Euskaraldia, zabaltzeko gosez eta ahalmenez
Euskaraldiaren bigarren edizioa 2020ko azaroaren 20tik abenduaren 4ra egin zen, eta covid-19aren pandemiak eta berorren ondorioz hartutako neurri murriztaileek (herriz herriko konfinamenduak, batzeko zailtasunak…) markatuta egon zen erdiz erdi.
Zenbakietara jota, 178.184 belarriprest eta ahobizik eman zuten izena, 2018an baino ia % 21 gutxiagok, baina parte-hartzaile horien bostetik batek lehen aldiz eman zuen izena ariketan. Hori da, esate baterako, Siadeco etxeak Euskaraldiaren bigarren edizioari buruz Eusko Jaurlaritzaren Kultura eta Hizkuntza Politika Sailarentzat eta Nafarroako Gobernuaren Herritarrekiko Harremanetako Departamentuarentzat egindako ikerketaren emaitza.
Txostena gaur aurkeztu dute, Bilbon, eta berorren bidez jakin dugu, berbarako, zenbat eta euskaldunagoa izan ingurua orduan eta altuagoa dela ahobizien kopurua eta gune erdaldunagoetan, aldiz, altuagoa dela belarripresten proportzioa.
Lehen edizioan gertatu zen bezala, ahobizi nabarmen gehiago (parte-hartzaileen % 77,1) izan ziren belarriprestak (% 22,9) baino. Halaber, 2020an emakumezkoak izan ziren parte-hartzaileen bi heren, eta adin-tarteen arabera, 30-44 urtekoena nagusitu zen.
Hizkuntza eskubideak aldatzeko ariketaren irismenari dagokionez, Euskal Herrian 16 urtetik gora duten eta euskara ulertzeko gai diren pertsonen % 15,1ek eman zuten izena 2020ko Euskaraldian, eta 2018ko edizioan % 19,1ekoa izan zen horien parte-hartzea.
Balorazio "ona"
Ikerketa etxeak bildutako datuen artean, partaideek ontzat jo dute Euskaraldiaren bigarren edizioa, zenbakiak gorabehera. "Covidaren eragina nabarmena izan da: txapak kalean ikustean, giroan, antolaketan, mezua zabaltzean, parte hartzeko aukeretan... Kaleko presentzia asko gutxitu da pandemiaren eraginez, eta bagenekien horrek ariketan bertan ere eragingo zuela", azaldu du Kike Amonarriz Euskaltzaleen Topaguneko lehendakariak.
Horren ildotik, 2022ko ariketa "ikusgarriago" egin beharra azpimarratu du Amonarrizek. Horretarako, "kalea berreskuratu beharra" azpimarratu du, batetik, eta "identifikagarri eta txapen erabilera indartzeko lan egingo dela", bestetik.
Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikako sailburuaren hitzetan, Euskaraldia hel daitekeen unibertso potentzialaren % 15era iritsi da bigarren edizio honetan. Hala ere, "oraindik ere badu hedatzeko aukera, bereziki hiriguneetan kale presentzia handituz".
Ana Ollo Nafarroako Gobernuko kontseilariak, bestalde, epelaburkeriaren arriskuaz ohartarazi du: "Hizkuntza ohiturak aldatzea epe ertain-luzeko prozesuak dira. Beraz, epe laburreko begiradak alde batera utzi behar ditugu".
Hirugarren Euskaraldia
2022ko azaroaren 18tik abenduaren 2ra egingo da Euskaraldiaren hirugarren edizioa.
Albiste gehiago gizartea
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioak Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.