Macronek onartu du Frantziak "ardura ikaragarria" izan zuela Ruandako genozidioan
Ruandara egindako bisita ofizial batean, Emmanuel Macron Frantziako presidenteak onartu du 1994ko Ruandako genozidioan "ardura ikaragarria" izan zuela; 800.000 hildako baino gehiago izan ziren arren, Macronek esan du Paris ez zela sarraskien "konplize" izan.
"Umiltasunez eta errespetuz nago hemen zuokin, gure erantzukizunen zabaltasuna aitortzeko", esan du Macronek Kigaliko Genozidioaren Monumentuan, 250.000 biktimaren gorpuzkiak gordetzen diren lekuan.
Azpimarratu du genozidioaren arduradunek ez zutela "Frantziaren aurpegia; Frantzia ez zen konplizea izan". Hala ere, Ruandan "Frantziak funtzio bat, historia bat eta erantzukizun politikoa" zuela onartu du.
Aitortu du, 90eko hamarkadan "aurretik ez zegoen gatazka batean parte hartu zuenean", Frantziak ez zuela entzun "ohartarazi zutenen ahotsa" edo bere indarra "gehiegi estimatu" zuela, "martxan zegoena geldiaraz zezakeela pentsatu" baitzuen. Gaineratu du Frantzia ez zela ohartu "eskualdeko gatazka bat edo gerra zibil bat saihesten saiatzean erregimen genozida baten ondoan jarri zela". Behatzaile argienen alertei "jaramonik egin gabe", Frantziak erantzukizun ikaragarria du "ondorio latzak izan zituen gatazka batean; hain zuzen ere, horixe zen saihestu nahi zuena".
Ildo horretan, esan du "Frantziako arduradunek ondoren gertatutakoa genozidiotzat jotzeko ausardia eta argitasuna izan bazuten ere, Frantziak ez zuela jakin "ondorioei aurre egiten". "Horren ostean, 27 urtez urrundurik eta elkar ulertu ezinik egon dira, eta hurbilketa saiakerak zintzoak baina alferrikakoak izan dira", esan du.
"Hiltzaileek ez zuten obsesio kriminal bat baino: tutsiak desagerraraztea, tutsi guztiak. Gizon, emakume, heldu eta haurrak. Obsesio horrek gain hartu zion bidean sartu nahi izan zuen orori, baina ez zuen bere helburua inoiz ahaztu", azaldu du.
"Genozidioa ezin da ezabatu. Ezabaezina da. Ez da inoiz amaituko. Ez gara genozidioaren ondoren bizi, berarekin bizi gara, ahal dugun moduan", adierazi du Macronek, eta honakoa gaineratu: "Esaten denez, Ruandan txoriek ez dute abesten apirilaren 7an". "Bizitzaren izenean esan egin behar dugu, izena eman, aitortu", gaineratu du.
Macronek azaldu duenez, "27 urteko sufrimendua" da "oroitzapen antagonikoz beteriko historia intimoa dutenentzat", eta "aitorpenaren eta egiaren aldeko lanarekin jarraituko" duela agindu du, herrialde afrikarrean gertatutakoa zehazteko. Ildo horretan, "artxiboak irekitzea" eskatu du.
"Harreman on" baterako oinarria
Paul Kagame Ruandako presidenteak bi herrialdeen artean "harreman ona eraikitzeko oinarri bat" dagoela esan eta astebetera egin du bidaia Macronek Kigalira, Frantzian 'Duclert Txostena' argitaratu ostean. 1994ko genozidioan Parisek izan zuen pisua aitortzen duen txosten horrek.
"Frantziaren erantzukizun handi eta estugarria aitortu dute. Hori oso handia da, asko esatea da", esan du Kagamek. Bi batzordek, frantziar batek eta ruandar batek, ezarri ahal izan dute egia. Lehen aldiz konbergentzia dago", txalotu du.
