Bi pertsona ikerketapean Iruña-Veleiako aztarnategiaren ustezko espoliazioagatik

Ertzaintzaren Ingurumen eta Hirigintza Ataleko Kultura Ondarearen aurkako delituak ikertzen dituzten agenteek Iruña Okako (Araba) Iruña-Veleia aztarnategi arkeologikoko ondare historikoaren aurkako etengabeko espoliazio bat ikertu dute, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakitera eman duenez. Bi gizon identifikatu dituzte, hainbat pieza arkeologiko eta txanpon eskuratu ostean.

Gertakariak 2024. urtearen zati batean eta 2025. urtearen hasieran gertatu ziren, eta Ertzaintzaren Miñoien Atalaren eta Arabako Foru Aldundiaren Museo eta Arkeologia Zerbitzuaren laguntzarekin egin dute ikerketa.

Gertaeren berri izan ondoren, Ertzaintzaren talde berezi horretako agenteek zaintza-dispositibo bat abiatu zuten Iruña-Veleiako aztarnategiaren inguruan. Horrela egiaztatu ahal izan zuten ustezko egileak asteko egun desberdinetan joaten zirela, beti gauez, metal-detektagailuekin, eta metalezko objektuak bilatzen zituztela, ondoren palak eta aitzurrak erabiliz lurpetik ateratzeko, inolako metodologia arkeologikorik gabe.

Horren aurrean, Foru Aldundiko adituek kezka agertu zuten, objektu historikoak lapurtzeaz gain, balio handiko informazio zientifiko eta historikoa atzera bueltarik gabe galtzea eragiten ari zirelako; izan ere, aurkitutako piezen testuinguru arkeologikoa datatu eta ulertzeko, garrantzitsua da dauden lekua, sakonera eta egoera behatzea, eta metodologia egokia erabili behar da horretarako, ez ikertuek erabiltzen zutena.

2025eko apirilaren 18ko goizean, Miñoien Ataleko agenteek bi gizon identifikatu zituzten eta bi metal-detektagailu eta bi pala atzeman zizkieten, baita metalezko bost pieza arkeologiko eta txanpon batzuk ere. Atzemandako aztarna arkeologikoak Arabako Arkeologia Museora (BIBAT) bidali zituzten.

Horrez gain, eginbideak ireki dituzte horien kontra, aztarna arkeologikoak espoliatzea eta ondare historikoan kalteak eragitea egotzita. Epaileak noiz deituko zain geratu dira.

Ana del Val Arabako Kultura diputatuak Radio Euskadin adierazi duenez, "denbora asko" zeramaten ondare historikoa "kontrolatzeko lanean eta espoliazioa jazartzen". "Salaketak jarri ditugu delitu zantzuak atzeman ditugunean", eta "orain Ertzaintzari eta epaileei utzi behar zaie lan egiten", esan du.