233 primate espezieren genoma sekuentziatu dute, giza gaixotasunak diagnostikatzen lagun dezakeena
Nazioarteko zientzialari talde batek mundu osoko 233 primate espezietako 800 indibiduo baino gehiagoren genoma sekuentziatu du, orain arte animalia horien artean egin den katalogo genetiko handiena. Giza eritasunak diagnostikatzen laguntzeko izan dezaketen potentzial izugarria erakusten du ikerketak.
Datu-base izugarria da, Lurreko primate-espezieen ia erdien informazio genomikoarekin (lehen 25 espezie bakarrik zeuden sekuentziatuta), eta primateen dibertsitatearen eta filogeniaren xehetasunak ezagutzeko aukera eman du.
Genoma horiekin egindako ikerketak gaur argitaratu dituzte Science aldizkariaren ale berezi batean, giza osasunari buruzko bost artikulu biltzen dituena. Scienceren edizio bereziak eboluzioari, gure espeziearekiko alderaketari eta primateen kontserbazioari buruzko azterlanak ere jasotzen ditu.
Oinarrizko arazoa, gaur egungo giza genetikaren eta genetika klinikoaren mugetako bat, ehunka mila mutazioren artean zeintzuek eragiten dituzten gaixotasunak eta eritasunak zeintzuek sortzen dituzten zehazteko ezintasuna da.
Gaia argitzeko eta gizakiengan gaixotasunak eragiten dituzten mutazioak identifikatzeko, Illumina sekuentziazio genetikoan aritzen den AEBko konpainiak garatutako ikaskuntza sakoneko algoritmo bat aplikatu zion primateen katalogo genetikoari.
Analisi honek 4,3 milioi mutazio identifikatu zituen proteinen funtzioa aldatzeko gai diren primateetan (bizitzarako funtsezkoak diren molekulak), eta orain gizakiekin konparatutako azterketak egiteko balioko dute.
Scienceren ale bereziak babuino espezieen eboluzioari buruzko ikerketa bat ere jasotzen du. Ikerketa horrek erakusten du espezie askoren artean hibridazioa egon zela, eta horrek frogatzen duenez, "babuinoak eredu ona dira gizakien, neandertalen eta denisovarren eboluziorako", azaldu du Jeffrey Rogers ikerketaren zuzendariorde eta Baylorko Medikuntza Fakultateko Genetika Molekular eta Giza Genetika Saileko irakasleak.
Albiste gehiago gizartea
Oñatiko Larraña Etxeak 20 nazionalitateko 100 errefuxiatu hartzen ditu
Zentroa kudeatzen duen Zehar-Errefuxiatuekin elkarteak salatu du Erregelamenduaren erreforma berriak nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonak "zigortzen" dituela. 3.000 pertsonak baino gehiagok eskatu dute nazioarteko babesa Euskadin aurten.
Bittor Arginzonizen Etxebarri erretegiak munduko bigarren jatetxe onena izaten jarraitzen du
Peruko Maido jatetxea munduko onena izendatu dute The World 's 50 Best Restaurants 2025 sarietan. Bestalde, Etxebarri erretegiko Mohamed Benabdallah aljeriarra munduko sommelier onena izendatu dute.
Abadia Saria jaso du Gure Zirkuak
Gure Zirkuak aurtengo Abadia Saria jaso du gaur arratsaldean, Arrateko gainean (Eibar) egindako ekitaldian, komunitate oso bati “elkarrekin euskaraz bizi eta sentitzeko plaza berritzailea” eskaintzeagatik. Eider Mendoza diputatu nagusiaren eskutik jaso dute Abadia Sariaren oroigarria –Iñigo Aristegui Telloren Zazpi Petaloak eskultura– Gure Zirkuko kideek.
Musika, nagusi: EAEko 10 kultur ekitalditatik hiru musikari lotutakoak dira
6.342 kontzerturekin, musika euskal agendan gehien agertzen den forma kultural gisa finkatu zen iaz. Ondoren antzerkia (4.239 ekitaldi) eta, urrunago, zinema/ikus-entzunezkoak (2.349) eta dantza (860).
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.
Ehgamek Bilbao Bizkaia Harro ekimena boikoteatzeko deia egin du
EAJk Harrotasunaren Nazioarteko Eguna “bereganatu eta turistifikatu" nahi duela salatu du eta E28 Koordinadorak ekainaren 28rako deitutako manifestazio “herrikoi eta aldarrikatzailera” joateko deia egin du.
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.