Lan-baja berriak hileko mingarriengatik, abortuagatik eta haurdunaldiagatik: argibide guztiak
Gaurtik, lan-eskubide gehiago izango dituzte Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) eta Nafarroako emakumeek; izan ere, gaixo-baimena eskatu ahalko dute hileko mingarri ezgaitzaileak, abortua eta haurdunaldia (39. astetik aurrera) izanez gero.
Hileko ezgaitzaileen kasuan, aitzindaria da Espainiako Estatua, Europar Batasunean eskubide hori aitortzen duen lehena baita. Europatik kanpo ere, oso herrialde gutxitan dago lan-baja hori. Asia da erreferente nagusia, eta Japonian eta Hego Korean jasota dute legedian.
Neurriok martxoan indarrean sartu zen Abortuaren Legearen erreforman jasota daude, eta aurreikusita zegoen hiru hilabete geroago (ekainaren 1ean) martxan jartzea. Hona andrazkoen lan-eskubideak handitzen dituzten lan-baja berrien nondik norakoak:
Zer dira hileko ezgaitzaileak?
Grafikoa: EITB Media
Arauak berak zehazten du zer den hileko ezgaitzailea (dismenorrea), eta horrekin lotutako hainbat gaixotasun aipatzen ditu, endometriosia, miomak eta obario polikistikoak, esaterako. Eritasunek min handia eragin ahal dute, odoljario eta guzti, sexu-harremanak edukitzean edo komunera joatean, beste sintoma batzuekin batera.
Aurrerantzean, bada, andrazko horiek familia-medikuarenera jo ahalko dute gaixo-baimena eskatzera. Orain arte, bazegoen hura galdegiterik, baina 4. egunetik aurrera kobratzen zuten (betiere, lan-hitzarmenaren arabera). Aurrerantzean, baja lehen egunetik jasoko dute emakumeek, eta Gizarte Segurantzak ordainduko du oso-osorik. Gainera, langileei ez zaie aurretiazko kotizaziorik eskatuko —beste baja batzuetan bai eskatu ohi dute—.
Legeak emakumezko horien lan-eskubideak bermatzea du helburu, eta zio horregatik ez diskriminatzea. Hala, bajan daudela beste arrazoirik eman gabe kaleratuko balituzte, kaleratzea baliogabe jotzeko aukera legoke.
EndoEuskadi endometriosia duten gaixoen elkartearen ustez, bajok positiboak dira, baina neurri gehiago eskatu dituzte eritasunaren kontrako borrokan aurrera egiteko:
Beste bi lan-bajak
Abortuaren legearen erreformak beste bi gaixo-baimen aitortu ditu: bata, haurdunaldi-eteteak (borondatezkoa zein gogoz kontrakoa) eragin ditzakeen ondorio fisiko eta psikologikoez sendatzeko baja; bestea, haurdunaldiagatiko baja, 39. astetik aurrera.
Bi kasu horietan, enpresak lehen baja-eguna ordainduko du, eta hortik aurrerakoa, Gizarte Segurantzak. Emakume haurdunari aurretiazko kotizazioa eskatuko zaio; ez, ordea, abortatu duen emakumeari.
Grafikoa: EITB Media
Albiste gehiago gizartea
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.
Ehgamek Bilbao Bizkaia Harro ekimena boikoteatzeko deia egin du
EAJk Harrotasunaren Nazioarteko Eguna “bereganatu eta turistifikatu" nahi duela salatu du eta E28 Koordinadorak ekainaren 28rako deitutako manifestazio “herrikoi eta aldarrikatzailera” joateko deia egin du.
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperatura maximoak 27 eta 35 graduren artean kokatuko dira, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta zaparrada trumoitsuak botatzea. Hori dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Klima-aldaketaren ondorioak Euskadin: 0,3 °C gehiago hamarkada bakoitzeko, bero-bolada gehiago eta itsasoaren tenperatura gora
Eusko Jaurlaritzak egindako txosten batek ohartarazi du berotze globalak gero eta ondorio handiagoak dituela Euskadin. Tenperaturak etengabe igo dira 1970etik, bero-boladen egunak bikoiztu dira eta itsas mailak erritmo bizkorrean egiten du aurrera. 2023an, itsasoaren batez besteko tenperatura inoizko altuena izan zen.
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.
Osakidetzak ordutegiak murriztu eta osasun-zentro batzuk itxiko ditu udan
Aldaketa horiek zentroen % 37ri eragingo diete. ELA eta CCOO sindikatuek udako plangintza kritikatu dute. Osakidetzaren egiturazko arazoek “bere horretan jarraitzen dutela” ziurtatu dute eta “benetako konponbideei heltzeko" negoziazio prozesua hastea eskatu dute.
Red Electricak zentralei egotzi die apirileko itzalaldiaren ardura: "Sorgailuek beren konpromisoak bete izan balituzte, ez zen itzalaldirik gertatuko"
Red Electricak, sistemaren operadoreak, erantzukizuna ez du bere gain hartu eta zentral sortzaileen aurka egin du, ez zituztelako bete kolapsoa saihesteko protokolo teknikoak. Gobernuak, bere aldetik, akats ugari egin zituela onartu egin du. Hala ere, operadorearen plangintza zalantzan jartzen du.