Zaintza, kezka-iturri: gizartea zahartzen ari da eta orain arteko zaintza ereduak agortuta daude
Covid-19aren pandemiak agerian utzi zuen edadeko pertsonen zaintzaren inguruan eraikitako sistemak ez diela gaur egungo beharrei erantzuten. Mendekotasunen bat duten senitartekoak norbere etxean zaintzea zaildu egin da familia askorentzat, egoitzetako plaza kopuruek ezin izaten diote dagoen eskariari aurre egin eta itxaron-zerrendak sortzen dira…
65 urtetik gorako gizon-emakumeen kopuruak nabarmen egin du gora azken hamarkadan. Gaur egun, Hego Euskal Herriko biztanleria osoaren ia laurdena dira (% 23); 669.600 pertsona hain zuzen ere. Duela hamar urte, 2014an, adin-tarte horretakoak ez ziren 570.000 pertsona izatera iristen eta biztanleriaren % 20 osatzen zuten.
Biztanleria zahartzen doan heinean, hazten dira mendekotasuna duten pertsonen kopurua eta horien zaintzarako beharrak. Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan 95.000 edadeko pertsona daude, mendekotasun mailaren bat dutelako, laguntzaren bat jasotzen. Adituen aurreikuspenen arabera, kopuru horrek gora egingo du hurrengo urteetan.
Ondorioz, hurrengo urte eta hamarkadetan erronka handi bati egin beharko diote aurre Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundiek eta Nafarroako Gobernuak, haien esku baitago, hein handi batean, mendekotasuna duten adinekoen zaintza kudeatzea.
Hain zuzen ere, gizarte gaietarako sailak izan ohi du erakundeotan aurrekonturik handienetakoa. 2025eko aurrekontuetan Arabak 267 milioi euro bideratu ditu gizarte politiketara; Bizkaiak, 755 milioi euro; eta Gipuzkoak, 534,5 milioi euro. Nafarroako Gobernuko Gizarte Sailak 663,4 milioi euroko aurrekontua izango du.
Kopuru horretatik, % 38-44 mendekotasuna duten adineko pertsonen zaintzara bideratu ohi da: etxeko zaintza finantzatzera, egoitzetako plazak ordaintzera, eta abar.
Mendekotasuna duten pertsona edadetu gehienak etxe partikularretan (senideekin edo zaintzaileekin) bizi dira oraindik ere; % 27 daude adinekoen egoitzetan. Hala ere, mendekotasunak maila jakin batzuk gainditzen baditu, zaila izan ohi da pertsona horiek etxean zaintzea.
Hain zuzen ere, Nafarroako adinekoen egoitzetan 5.862 gizon eta emakumerentzako lekua dago gaur egun. Euskal Autonomia Erkidegoan, aldiz, 19.853 plaza daude, modu honetara banatuta: Bizkaian 10.974, Gipuzkoan 5.322 eta Araban 3.557. Plazen erdia inguru publikoak eta hitzartutakoak dira (% 88 Gipuzkoan); alegia, erakundeen dirulaguntzekin finantzatzen dira.
Kostua
Izan ere, adinekoen egoitza batean bizitzeak hilean 4.000 eurotik gorako kostua izan dezake. Hego Euskal Herriaren kasuan, ordua, kostu horren erdia baino gehiago foru aldundiek edo foru gobernuak ordaindu dezakete plaza publikoa edo kontzertatua eskuratuz gero. Kasu gehienetan, egoitzetako erabiltzaileen egoera ekonomikoaren arabera ezartzen da prezioa, eta behar izanez gero, erabiltzaile batzuek ez dute ezer ordaintzen.
Alabaina, adinekoen egoitzetako plaza publiko eta kontzertatuen kopurua ez da nahikoa gaur egun dagoen eskariari erantzun ahal izateko. Lurralde guztietan hainbat hilabetetako itxaronaldiak egon ohi dira. Nafarroan, adibidez, bataz beste, 11 hilabete inguru itxaron behar izaten da plaza kontzertatu edo publiko bat lortu arte.
Une honetan, guztira, lau lurraldeetako datuak kontuan hartuta, 4.000 lagun inguru daude egoitzaren batean lekua egin zain, bertara bizitzera joan ahal izateko.
Albiste gehiago gizartea
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.
Pertsona bat hil da Tafallan furgoneta baten eta uzta biltzeko makina baten artean izandako istripuan
Polizia-iturriek jakitera eman dutenez, istripua 09:00etan gertatu da, NA-132 errepidean, Tafalla parean, eta hildako pertsona furgonetan zihoana da.
San Mamesera sartzeko inguruak jarraitzaile zuri-gorriz bete dira, Txapeldunen Ligako hitzorduan
Zuri-gorriek Arsenalen aurka neurtuko dituzte indarrak astearte honetan, Txapeldunen Ligako 1. jardunaldiko neurketan. Athleticeko milaka zale bildu dira gaur arratsaldean partida honetan, taldea animatzeko helburuarekin.
Osakidetzak 10.000 haurtxo immunizatuko ditu bronkiolitis akutuaren aurka
Hasieran, katarroaren antzeko sintomak agertzen dira, hala nola mukiak, eztula edo sukarra, baina egun batzuen buruan beste sintoma batzuk ager daitezke, adibidez, arnasa hartzeko zailtasunak, txistuak edo nekea, eta neke horrek esnea hartzean eragiten die haurtxoei.