Munduan bost herrialdek bakarrik ematen dituzte lan-bajak hileko mingarriengatik
Dismenorrea pairatzen duten emakumeei, alegia, hileko mingarri ezgaitzaileak dituzten andreei, lan-baja eskatzeko aukera ematen dien Europako lehen herrialdea da Espainiako Estatua.
Abortuaren Legearen erreformak jaso zuen neurri feminista, eta beste bi lan-bajarekin batera (abortu baten ostekoa edo haurdunaldikoa, 39. astetik) sartu da indarrean.
Ekimena aitzindaria da Europan, eta munduan barrena oso leku gutxitan dago jasota legedietan. Bost dira, guztira, halakoak dituzten herrialdeak, eta akaso harrigarria izan badaiteke ere, bakar bat ere ez dago Mendebaldean. Europar Batasuneko kideen artean, Italiak eta Frantziak saiakerak egin dituzte baja hauek aitortzeko, baina ez dira aurrera atera.
Asia, erreferente
Lan-bajak legez jasota dituzten bost herrialdeetako lau Asian daude. Japonia izan zen aurrenekoa onartzen; XX. mendean egin zuen, 1947an. Bertako laneko legediaren arabera, atseden hartzeko tartea onartuko zaie emakumezko langileei, hilekoa dela-eta "euren zeregin profesionala erabat zailduta" izanez gero. Dena dela, beste zenbait gaitzek eragiten dituzten bajetan ez bezala, enpresak ez daude ordaintzera derrigortuta. Hori bai, lan-baja ukatzen dituzten enpresentzat isunak aurreikusten ditu legeak (300.000 yen inguru, 2.000 bat euro).
Hego Korean, 1953an arautu zuten lehen aldiz hileko mingarriengatiko baja, baina XXI. mendearen hastapenera arte ez zuten guztiz garatu. Andrazkoek urtean hiru egunetan har dezakete osasun-baimena arrazoi horrengatik. Indonesian, 2003an jaso zuten bajen eskubidea lan-araudian, eta hilean bi egunez har daiteke. Taiwanen, hilean egun bat dute aurreikusita.
Azkenik, agian harrigarria izan daitekeen arren, Zambian, Afrika hegoaldean, hilean egun bat dute hileko minez ezgaituta geratzen diren emakumezkoek. "Emakumearen eguna" deitzen diote.
Mexiko eta Kolonbia, legeak izapidetzen
Latinoamerikan, bi herrialdek abian dute lan-baja horiek arautzeko prozesua. Mexiko Hiriko Kongresuak martxoan onartu zuen min ezgaitzaileengatik hilean bi egun izateko ekimena. Mexikoko Kongresuak onestea falta da. Kolonbian, antzeko lege-proiektua ari dira izapidetzen; kasu honetan, hilean egun bat aurreikusten da.
Legeak egonagatik ere, hileko mingarrien ondoriozko lan-bajek ez dute zertan normalizatuta egon, ezta estigmatik libre ere. Aitzitik, lanean berdintasuna izatetik urrun daude oraindik herrialde askotan.
Asiako herrialdeek hamarkadak daramatzate politika horiekin, eta, datuen arabera, baja eskatzen duten emakumeen kopuruak behera egin du denborak aurrera egin ahala. Japonian, esaterako, emakumeen % 20k eskatu zituzten 1960an; 2017an, aldiz, % 1era ere ez zen heldu kopuru hori. Munduko Osasun Erakundearen arabera, andrazkoen % 10ek pairatzen dituzte hileko ezgaitzaileak.
Albiste gehiago gizartea
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.