800.000 ruandar inguru, horietako gehien-gehienak tutsiak eta hutu moderatuak, hil zituzten muturreko hutuek hiru hilabetez 1994an. Gaur egun, oraindik ere hobi komunak aurkitzen ari dira, bereziki zigorrak bete dituzten kondenatuek euren biktimak lurperatu edo utzi zituzten lekuari buruzko informazioa eman dutenetik.
Albiste gehiago mundua
Ipar Irlandako Kneecap taldeko raperoek Kobetamendiko musikazaleen arreta bereganatu dute
Belfasteko taldea Bilbao BBK Live jaialdiko karteleko izen handietako bat izan da. Irlandera erabiltzeaz gain, arazorik gabe hitz egiten dute politikaz eta gizarte arazoez, eta agertokiaren gainean jaia pizten iaioak dira.
PKK gerrilla kurduak Irak iparraldean hasi du bere desarmea
Ekitaldian, gerrillako 30 kidek, 15 gizonek eta 15 emakumek hartu dute parte, horien artean Bese Hozat, PKK-ko buruzagi gorenetako bat. Gerrillako kideek euren armak erre dituzte metalezko ontzi handi batean.
PKK gerrilla kurduak armagabetzea hasi du Irakeko iparraldean
Maiatzean iragarri zuen armak alde batera uzteko borondatea, Abdullah Ocalan buruzagi espetxeratuak, gutun baten bidez, 1984an hasitako borroka armatua amaitzeko eskatu ostean.
Su-etena egun gutxitan lortzea espero du Netanyahuk
“Bahitu guztiak atera nahi” dituela esan du Israelgo lehen ministroak. Sarraskia "bihar amaitu liteke, gaur Hamasek armak uzten baditu”, gaineratu du.
Zelenskik bere aliatuen 10.000 milioi baino gehiago lortu ditu "gatazka amaitu ondoren Ukraina berreraikitzeko"
Ukraina Berreraikitzeko IV. Biltzarrak ia 5.000 parte-hartzaile bildu ditu Erroman. Errusiak "zinikotzat eta gezurtitzat" jo ditu bildutako estatuak eta erakundeak.
Brasilen eta AEBren arteko krisi diplomatikoa areagotu egin da, Trumpek % 50eko muga-zergak ezarriko dituela iragarri berritan
Jair Bolsonaro Brasilgo estatuburu ohi eta presidente estatubatuarraren kontra Gorte Gorenean egingo duten epaiketa da azken gatazka honen abiapuntua. 2022ko hauteskundeak galdu ostean, Lula da Silvaren aurkako estatu-kolpe saiakera egitea leporatuta epaituko dute.
Hamas hamar gatibu askatzeko prest agertu da, eta Israelgo Armada Gazatik ateratzea eskatu du berriro
Palestinako erresistentziak "orain arteko funtsezko gaietan negoziazioen zailtasuna" azpimarratu du, "Israelen irmokeria dela eta".
Marseillako aireportua itxi eta hiriaren iparraldea eta hainbat herri konfinatu dituzte, suaren ondorioz
Haize zakarrak, 30 gradutik gorako tenperaturek eta landarediaren lehortasunak, joan den asteko bero-bolada areagotuta, asko zailtzen ari da suhiltzaileen lana.
Netanyahuk Trump proposatu du 2025eko Bakearen Nobel Saria jasotzeko hautagai gisa
Hirugarren aldiz proposatu dute Trump Bakearen Nobel Saria jasotzeko. Lehenengoan, joan den ekainaren 21ean, Pakistango Gobernuak aurkeztu zuen, eta hiru egun geroago Buddy Carter kongresista errepublikanoak beste izendapen gutun bat bidali zuen Oslora.
Israelek Gazako biztanle guztiak Rafahko hondakinetan biltzeko asmoa du; bi milioi pertsona baino gehiago
Israel Katz Israelgo Defentsa ministroak iragarri duenez, "eremu humanitario berri horretan" Mawasiko kostaldean nekez bizi diren 600.000 palestinar inguru pilatuko dituzte.