Zinema aretoetan, euskara ia ikusezin
2023an Hego Euskal Herriko zinema komertzialetan euskarak izan zuen presentzia % 2,48koa izan zen. Beste modu batera esanda: 563 film estreinatu ziren iaz, eta horietatik 14 bakarrik izan ziren euskaraz. Lau baino ez euskarazko jatorrizko bertsioan; eta hamar, euskarara bikoiztuta edo euskaraz azpidatzita. Elebidunak edo eleanitzak, berriz, bi izan ziren. Gainerako guztietan gaztelania izan zen hizkuntza bakarra.
Datuok Pantailak Euskaraz eta Zinemak Euskaraz euskal ikus-entzunezkoen aldeko ekimenek bildu eta zabaldu dituzte, 2023an Hego Euskal Herriko zinema komertzialetan izandako estreinaldien hizkuntza aztertu ondoren —Ipar Euskal Herriko datuak ez dituzte aztertu—. Ikerketaren emaitzak "gordinak bezain kezkagarriak" direla esan ondoren, bi taldeok eta Hizkuntz Eskubideen Behatokiak salatu dute "euskaldunon hizkuntza eskubideen urraketa sistematikoa" dela zinema aretoetan.
Euskarazko hainbat dokumental eta haurrentzako nazioarteko film batzuk euskarara bikoiztuta estreinatu baziren ere, Paul Urkijoren 'Irati' fantasiazko lana izan zen joan den urtean zinemetan euskaraz estreinatu zen fikziozko pelikula bakarra.
Agertoki horren aurrean, Pantailak Euskaraz taldeak euskararen erabilera normalizatzeko EAEko 10/1982 Legea eta Nafarroako 18/1986 euskarari buruzko foru dekretua ekarri ditu gogora, betetzen ez direla azpimarratzeko. Bi arauok diote, bakoitzak bere ñabardurekin, erakundeek euskarazko ikus-entzunezkoen ekoizpena babestu eta sustatu behar dutela.
Nolanahi ere, badira zenbait ekimen euskarazko eskaintza bermatzea helburu dutenak, horien artean ZinUEMA (Tinko euskara elkarteak eta UEMAk martxan jarritako ekimena), eta hori txalotu egin du Pantailak Euskarazek. Hiru hilabetez astero euskarazko eskaintza bermatuta dute, besteak beste, Ataunen, Azpeitian, Etxarrin eta Igorren. "Beharrezkoa da euskararen presentzia legez bermatuko duten arauak jorratzea. Izan ere, ikus-entzunezkoek geroz eta denbora gehiago hartzen dute gure aisialdian… filmak euskaraz egotea ezinbestekoa da euskararen normalizazioan aurrera egiten jarraitzeko".
Agertoki horren aurrean, Pantailak Euskarazek eta Hizkuntz Eskubideen Behatokiak euskarazko ekoizpenak kontsumitzeko deia egin diete herritarrei, eta eskaintzarik ez dagoen kasuetan, salaketa jartzeko eskatu.
Jatorriz euskarazko bertsioan eskaini ziren euskal ekoizpenak:
- 'Irati' (Paul Urkijo Alijo)
- 'Karpeta Urdinak' (Ander Iriarte)
- 'Tetuan' (Iratxe Fresneda)
- 'Bidasoa 2019-2023' (Fermin Muguruza)
Zinema Euskaraz programaren (Eusko Jaurlaritza, Zineuskadi) bitartez euskarara bikoiztuta eskaini diren haurrentzako filmak:
- 'Yuku eta Himalayako lorea'
- 'Momiak'
- 'Lau ahizpa magikoak'
- 'Mavka: basoaren zaindaria'
- 'Allan giza antena'
- 'Superheroien filma'
- 'Abentura erraldoia'
- 'Boo Kwai'
- 'Doraemon: Nobitaren dinosauro berria'
- 'Migrazioa: bidaia ahaztezina'
Jatorriz elebidunak edo eleanitzak eta aurten estreinatu diren beste euskal ekoizpenak:
- '20.000 especies de abejas' (Esti Urresola)
- 'Gelditasuna ekaitzean' (Iñigo Gastesi)
Zure interesekoa izan daiteke
Gabonetako azokak, bogan: zergatik dute horrenbeste arrakasta?
