Beñat Sarasola: 'Idazletza inork gutxik bezain ondo dominatu zuen Philip Rothek'
Philip Roth (Newark, New Jersey, AEB, 1933 – New York, 2018), batik bat XX. mendeko bigarren erdiko estatubatuar gizarte juduari begiratuta gizatasunaren irudikapen zintzoa egin zuen idazlea, gaur hil da, gutxiagotasun kardiako baten ondorioz.
Hamaika ertzeko pertsonaia konplexuen bidez, gai franko testuratu ditu Rothek hogeita hamaika lanetan: amerikar ametsaren ifrentzua, sorgin ehiza, arrazakeria, errazkeriaren zamak, sexua, moralkeria, pultsioak eta beroriek dena delakoagatik erreprimitu beharra…
Beñat Sarasola idazle, itzultzaile eta literatura kritikariak Nemesis Rothen eleberria itzuli zuen, eta berarengana jo dugu, XX. mendeko literaturan toki nabarmena duen idazlearen inguruan gehiago jakiteko.
Zelan deskribatuko zenuke Philip Rothen literatur mundua?
Esango nuke Rothen literatur mundua bere pertsonaien mundua dela. Pernandoren egia dirudi horrek, baina iruditzen zait Rothen literaturaren dohain handienetako bat, hain justu, haren fikziozko pertsonaien sakontasun eta aberastasuna dela. Guztietan paradigmatikoena Nathan Zuckerman genuke, baina hor dira baita ere, Alexander Portnoy obsesiboa, David Kepesh frustratua edo Bucky Cantor moral-zurruna.
Gainontzean, Estatu Batuetako judu klase-erdikoen mundura eramaten gaitu Rothek, baina bertan azaltzen zaizkigun gatazka moral, politiko eta pertsonalak mendebaldeko beste edonorenak izan litezkeela esango nuke.
Idazkera eta estilo aldetik, zer ezaugarri azpimarratuko zenituzke?
Roth ezaguna da istorio kontalari behinena izateagatik, eta, zentzu horretan, egiazki, kanon gutxi-asko errealistaren arabera (bere kasuan, Flaubert-Jamesen ildoan kokatua) XX. mendean ondoen idazten duen autoreetako bat da. Istorio eraikitzaile aparta: lehen aipaturiko pertsonaien eraikuntza, baina baita denbora-espazioen antolamendua ere.
Hala ere, bere obran zehar, lerro nagusi horretaz landa, estilo aberastasun handia erakutsi du, esaterako, bere hasierako lan batzuetan; Portnoy's Complaint nobelako monologoa idazkera modernistara gerturatzen da, edo The Breast literatura fantastikora. Ez aipatzearren bere testu autobiografikoak eta metafikzionalak.
Azken batean, idazletzaren ofizioa inork gutxik bezain ondo dominatzen duen idazlea izan da.
Zergatik aukeratu zenuen Nemesis bere lan guztien artean?
Ez nuen nik hautatu, enkarguzko lan bat izan zen. Meetook argitaletxeko Ramon Etxebestek proposatu zidan hura itzultzea.
Ordurako, Nagore Tolosak itzuli zuen Suminez eta American Pastoral (gaztelerazko itzulpenean) nituen irakurriak, eta erronkatzat hartu nuen gerora bere azkeneko liburua izango zena itzultzea.
Lan gozagarri eta gogorra izan zen. Asko ikasi nuen lan horretan, egin behar denaz bezain, egin behar ez denaz.
Rothen obran murgildu nahi duenari, zein lan gomendatuko zenizkioke?
Bada, agian, kasu honetan, atzetik hastea gomendatuko nioke. Bere azkeneko serieak, "Nemeses" goiburua jarri zionak, Rothen onena gordetzen duela esango nuke, baina maisulantzat jotzen diren American Pastoral, Human Stain, Sabbath's Theater-ak baino irakurgarriagoak dira, hasteko. Lau nobelak osatzen duten serie hori, eta azkeneko biak dira euskara ekarriak daudenak.
