Susumu Kitagawak, Richard Robsonek eta Omar Yaghik irabazi dute Kimikako Nobel saria, egitura metalorganikoak garatzeagatik
2025eko Kimikako Nobel sariaren irabazleek espazio zabalak dituzten egitura molekularrak sortu dituzte, eta horietan barrena gasak eta beste substantziak kimiko batzuk jariatzen dira. Aipaturiko egitura metalorganiko horiek erabili daitezke, esaterako, basamortuko airetik ura ateratzeko, karbono dioxidoa xurgatzeko, gas toxikoak biltzeko eta erreakzio kimikoak katalizatzeko.
Kimikako Nobel saria. Argazkia: EFE
Susumu Kitagawa (Kiotoko Unibertsitatea), Richard Robson (Melbourneko Unibertsitatea) eta Omar M. Yaghi (Kaliforniako Unibertsitatea) 2025eko Kimika Nobelarekin saritu ditu Suediako Zientzien Errege Akademiak, egitura metalorganikoak garatzeagatik.
2025eko Kimikako Nobel sariaren irabazleek espazio zabalak dituzten egitura molekularrak sortu dituzte, eta horietan barrena gasak eta beste substantzia kimiko batzuk jariatzen dira. Aipaturiko egitura metalorganiko horiek erabili daitezke, esaterako, basamortuko airetik ura ateratzeko, karbono dioxidoa xurgatzeko, gas toxikoak biltzeko eta erreakzio kimikoak katalizatzeko.
Kitagawak, Robsonek eta Yaghik arkitektura molekular berri bat garatu zuten, eta egitura metalorganiko izena jarri zioten (MOF, ingelesez).
Egitura metalorganiko horietako oinarrizko osagaiak aldatuta, kimikariek nahieran diseinatu ditzakete, substantzia zehatzak atzemateko eta gordetzeko. Halaber, egitura horiek erreakzio kimikoak bultzatu eta elektrizitatea garraiatu dezakete.
Heiner Linke Kimikako Nobel saria emateko ardura duen batzordearen presidentearen arabera, "egitura metalorganikoek izugarrizko potentziala daukate eta orain arte ikusi gabeko aukerak ematen dituzte".
Zure interesekoa izan daiteke
Iberiak bertan behera utzi ditu Venezuelarako hegaldi komertzialak herrialde horrek bizi duen egoera tarteko
Beste airelinea batzuek ere erabaki berbera hartu dute, egoerak bultzatuta.
Trumpek ziurtatu du bere bake proposamen polemikoa ez dela Ukrainarentzat duen "azken eskaintza"
"Bakea lortzea nahiko genuke. Aspaldi izan behar zen. Errusia eta Ukrainaren arteko gerra ez litzateke gertatu behar. Ni orduan presidente izan banintz, ez litzateke horrelakorik jazoko. Amaiera eman nahian gabiltza, modu batera zein bestera", gaineratu du.
Erregai fosilei aipamenik egiten ez dien amaierako dokumentu bat onartu dute COP30 biltzarrean
Greenpeace eta Ekologistak Martxan elkarteek Brasilgo goi-bileran adostutako akordioa kritikatu dute, erregai fosilen eta deforestazioaren alboratzea bazter uzten dituelako.
Brasilgo Poliziak Bolsonaro atxilotu du
Presidente ohia, estatu-kolpe saiakeragatik kondenatua, etxean betetzen ari zen atzipenaldia.
Hasi da G20ko liderren goi-bilera Johannesburgen, hutsune handiekin
Trump, Xi Jinping, Milei, Putin eta Sheinbaum dira bi eguneko bileran egongo ez diren agintarietako batzuk.
Ukrainarako Trumpen proposamenak "behin betiko bake akordio baterako oinarriak" finka ditzakeela uste du Putinek
Proposatutako planak "xehetasun guztien azterketa sakona" behar duela esan du, eta Kiev testuaren "aurka" dagoela aurreratu du.
Kremlinek "berrikuntzak" ikusten dizkio Trumpen planari, baina ez du ekimenaren jakinarazpen formalik jaso
Kremlinek onartu egin du Washingtonek proposatutako bake planak elementu berriak dituela, baina ez duela inolako jakinarazpen formalik jaso adierazi du. Edozein negoziazio Trump eta Putinen arteko Anchorage gailurrean adostutakotik abiatu beharko dela azpimarratu du Moskuk.
Zelenskik Frantziarekin, Erresuma Batuarekin eta Alemaniarekin koordinatuko du Trumpi emango dion erantzuna
Ukrainako presidenteak ziurtatu duenez, talde diplomatikoak lanean ari dira jasotako dokumentuaren inguruan. Negoziatzeko prest agertu da, baina argi utzi du dokumentuak jasotzen dituen xedapenak "asko alda daitezkeela".
Armada 600.000 pertsonara mugatzea eta Donbasetik erretiratzea eskatzen dio Ukrainari Trumpen planak
Ukrainak negoziatzeko prest dagoela esan du, nahiz eta Etxe Zuriak eta Kremlinek isilpean eta Ukrainaren eta EBren bizkar negoziatu duten bake plana. Sinatzen bada, Volodimir Zelenski presidenteak hauteskundeak egin beharko ditu ehun eguneko epean.
COP30eko pabiloi bat hustu dute sute baten ondorioz
Belemgo (Brasil) Klimaren Goi-bileran (COP30) parte hartzen ari diren herrialdeetako ordezkaritzen bulegoetatik gertu piztu da sua. Agintariek Eremu Urdina deiturikoa hustu eta hesitu dute, negoziazio diplomatikoak egiten ari diren pabiloia, baina ez dela zauriturik izan argitu dute.