
Ehgamek Bilbao Bizkaia Harro ekimena boikoteatzeko deia egin du
EAJk Harrotasunaren Nazioarteko Eguna “bereganatu eta turistifikatu" nahi duela salatu du eta E28 Koordinadorak ekainaren 28rako deitutako manifestazio “herrikoi eta aldarrikatzailera” joateko deia egin du.
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperatura maximoak 27 eta 35 graduren artean kokatuko dira, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta zaparrada trumoitsuak botatzea. Hori dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Klima-aldaketaren ondorioak Euskadin: 0,3 °C gehiago hamarkada bakoitzeko, bero-bolada gehiago eta itsasoaren tenperatura gora
Eusko Jaurlaritzak egindako txosten batek ohartarazi du berotze globalak gero eta ondorio handiagoak dituela Euskadin. Tenperaturak etengabe igo dira 1970etik, bero-boladen egunak bikoiztu dira eta itsas mailak erritmo bizkorrean egiten du aurrera. 2023an, itsasoaren batez besteko tenperatura inoizko altuena izan zen.
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.
Osakidetzak ordutegiak murriztu eta osasun-zentro batzuk itxiko ditu udan
Aldaketa horiek zentroen % 37ri eragingo diete. ELA eta CCOO sindikatuek udako plangintza kritikatu dute. Osakidetzaren egiturazko arazoek “bere horretan jarraitzen dutela” ziurtatu dute eta “benetako konponbideei heltzeko" negoziazio prozesua hastea eskatu dute.
Red Electricak zentralei egotzi die apirileko itzalaldiaren ardura: "Sorgailuek beren konpromisoak bete izan balituzte, ez zen itzalaldirik gertatuko"
Red Electricak, sistemaren operadoreak, erantzukizuna ez du bere gain hartu eta zentral sortzaileen aurka egin du, ez zituztelako bete kolapsoa saihesteko protokolo teknikoak. Gobernuak, bere aldetik, akats ugari egin zituela onartu egin du. Hala ere, operadorearen plangintza zalantzan jartzen du.