Gabonetako merkatuak ugaldu egin dira eta tokiko testuingurura egokitu dira. Nola azaltzen da boom hori eta zer esaten digu Gabonetako tradizioen eta erritualen eraldaketari buruz? Hainbat aditu eta profesionalekin hitz egin dugu eta jendearen iritzia jaso dugu.
Ikusmin handia EITBren Bilboko egoitzan, Olentzero eta Mari Domingi agurtzeko eta azken gutunak emateko
Haurren gutunak jasotzen eta haiekin argazkiak egiten izan dira biak ostiral arratsaldean, Bilboko kaleetan zehar egingo duten kalejiraren aurretik. Abenduaren 23an izango da hori, eta zuzenean jarraitu ahal izango da streaming bidez eitb.eus-en, 18:30etik aurrera, Anabel Arrizaren eta Aritz Mendiolaren kontakizunarekin. Emanaldia asteazken arratsaldean emitituko da ETB1en.
Migrazioa delinkuentziarekin eta zerbitzu-abusuarekin lotzen dutenen kopurua jaitsi da
Ikuspegi Immigrazioaren Euskal Behatokiak egindako azterlan baten arabera, euskal herritarren % 10ek baino gutxiagok aipatzen du immigrazioa herrialdeko arazo nagusietako gisa, eta % 2,7k baino ez dio modu pertsonalean eragiten diola.
Gipuzkoako Auzitegiak absolbitu egin ditu haurra hiltzen saiatzeagatik akusatu zituzten gurasoak
Gipuzkoako Probintzia Auzitegiak absolbitu egin ditu gurasoak, haurra hiltzen saiatzeagatik akusatu ostean; ondorioztatu du ezin izan dela frogatu, neskatoaren lesioek jatorri traumatikoa zutenik edo kolpe baten ondorio zirenik.
3I/ATLAS kometa Lurrera ahalik eta gehien hurbildu da, eta ezustekorik gabe urruntzen ari da
Zientzialari errusiarrek baztertu egin dituzte, berriro ere, estralurtarren ustezko ontzi bat zela zioten teoriak.
Lau gaztetik batek frankismoari buruzko pertzepzio positiboa du
Egonkortasun ekonomikoa eta gizarte-ongizatea ekarri zituela iritzi diote, azken Deustobarometro Sozialaren arabera. Etxebizitza eskuratzea da euskal gizartearen arazo Nagusia.
Guardia Zibilak erietxera eraman ditu Beloradotik joandakoekin Urduñan bizi ziren mojetako bost, osasun-baldintza kaxkarretan zeudelakoan
Ostegun honetan Santa Klarako monastegitik 87 eta 101 urte arteko bost moja atera dituzte eta Basurtuko erietxera eraman dituzte azterketa egitera, epailearen aginduz. Guardia Zibilak jakitera eman duenez, emakumeak osasun-baldintza txarretan bizi zirela egiaztatu ahala izan dute. Adierazpen horiek gezurtatzeko helburuz, etxeko mojetako batek sareetan zabaldu ditu eraikin barruko irudiak.
Fiskalak erretiratu egin ditu Zestoako akusatu nagusiaren aurkako akusazio guztiak, eta gainerako bostentzat isuna eskatu du
Salatzailearen bikotekide ohiaren deklarazioa entzun ostean, fiskalak frogatutzat jo du gizonarekiko beldur gaindiezina izan zuela eta zigor eskaerak aldatu ditu. Absoluzioa eskatu du akusatu nagusiarentzat eta gainerakoentzat, berriz, espetxe zigorra beharrean isunak eskatu ditu hertsatze delituagatik.
Moto gidari bat zauritu da Donostian, GI-20an hainbat ibilgailuren artean izandako istripuan
08:00ak aurretik izan da ezbeharra eta errepidea itxita gelditu da momentuan, auto ilara luzeak eraginez. Geroxeago zabaldu ahal izan dute erreietako bat.
Gabonak, inoiz baino garestiago: trikimailuak eta alternatibak, gure menua merkatzeko
Arkumea, bisigua, turroia, ostrak, anana... Gabonetan pairatzen dugun prezioen gorakadaren ondorioz, produktu batzuk gure mahain izatea ia ezinezkoa izaten da. Baina ez etsi, alternatiba goxoak egon badaude gure Gabonetako menua hain garestia ez izateko.