Ashkin, Mourou eta Strickland fisikariek irabazi dute Nobel Saria
Arthur Ashkin, Gerard Mourou eta Donna Strickland fisikariei eman die Fisikako Nobel Saria Suediako Zientzien Errege Akademiak, "laserren fisikaren alorrean egindako aurrerapen iraultzaileengatik".
"Pintza optiko txikiengatik eta horien aplikazioagatik sistema biologikoetan" saritu dute Ashkin estatubatuarra.
Monrou frantziarra eta Strickland kanadiarra, bestalde, "intentsitate altuko pultsu optiko laburrengatik" sartitu dituzte.
"Aurten saritu ditugun aurrerapenek fisika laserra irauli dute", esan du Akademiak. 9 milioi koroa suediar (milioi euro baino gehiago) emango diete.
Nobel Sariak ematen dituen Akademiak azaldu duenez, Ashkin, Mourou eta Stricklanden "doitasun-instrumentu aurreratuak esploratu gabeko ikerketa area berriak eta askotariko erabilerak irekitzen ari dira industrian eta medikuntzan".
Argiaren presioarekin objektuak mugitzea
Arthur Ashkinek pintza optiko batzuk asmatu zituen, laser izpien bitartez partikulak, atomoak, birusak eta beste zelula bizidun hartzeko. Erreminta honi esker, Ashkinek zientzia fikzioaren aspaldiko amets bat egi bihurtu zuen: argiaren erradiazioaren presioa erabiltzea objektu fisikoak mugitzeko. Partikula txikiak izpiaren erdigunera bultzatzeko eta bertan mantentzeko argi laserra eskuratu zuen.
Aurrerapen garrantzitsuetako bat 1987an egin zuen. Ashkinek pintzak erabili zituen bakteria bizidunak kaltetu gabe harrapatzeko. Berehala, sistema biologikoak eta pintza optikoak ikasten hasi zen. Gaur egun, asko erabiltzen dira biziaren nondik norakoak ikertzeko.
Laser bidezko kirurgia optikoaren oinarria
Bestalde, gizakiak sortutako pultsu laserrik laburrenen eta intentsitate handikoenen bidea ireki zuten Gerard Mourouk eta Donna Stricklandek. 1985ean argitaratu zuten artikulu iraultzailea, Stricklanden doktore tesiaren oinarria izan zena.
Ikuspegi burutsu bat erabilita, intentsitate handiko oso pultsu laser laburrak sortzea lortu zuten, material handigailua suntsitu gabe. Lehenengo, denboran luzatu zituzten pultsu laserrak, potentzia maximoa murrizteko. Gero, anplifikatu egin zituzten, eta azkenik, konprimatu. Pultsu bat denboran konprimatzen eta laburrago egiten bada, argi gehiago bildu daiteke espazio txiki berean, eta pultsuaren intentsitateak drastikoki egingo du gora.
Strickland eta Mourouren teknikoa berria, CPA (Chirped Pulse Amplification) izenekoa, laster intentsitate handiko laserretarako estandarra bilakatu zen. Urtero egiten diren kirurgia optikoetan erabiltzen da.
Albiste gehiago gizartea
Joxe Azurmendik euskal pentsamenduari egindako ekarpena azpimarratu dute Agirrebaltzategik eta Zulaikak
Filosofoa, saiogilea eta hainbat belaunaldirentzako erreferente intelektuala, Joxe Azurmendiren lanak Euskadiko pentsamendu kritikoa markatu du mende erdi baino gehiagoan. Azurmendik sekulako ondarea utzi du euskaran, ideietan... eta herria ulertzeko moduan.
Ehunka jarraitzailek omenaldia egin diote Diogo Jotari Liverpoolen, futbolari portugaldarra istripu batean hil ostean
Futbolari portugaldarra gaur goizaldean hil da, bere anaiarekin batera Espainian izandako auto-istripu batean. Hillsborogheko tragediaren biktimen oroimenez eraikitako memorialaren aurrean, Liverpooleko eta Evertoneko jarraitzaileek eta futbolzaleek aldare bat osatu dute, lore, bandera, bufanda eta kamisetekin.
Hernaniko Udalak zortzi gertakari arrazista eta eraso sexista bat antzeman ditu San Joan jaietan
Udalak azaldu du gertakari horiek gizartean gertatzen ari diren jarreren isla direla, eta aurreratu du herritarren kezkei erantzuteko eta bizikidetza sustatzeko neurriak eta espazioak jarriko direla martxan.
Iruñea sanferminetarako prest, pertsonako eta eguneko 125 eta 250 euro bitartean alokatzen diren balkoiekin
Entzierroak balkoi batetik ikustea negozio bihurtu den aukera bat da. Modan dago eta gero eta gehiago eskatzen dira. Hiriko eta inguruetako ostatuak ere datozen egunetan milaka pertsona hartzeko prestatzen ari dira.
‘Mater’ itsasontzi museoa kostaldean zehar ibiliko da, itsasora botatako zaborraren aurka borrokatzeko
Uztailean zortzi udalerritara iritsiko da, eta horietan itsasoko zaborra biltzeko doako jarduerak egingo dira. Ostegun honetan, Bilboko Itsasmuseum parean, 'Zero zabor uretan' ibilbideari hasiera eman diote, ingurumenari buruz kontzientziatzeko eta itsasoetako zaborrari buruz hausnartzeko.
Sonia Perezek gogorarazi du Cabifyk eta Uberrek hiriarteko ibilbideetan soilik jardun dezaketela
Aldundiak bost zigor jarri dizkie Gidaridun Garraio Ibilgailuen operadoreei 2025ean, gehienak hiriarteko ibilbideak soilik egitearen murrizketa ez betetzeagatik.
Kontaktuen orrien erabiltzaileei estortsioa egiten zien sare kriminal bat desegin dute Iruñean
Polizia Nazionalak 16 pertsona atxilotu ditu, eta ikerketak irekita jarraitzen du, Espainiatik kanpo egon daitezkeen beste bi inplikaturen bila ari batira.
Su handi batek Lleida kiskali du: zer da seigarren belaunaldiko sute bat?
Lleidako sutearen garrak 30 km/h-ko abiaduran joan ziren, 14 kilometroko altuerako hodei pirokumuloa sortu zen eta eguraldiak sua kontrolatzea zaildu zuen.
Joxe Azurmendi, euskararen eta euskal kulturaren aldeko ekintzaile nekaezina
Zegaman jaioa, Azurmendi Jakin taldeko kide aktiboa izan zen, Francoren debekuaren ondoren aldizkaria birsortu zenetik. Beste erakunde batzuekin ere kolaboratu zuen euskararen normalizaziorako, kulturan eta bakegintzan.
EHUk "jakintzaren demokratizazioan funtsezko rola jokatzen jarraitu" behar duela defendatu du Pradalesek
Imanol Pradales lehendakariak inauguratu du Donostian Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU) Udako Ikastaroen 44. edizioa. Ekitaldi horretan, Miren Arzalluz Guggenheim Bilbao Museoaren zuzendari nagusiak eskola magistrala eman du, 'Mugarik gabeko artea. Mugak gainditzen, lengoaiak esploratzen' izenburupean.