Munduan bost herrialdek bakarrik ematen dituzte lan-bajak hileko mingarriengatik
Dismenorrea pairatzen duten emakumeei, alegia, hileko mingarri ezgaitzaileak dituzten andreei, lan-baja eskatzeko aukera ematen dien Europako lehen herrialdea da Espainiako Estatua.
Abortuaren Legearen erreformak jaso zuen neurri feminista, eta beste bi lan-bajarekin batera (abortu baten ostekoa edo haurdunaldikoa, 39. astetik) sartu da indarrean.
Ekimena aitzindaria da Europan, eta munduan barrena oso leku gutxitan dago jasota legedietan. Bost dira, guztira, halakoak dituzten herrialdeak, eta akaso harrigarria izan badaiteke ere, bakar bat ere ez dago Mendebaldean. Europar Batasuneko kideen artean, Italiak eta Frantziak saiakerak egin dituzte baja hauek aitortzeko, baina ez dira aurrera atera.
Asia, erreferente
Lan-bajak legez jasota dituzten bost herrialdeetako lau Asian daude. Japonia izan zen aurrenekoa onartzen; XX. mendean egin zuen, 1947an. Bertako laneko legediaren arabera, atseden hartzeko tartea onartuko zaie emakumezko langileei, hilekoa dela-eta "euren zeregin profesionala erabat zailduta" izanez gero. Dena dela, beste zenbait gaitzek eragiten dituzten bajetan ez bezala, enpresak ez daude ordaintzera derrigortuta. Hori bai, lan-baja ukatzen dituzten enpresentzat isunak aurreikusten ditu legeak (300.000 yen inguru, 2.000 bat euro).
Hego Korean, 1953an arautu zuten lehen aldiz hileko mingarriengatiko baja, baina XXI. mendearen hastapenera arte ez zuten guztiz garatu. Andrazkoek urtean hiru egunetan har dezakete osasun-baimena arrazoi horrengatik. Indonesian, 2003an jaso zuten bajen eskubidea lan-araudian, eta hilean bi egunez har daiteke. Taiwanen, hilean egun bat dute aurreikusita.
Azkenik, agian harrigarria izan daitekeen arren, Zambian, Afrika hegoaldean, hilean egun bat dute hileko minez ezgaituta geratzen diren emakumezkoek. "Emakumearen eguna" deitzen diote.
Mexiko eta Kolonbia, legeak izapidetzen
Latinoamerikan, bi herrialdek abian dute lan-baja horiek arautzeko prozesua. Mexiko Hiriko Kongresuak martxoan onartu zuen min ezgaitzaileengatik hilean bi egun izateko ekimena. Mexikoko Kongresuak onestea falta da. Kolonbian, antzeko lege-proiektua ari dira izapidetzen; kasu honetan, hilean egun bat aurreikusten da.
Legeak egonagatik ere, hileko mingarrien ondoriozko lan-bajek ez dute zertan normalizatuta egon, ezta estigmatik libre ere. Aitzitik, lanean berdintasuna izatetik urrun daude oraindik herrialde askotan.
Asiako herrialdeek hamarkadak daramatzate politika horiekin, eta, datuen arabera, baja eskatzen duten emakumeen kopuruak behera egin du denborak aurrera egin ahala. Japonian, esaterako, emakumeen % 20k eskatu zituzten 1960an; 2017an, aldiz, % 1era ere ez zen heldu kopuru hori. Munduko Osasun Erakundearen arabera, andrazkoen % 10ek pairatzen dituzte hileko ezgaitzaileak.
Albiste gehiago gizartea
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperatura maximoak 27 eta 35 graduren artean kokatuko dira, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta zaparrada trumoitsuak botatzea. Hori dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Klima-aldaketaren ondorioak Euskadin: 0,3 °C gehiago hamarkada bakoitzeko, bero-bolada gehiago eta itsasoaren tenperatura gora
Eusko Jaurlaritzak egindako txosten batek ohartarazi du berotze globalak gero eta ondorio handiagoak dituela Euskadin. Tenperaturak etengabe igo dira 1970etik, bero-boladen egunak bikoiztu dira eta itsas mailak erritmo bizkorrean egiten du aurrera. 2023an, itsasoaren batez besteko tenperatura inoizko altuena izan zen.
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.
Osakidetzak ordutegiak murriztu eta osasun-zentro batzuk itxiko ditu udan
Aldaketa horiek zentroen % 37ri eragingo diete. ELA eta CCOO sindikatuek udako plangintza kritikatu dute. Osakidetzaren egiturazko arazoek “bere horretan jarraitzen dutela” ziurtatu dute eta “benetako konponbideei heltzeko" negoziazio prozesua hastea eskatu dute.
Red Electricak zentralei egotzi die apirileko itzalaldiaren ardura: "Sorgailuek beren konpromisoak bete izan balituzte, ez zen itzalaldirik gertatuko"
Red Electricak, sistemaren operadoreak, erantzukizuna ez du bere gain hartu eta zentral sortzaileen aurka egin du, ez zituztelako bete kolapsoa saihesteko protokolo teknikoak. Gobernuak, bere aldetik, akats ugari egin zituela onartu egin du. Hala ere, operadorearen plangintza zalantzan jartzen du.
Euskadin ematen diren 10 gorroto-delitutik sei arrazistak edo xenofoboak dira
2024ko Gorroto Istiluen azken Txostenak egiaztatzen du kasuen kopuruak behera egin duela oro har, baina baieztatzen du arrazakeriak eta xenofobiak eragindako erasoak oraindik ere argi eta garbi nagusitzen direla gorrotoaren mapan Euskadin.
Andre Maria Zuriaren jaiek badute kartela
2025eko Andre Maria Zuriaren Jaiak Arabako hiriburuan ospatuko dira, abuztuaren 4tik 9ra.