Konklabeari buruzko bitxikeriak eta aita santu berria aukeratzeko moduak historian zehar
Eliza Katolikoa gidatuko duen hurrengo aita santua aukeratzeko konklabea hasiko da asteazken honetan, Frantzisko aita santua hil eta 16 egunera. Aurreikusi bezala, 133 kardinal hautesleak Kapera Sistinoan itxiko dira.
Aita santua Eliza Katolikoaren buruzagia da, baina hautaketa prozesua ez dago jainkoaren esku. Aurrekoa hil edo karguari uko eginez gero, kardinalek dute berria bozkatzeko eskubidea Vatikano Hirian.
Zure interesekoa izan daiteke: Aita santua aukeratzeko bozketa, urratsez urrats
Konklabe hitza latinezko cum clave (giltzarekin) lokuziotik dator. Horren arabera, kardinalak edo purpuradunak Kapera Sistinoan giltzapetu eta aita santua hautatu beharko dute. Hala ere, beti ez da horrela izan.
Elizaren lehen 1.200 urteetan, tokian tokiko komunitateek osorik parte hartzen zuten aukeraketan. Modu horretan egiteak ahalbidetzen zuen, besteak beste, beste botere eta kanpoko interesek esku hartzea.
1059. urtean, Nikolas II.a aita santuak haren ondorengoa hautatzeko prozesua aldatzea eta kardinalek soilik bozkatu zezatela erabaki zuen. Horixe adierazi zuen aipaturiko aita santuak izenpetu eta zigilaturiko "In nomine domini" izeneko agirian.
Gelasio II.a izan zen konklabe batean aukeratutako lehen aita santua, 1118. urtean. Erromako fakzioen arteko borrokak tarteko, horrela egitea erabaki zuten.
Hala ere, konklabearen sistema ez zen ofizial bihurtu 1274. urtera arte. Gregorio X.ak aukeraketa prozesua bizkortzeko asmoz egin zuen aldaketa. Izan ere, aurrekoak hura hautatu arte Eliza katolikoa bi urte eta bederatzi hilabete egon zen aita santurik izendatu gabe.
Bitxikeriak
- Kapera Sistinoan egingo den 26. konklabea izango da. Lehendabizikoa 1492. urtean egin zen eta Espainiakoa zen Alexandro VI.a aita santua aukeratu zuten.
- Gaur egun, 252 purpuradunek osatzen dute Kardinalen Kolegioa, baina 80 urtetik beherakoek soilik dute botoa emateko eskubidea —133 kardinal, aurten—, Paulo VI.ak 1970ean onartutako xedapen bati jarraituz.
- Fumata edo ke zuriak iragarriko du Kapera Sistinoan giltzapetutako kardinalek aita santua aukeratu egin dutela, horretarako espresuki jarritako tximinia erabilita.
- Frantzisko 266. aita santua izan zen.
Zure interesekoa izan daiteke
Zohran Mamdani, New Yorkeko eraberritze aurrerakoia gorpuzteko prest dagoen gizona
34 urterekin, Mamdanik Alderdi Demokratako olatu aurrerakoi, kulturaniztun eta ezkertiar berria irudikatzen du, eta astearte honetako New Yorkeko Alkatetzarako hauteskundeak irabazteko faborito argia da. Bere alderdietako liderren babes argirik ez duen arren, ezkerrera biratu eta izaera sozialeko politika publikoen egarri diren gazteen babesa du.
500 milioi haur baino gehiago bizi dira gatazka armatuen eremuetan
Save the Children gobernuz kanpoko erakundearen arabera, 2024an 520 milioi adingabe baino gehiago bizi ziren gatazka-guneetan. Afrika da eskualde kaltetuena: kontinente horretako haur guztien % 32 indarkeria armatuaren eraginpean bizi dira. 2024an, egunero, batez beste, 78 haur erailketen, bahiketen, sexu-erasoen eta mutilazioen biktima izan ziren, besteak beste.
‘Melissa’ urakanak Jamaikan eragindako suntsipena
Melissa urakanak suntsipena eragin du Jamaika uhartean, eta gutxienez 28 hildako dira jada. Urakanak "aurrekaririk gabeko" hondamendia eragin duela adierazi dute Jamaikako agintariek. Horrela geratu da uhartea, Melissaren astinduaren ondoren.
6,3 graduko lurrikara batek Afganistan iparraldea astindu du
Lurrikararen ondorioz, 27 hildako eta 700 zauritu baino gehiago izan dira, baina bilaketa- eta erreskate-lanek aurrera jarraitzen dute, eta ez da baztertzen datozen orduetan hildakoen kopuruak gora egitea.
Trumpek esan du ez duela uste AEBk Venezuelaren kontrako gerrarik egingo duenik, baina ez du planei buruz hitz egin nahi izan
"Zer erantzun diezaioket horrelako galdera bati? Ba al dago Venezuelan eraso bat egiteko planik? Nork esango luke hori? Halakorik balego, esan egingo nizukeela uste duzue, zintzoki? Bai, planak ditugu. Oso plan sekretuak ditugu", esan du 'Air Force One' hegazkinean. "Begira, ikusiko dugu Venezuelarekin zer gertatzen den", adierazi zuen, eta Venezuelako Gobernuak "milaka pertsona bidali zituen kartzeletatik, erakunde mentaletatik eta mendekotasun zentroetatik".
2007tik aurrera jaiotakoei erretzea debekatu die Maldivetako Gobernuak, horrelako erabaki bat hartu duen lehen herrialdea bihurtuz
Debekua aitzindaria da munduan, eta "ohitura ez osasungarriak desagerraraztea eta belaunaldi osasungarria eraikitzea" du helburu, presidenteak azaldu duenez.
Hamasek beste hiru gorpu entregatu dizkio Israeli
Bestalde, Israelek gazatarren 225 gorpu itzuli ditu, horietako asko abusuen eta torturen zantzuekin.
Poliziak ez du Londres iparraldeko tren batean izandako erasoa terrorismoarekin lotzeko zantzurik sumatu
Britainiarrak dira erasoaren bi egileak, eta "ez du terrorismoarekin zerikusirik", esan du prentsaurrekoan Garraoi Poliziaren buru John Lovelessek. Zauritutako hamar lagunetatik bi egoera kritikoan daude, "hiltzeko arriskuan".
Israelek Hezbollahko buruzagi bat hil du Libano hegoaldean egindako erasoetan
Gainera, Israelgo indarrek erasoak areagotzeko mehatxua egin dute, Beiruti milizia xiitaren armagabetzean porrot egin izana leporatu ostean.
Egiptok badu bere museo ‘faraonikoa’
Hainbat urtez atzeratu ostean, eta 20 urteko lanen ondoren, gaur zabaldu ditu ateak Egiptoko ikono kultural berriak. Mila milioi dolarreko kostua izan du, eta gainkostu eta arazo politikoak tarteko, asko atzeratu da. Azken egunotan ahoz aho dabilen Pariseko Louvre museoaren bikoitza da tamainaz, 500.000 metro kuadro ditu. Bertan aurkitu daitezkeen altxorren artean, Tutankamon faraoiaren bilduma handi bat dago. Honako museoa zibilizazio bakar bati eskainitako munduko arkeologia-konplexurik handiena da.