Nafarroa eta EAE, Europako bizi itxaropen altuena duten hamar erkidegoen artean
Europan bizi itxaropen handiena dutenen artean daude Nafarroako eta Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleak. Nafarroa zehazki, Europako hirugarren eskualdea da bizi itxaropenaren podiumean, 84,4 urteko bizi itxaropenarekin, eta 10. postuan da EAE 84,0 urteko bizi itxaropenarekin. Hala ondorioztatu daiteke Eurostatek Europako eskualdeetako hilkortasunari buruz martxoan argitaratu duen txostenetik; 2021 ari dagozkion datuak dira.
Jaiotzean bizi-itxaropen handiena zuen EBko eskualdea Ticino (Suitza) izan zen 2021ean, 85,7 urteko bataz bestekoarekin. Bigarren Madril izan zen (85,4 urte), eta ondoren Nafarroa (84,8 urte).
Nafarroako emakumeak dira Europan bizi itxaropen handienetakoa dutenak, 2021ean jaiotako neska nafar batek 87,6 urteko bizi itxaropena baitu, Madrilgoen (88,2 urte) eta Ticinokoen (87,9) atzetik. 2021ean jaiotako EAEko neskek 87,0 urteko bizi itxaropena dute.
Gizonezkoei dagokionez, 2021ean jaiotako gizon nafarrek 81,9 urteko bizi itxaropena dute eta 80,4koa EAEkoek.
Akitanian apalagoa da bizi itxaropena. Rankin orokorrean 44. postuan da eskualdea, 83,1 urteko bizi itxaropenarekin; bertan 2021ean jaiotako emakumezkoek 86,1 urteko bizi itxaropena dute eta 80,1 urtekoa gizonezkoek.
Espainiar estatuan 83,3koa da batez besteko bizi itxaropena (86,2 emakumezkoena eta 80,4 gizonezkoena) eta Frantziar estatuan (behin behineko datua) 82,4koa da (85,5 emakumezkoak eta 79,3 gizonezkoak).
Bizi itxaropenaren Europako mapa. Irudia: Eurostat.
Covid-19aren eragina
Datu orokorrak kontuan hartuz gero, Europar Batasunean, 2021ean, jaiotzako bizi-itxaropena 80,1 urtekoa zen. 2019an, jaiotzako bizi-itxaropena 81,3 urtera iritsi zen, baina 2020an 80,4ra jaitsi zen (-0,9 urte), eta 2021ean are gehiago murriztu zen (-0,3 urte 2020arekin alderatuta), ziurrenik Covid-19aren pandemiak eragindako bat-bateko hilkortasunaren igoeraren ondorioz.
Gure erkidegoetan ere nabari da 2020an beherakada hori. Nafarroan, esaterako 85 urtekoa zen bizi itxaropena 2019an eta 83,4koa 2020a. 2021ean pandemia aurreko baliora gerturatu da, 84,8, hura harrapatu gabe, ordea.
Antzekoa gertatzen da EAEn ere, 84,5 urteko bizi itxaropena zuten 2019an jaiotakoek eta 83,4koa 2020an jaiotakoek. 2021eko gorakadarekin pandemia aurreko baliotik puntu erdira gelditzen da bizi itxaropena.
Albiste gehiago gizartea
Lau gizonek 18 urteko neska bat inguratu eta bortxatu dute Ferrolen
Gizon bat atxilotu dute jada. Erasoa Coruñako hiriaren Espainia plazako arkupe batzuetan gertatu zen. Gertakariak asteartetik asteazkenerako gauean jazo ziren, hiriaren erdialdean.
Bilbok hilerria modernizatu du errausketak eta maskotentzako zerbitzuak eskaintzeko
Araudi berria irailera arte egongo da ikusgai, eta heriotza perinatalari ematen zaion tratuari eta erlijio-aniztasunerako guneei buruzko hobekuntzak ere jasotzen ditu, besteak beste.
Adineko bost moja Urduñako komentutik ateratzea eragotzi dute, erlijiosoak Beloradotik bota ondoren
Adineko lekaimeen beharrengatik egokitutako garraio berezi bat prest zuten, baina ezin izan dute erabili, moja matxinoek uko egin baitiote giltzak emateari. Gainera, gaurko operazioa "bahiketatzat eta agintekeriatzat" jo dute moja horiek.
Gasteizko txosnak itzuli dira txandalariak omenduz, eta musikaz eta aldarrikapenez beteta
Txosnagunea Arabako Campusera itzuliko da kontzertuekin, herri-ekimenekin eta TicketBAIren ezarpenaren kontrako protestekin. Bien bitartean, Txosnetako txandalariak izan dira Txosnisariaren irabazleak.
50 boluntario inguruk Barrundian desagertutako 77 urteko emakumea bilatzeko lanekin bat egin dute
Senideek asteartean salatu zuten adineko emakumearen desagerpena. Emakumea Hermua auzoko bere etxebizitzatik atera zen, eta ez dute berriro ikusi.
Zeledonek baditu aterkia, zahatoa eta zapia: "Ez dugu inolako erasorik onartuko"
Maider Etxebarria alkateak "zorterik onena" opa dio Iñaki Kerejazuri. Kerejazuk bigarren urtez jarraian pertsonaia ezagunaren papera egingo du. Bere hitzaldian, alkateak jaiez "arduraz" eta "errespetuz" gozatzera gonbidatu ditu herritarrak.
Katherine Bidegaray, Montanako Auzitegi Goreneko epailea, euskal amerikar komunitatearen ordezkari boteretsuenetako bat da egun, AEBn
Behe Nafarroako familia batean sortua, haurtzaroa Ipar Dakotako mugako belardietan egin zuen, gurasoen arrantxoan. Bidegaray oso kritikoa da Trumpekin eta etorkinen deportazioekin. Emakumearen eskubideen alde egiteagatik ere ezaguna da.
Chikungunya: tigre-eltxoaren gaixotasuna saihesteko gakoak eta aholkuak
Pello Latasak, Eusko Jaurlaritzako Osasun saileko zaintza epidemiologikorako arduradunak, tigre-eltxoek kutsatzen duten chikungunya gaitzaren inguruan mintzatu da. Latasak azaldu duenez, gaitza ez da zuzenean gizakien artean transmititzen; hala ere, badira salbuespenak. Bideo honetan sintomak zeintzuk diren, transmisioa nola ematen den eta gaitzari aurre egiteko gomendioak eman dizkigu arduradunak.
Gatibuk dantzan jarri zuen Boiseko Basque Blocka
Gernikatik Idahora, Gatibuk Jaialdian izan ziren zirenak dantzan jarri zituen bere abestiekin eta taldeak duen energiarekin eta estilo bereziarekin. Kontzertu hunkigarria izan zen, bertaratu zen euskal komunitatearekin konexio sendoa erakutsi zuena.
Gizon bat atxilotu dute Tuteran, San Ferminetan salatutako intentsitate handiko sexu-erasoagatik
Sexu-erasoa uztailaren 11tik 12rako gauean salatu zuten, Iruñeko etxebizitza batean. Polizia-iturriek jakinarazi dutenez, atxilotua aske geratu da.