Serie horretatik jauzi egingo nuke Zuckerman narratzaile duen nobelaren batera, eta, hortik aurrera, seguru irakurle bakoitzak jakingo duela zer ibilbide egin.
Beñat Sarasola poeta, literatur kritikari eta itzultzailea da
Zure interesekoa izan daiteke
Euskadi Literatura sariak banatu dituzte, Donostian
Irabazleen izenak iragarrita zeuden arren, gaur banatu dituzte, Donostiako San Telmo museoan, Euskadi Literatura sariak. Zazpi aitortza banatu dituzte, horrenbesteko ataletan. Euskarazko Literaturan, Unai Elorriaga saritu dute; gaztelaniazkoan, Garazi Albizua. Karmele Mitxelena, Maite Rosende, Koldo Biguri , Markos Zapiain eta Itxaso del Castillo izan dira beste arloetako sarituak.
Jon Arretxe: "Aldatzeko beharra sumatzen nuen"
Jon Arretxe idazleak Toureren istorioak alboratu, eta Txerriak eta loreak eleberri beltza argitaratu du. Durangoko Azokan izango da salgai.
Karmele Jaio: "Errealitatearen definizio intimo bat egin dut"
Gasteiztar idazleak Harrizko bihotza liburua aurkeztu du, denetariko testuak (hausnarketak, oroitzapenak, aforismoak, poemak...) Atik Zra sailkatuta biltzen dituen lana edo "taupaden alfabeto bat".
Jon Kortazarrek "Gabriel Aresti. Poesia eta gizartea" liburua idatzi du
Irakasle eta ikertzaileak Bilboko poetari eskaini dio bere lan berria (Pamiela, 2025), aurten bertan Lauaxetari buruzko beste liburu bat argitaratu eta gero.
Mikel Santiagok "La chica del lago" eleberria aurkeztu du Bilbon
Istorioa Arabako herri txiki batean girotuta dago. Gai orokorrak landu ditu idazleak, ahalik eta irakurle gehienengana iristeko. Jende asko bildu da liburua aurkezteko ekitaldian, eta, ondorioz, guztiak ezin izan dira aretora sartu.
Idazleak, Gabriel Arestiren ispiluari begira
Ostiralean, azaroak 14, Edorta Jimenezek, Sonia Gonzalezek, Tere Irastorzak, Harkaitz Canok, Iñigo Astizek eta Leire Vargasek galdera honi erantzungo diote, Euskaltzaindiaren Bilboko egoitzan: “Zer ikusten duzu Arestiren ispiluan zeure burua islatzen duzunean?”.
Bakardadea eta nortasuna hartuko ditu hizpide Literaktum letren jaialdiak
Donostiako literatura jaialdiak Juan Jose Millas, Eider Rodriguez, Javier Cercas, Laura Chivite, Arantxa Urretabizkaia, Juan Manuel de Prada, Julen Apella, Belen Gopuegui, Harkaitz Cano eta Ignacio Martinez de Pison gonbidatu ditu, besteak beste.
Anjel Lertxundi sarituko dute Irun literatura sarietan
Azaroaren 22an, Irun literatura sarien 46. edizioko banaketa ekitaldian, omenduko dute Lertxundi. Sariok Garazi Kamio Anduagak, Karlos Linazasoro Izagirrek, Mario Marínek eta Marina Casadok jasoko dituzte.
Bernardo Atxaga: "Pertsonaiarik gabe ez dago nobelarik"
Bernardo Atxaga idazleak Enarak eleberria (Pamiela argitaletxea) aurkeztu du gaur Arte Ederren Bilboko museoan.
Lourdes Oñederra: “Isiltasuna zentsura edo auto-zentsura bada, bakerik gabe bizitzera kondenatzen gaitu”
Donostiar idazleak “Azken batean” liburua argitaratu du, bere hirugarren eleberria. Ama-alaba heldu batzuen bizitzan sakonduz, absentzia, isiltasuna eta indarkeria kartografiatu ditu Oñederrak.