Agostini, Krausz eta L'Huillier, Fisikako Nobel saridunak attosegundoekin egindako esperimentuengatik
2023ko Fisikako Nobel saria Pierre Agostini, Ferenc Krausz eta Anne L'Huillier fisikarientzat da, attosegundoen iraupeneko argi-pultsuak sortzeko metodo berriengatik, Suediako Zientzien Akademiak gaur jakinarazi duenez.
Akademiak nabarmendu duenez, sarituek ikertutako metodo horiek elektronikan eta medikuntzan izan ditzakete aplikazioak.
Agostini Frantzian jaio zen 1968an, eta Ohioko Unibertsitateko (AEB) irakaslea da. Krausz Hungarian jaio zen 1962an, eta Alemaniako Max Planck Institutuan dihardu lanean. L 'Huilllier Frantzian jaio zen 1958an, eta Lundeko Unibertsitatean (Suedia) ikertzen ari da.
Saria eman aurretik, mundu zientifikoak balioetsi egin du hirurek iraultza eragin dutela fisikan, fenomeno subatomikoak orain arte gizakiak harrapatu duen denbora-eskala laburrenean behatu ahal izateko.
Akademiak azpimarratu duenez, hirurek "atomo eta molekulen barruan elektroien mundua esploratzeko tresna berriak eskaini dizkiote gizateriari".
Fisika sariaren iragarpenak Medikuntzakoari hartu dio lekukoa; izan ere, atzo, Katalin Kariko eta Drew Weissman saritu zituzten covid-19aren aurkako mRNA txertoen inguruan egindako ikerketengatik.
Datozen egunetan, Kimika, Literatura, Bakea eta Ekonomiakoak iragarriko dituzte.
Albiste gehiago gizartea
Egokitutako menuek betiko eraldatu dituzte eskoletako jangelak
Gero eta ohikoagoa da eskola-jantokietan ikasleek dieta bereziak behar izatea, erlijio-arrazoiengatik, intolerantziengatik, elikagai jakin batzuekiko alergiengatik eta bestelako osasun-arazoengatik. Gaur gaurkoz, EAEko ikastetxeetako jangeletan banatzen diren 8 menutatik 1 egokitutakoa da.
Milaka pertsona atera dira gaur kalera Hego Euskal Herrian, Palestinaren alde
Gasteizen, Bilbon eta Iruñean arratsaldeko zazpietan abiatu dira Palestinaren aldeko Borroka Eguna dela eta antolatutako mobilizazioak. Deialdia Gazarako Mugimendu Globalak eta Global Sumud Flotillak egindako nazioarteko ekimenari erantzunez gauzatu da, “Apur dezagun Gazako blokeoa. Defenda dezagun Global Sumud Flotilla” lelopean. Goizean ere, protesta egin dute Gasteizen, Legebiltzarraren kanpoaldean.
Komunitate palestinarrak genozidioaren aurkako manifestazioa deitu du asteazkenerako Zinemaldian
Palestina-Euskal Herria Elkartasun Batzordeak “The Voice of Hind Rajab” filmaren proiekzioa baliatuko du Israelen erasoa eta horren inguruko isiltasun “konplizea” salatzeko Donostiako kaleetan.
Donostiako masajistak ukatu egin ditu sexu-erasoen akusazioak
Fiskaltzak eta akusazio partikularrek 45 urteko kartzela-zigorra eskatu dute akusatuarentzat.
"Nahasmendu delirantea" diagnostikatu diote medikuek Kabiecesen 400 haur baino gehiago txertatu gabe utzi zituen erizainari
Epaiketaren laugarren egunean, auzipetua auzitegian aurkeztu da, baina deklaratzeko moduan ez dagoela onartu du.
Iruñeko Planetarioa berreraikitzeko lanak hasi dira
Urtarrilean kupula larriki kaltetu zuen sutearen ondoren, Iruñeko Planetarioa Tornamira Aretoa zaharberritzen eta eraikina osorik modernizatzen hasi da. Kultura sailburu Rebeca Esnaolak zentroa zientzia eta astronomia dibulgaziorako abangoardiako gune gisa berreskuratzea helburu duten jarduerak azaldu ditu.
Sindikatuek eta pentsiodunek protesta egin dute Eusko Legebiltzarraren aurrean
Pentsioak Lanbide arteko Gutxieneko Soldatara (LGS) arte osatzeko Herri Ekimen Legegilea (HEL) Jaurlaritzak aintzat hartu ez izanagatik protesta egin du pentsiodunen mugimenduak. Bestalde, enplegu publikoko prozesuetan izandako euskararen aurkako "erasoaldi judiziala" salatu du LAB sindikatuak.
Bi gizon atxilotu dituzte Azkoitian gizon bati sexu-erasoa egin eta legez kanpo atxikitzeagatik
Joan den asteartean, gizon bat Ertzaintzaren egoitzara joan zen sexu-eraso baten biktima izan zela eta bere borondatearen aurka atxiki zutela eta eraso fisikoa eta sexuala egin ziotela salatzeko.
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.