Inoiz hautemandako galaxia nano urrunena aurkitu dute
Euskal Herriko Unibertsitatearen (EHU) lankidetza duen nazioarteko ikerketa talde batek ondorioztatu du hasierako unibertsoan sortu ziren galaxiak oso txikiak zirela. Horrek adierazten du bilakaera prozesu hierarkiko bat gertatu zela, zeinetan galaxia nanoetatik abiatuta galaxia handiak sortu baitziren, hala nola Esne Bidea. James Webb Space teleskopioaren bereizmen handia eta grabitazio lente ahaltsu bat erabili dituzte horretarako. Urruneko unibertsoko zenbait galaxiaren espektroak aztertuz, taldeak orobat baieztatu du inoiz aurkitu den galaxia nano urrunena hauteman dutela.
Tom Broadhurst EHUko Ikerbasque Research-eko irakaslea eta Donostia International Physics Centerreko (DIPC) irakasle elkartua da. Science aldizkariak argitaratutako ikerketan parte hartu du, eta, azaldu duenez, "galaxia txiki eta argitasun oso gutxiko hori eratu zen lehenetariko bat izan zen, Big Banga gertatu eta 500 milioi urte soilik igaro ondoren, unibertsoaren bolumena gaur baino milaka aldiz txikiagoa zenean".
Ustekabeko aurkikuntza
Galaxia horren tamaina neurtuta jakin ahal izan da oso argitasun gutxiko galaxia nano bat dagoela 13.200 milioi argi urtera. "Neurketa horiek James Webb teleskopioaren bereizmen handiari esker egin dira, lehen planoan dagoen eta lente erraldoi gisa jokatzen duen galaxia multzo masibo horren handipen gaitasunarekin konbinatuta", azaldu du irakasleak.
Ikerlariaren hitzetan, "galaxia hori ez zen gure lehenengo helburua, baina, zorionez James Webb teleskopioarekin lortutako irudietan agertu zenez, espektroskopia osagarriaren helburuen zerrendan sartzea erabaki genuen".
Ustekabeko aurkikuntza horren ondorioz, taldeak ondorio hau atera du: "Oso litekeena da argitasun gutxiko galaxia nano mota hori ohikoa izatea unibertso goiztiarrean sortutako lehen galaxietan, grabitazio lentea erabiltzen ez duten beste talde batzuek baieztatutako galaxia distiratsuak izan ordez".
Albiste gehiago gizartea
Gizon bat atxilotu dute Portugaleteko taberna batean beste bati aizkoraz erasotzeagatik
Atzo 20:00etan gertatu zen erasoa. Biktimak zauriak ditu eskuetan eta bizkarrean.
Albiste izango dira: Saretzen txostena, PSNren krisia eta Errefuxiatuen Mundu Eguna
Gaurkoan albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Oñatiko Larraña Etxeak 20 nazionalitateko 100 errefuxiatu hartzen ditu
Zentroa kudeatzen duen Zehar-Errefuxiatuekin elkarteak salatu du Atzerritarrei buruzko Legearen Erregelamenduaren azken erreformak nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonak "zigortzen" dituela. 3.000 pertsonak baino gehiagok eskatu dute nazioarteko babesa Euskadin aurten.
Bittor Arginzonizen Etxebarri erretegiak munduko bigarren jatetxe onena izaten jarraitzen du
Peruko Maido jatetxea munduko onena izendatu dute The World 's 50 Best Restaurants 2025 sarietan. Bestalde, Etxebarri erretegiko Mohamed Benabdallah aljeriarra munduko sommelier onena izendatu dute.
Abadia Saria jaso du Gure Zirkuak
Gure Zirkuak aurtengo Abadia Saria jaso du gaur arratsaldean, Arrateko gainean (Eibar) egindako ekitaldian, komunitate oso bati “elkarrekin euskaraz bizi eta sentitzeko plaza berritzailea” eskaintzeagatik. Eider Mendoza diputatu nagusiaren eskutik jaso dute Abadia Sariaren oroigarria –Iñigo Aristegui Telloren Zazpi Petaloak eskultura– Gure Zirkuko kideek.
Musika, nagusi: EAEko 10 kultur ekitalditatik hiru musikari lotutakoak dira
6.342 kontzerturekin, musika euskal agendan gehien agertzen den forma kultural gisa finkatu zen iaz. Ondoren antzerkia (4.239 ekitaldi) eta, urrunago, zinema/ikus-entzunezkoak (2.349) eta dantza (860).
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.