Gaixotasun kardiobaskularrak munduko heriotza-kausa nagusia dira, eta bigarrena, Euskadin
Gaur, EITB Maratoia gaixotasun kardiobaskularretan murgilduko da bete-betean 'Entzun zure bihotzari' lelopean, gaixotasunon ikerketarako dirua biltzeko asmoz. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, gaixotasun horiek 17,9 milioi hildako eragiten dituzte urtero munduan, hau da, heriotzen % 32, eta horiek dira, era berean, zahartzaroan bizi-kalitatea murriztearen arrazoi nagusia ere.
Euskal Autonomia Erkidegoan Gaixotasun Kardiobaskularrak izan ziren bigarren heriotza-kausa 2023an (% 25,4), tumoreen ondoren (% 28,0). Emakumeen artean GKBak izan ziren lehenengo heriotza-kausa (% 26,3), eta ondoren tumoreak (% 22,3); gizonen artean, berriz, tumoreak (% 33,8) lehenengo eta GKBak ondoren (% 24,4).
5.662 pertsona hil ziren iaz EAEn gaixotasun horien ondorioz, eta Euskadin gaixotasun larri gisa daude sailkatuta. Besteak beste, gaixotasun koronarioa eta gaixotasun zerebrobaskularra nabarmentzen dira.
Oro har, odol-hodiei eragiten dieten gaixotasunak (gaixotasun baskularrak) eta bihotzari eragiten diotenak (kardiopatiak) bereiz ditzakegu. Gaixotasun horien artean daude, berbarako, hipertentsio arteriala, gaixotasun koronarioa, bihotz-gutxiegitasuna eta istripu zerebrobaskularra. Gaixotasun koronarioa da gaixotasun kardiobaskularren agerpenik ohikoena, eta, mundu mailan, heriotza kardiobaskularren erdia eragiten du, gutxi gorabehera.
Gizentasuna eta gehiegizko pisua dira GKBen arrisku-faktore nagusiak Euskadin, biztanleriaren % 52,7k gehiegizko pisua baitute. Era berean, hipertentsio arteriala eta hiperkolesterolemia ere nabarmendu beharreko arrisku-faktoreak dira, biztanleen % 18,7k eta % 16,9k nahasmendu horiek baitituzte, hurrenez hurren.
Adituen arabera, gaixotasun kardiobaskularren % 90 prebenitu litezke, zenbait ohitura aldatuz gero, hala nola elikadura osasungarria izatea, ariketa fisikoa egitea, tabakoaren kontsumoa saihestea eta alkoholaren kontsumoa mugatzea. Arrisku-faktoreak tratatzeak ere hobekuntzak ekar ditzake, tentsio arteriala, odoleko lipidoak eta diabetesa, adibidez.
Aipatzekoa da Euskal Osasun Sistemak gaixotasun kardiobaskularren arloko 127 ikerketa eta azterketa klinikotan parte hartu duela 2023an. Orain, EITB Maratoiak bere esku dituen baliabide guztiak jarriko ditu martxan elkartasuna bultzatu eta arlo horrekin konprometitutako ikerketan laguntzeko.
Albiste gehiago gizartea
Euskal Selekzioak eta Palestinak lagunarteko futbol partida jokatuko dute San Mamesen azaroaren 15ean
Espainiako agintarien arabera, ez da kirol ekitaldi huts bat izango, eta Palestinan pairatzen ari diren "giza eskubideen urraketa guztiak" ikusarazteko ere baliatuko dute lagunartekoa.
Baso-sute arriskua oso handia izango da Nafarroan ostegunetik larunbatera
Aurreikuspenen arabera, arriskua nabarmen murriztuko da larunbateko azken orduan, prezipitazio-fronte bat sartuko baita.
Euskararentzat "arkitektura juridiko berria" eskatu du Kontseiluak, "langile publikoek euskararen ezagutza izatea" bermatzeko
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera Donostiako euskaltzaleen elkarteak deituta, bilkura egin dute, arratsaldean, Donostiako epaitegi batek euskararen aurka kaleratu berri duen epai bat salatzeko. Idurre Eskisabel Kontseiluko idazkari nagusiaren hitzetan, "ezinbestekoa da euskarari behar duen arkitektura juridiko berria eskaintzea", "botere judizialetik ezarritako blokeoa gainditzeko".
Palestinaren aldeko mobilizazioak egingo dituzte ostegunean Hego Euskal Herrian
Protestak eguerdian eta arratsaldean izango dira, Gasteizen, Bilbon eta Iruñean.
EHUk 247 milioi euroko egitasmoei uko egin die Israelen parte hartzea dutelako
Joxerramon Bengoetxea errektorearen hitzetan, “herri palestinarraren genozidioaren auzia lehentasuna da” EHUrentzat. Gogorarazi du 2024ko apiriletik ez dutela harremanik Palestinan egindako krimenak gaitzesten ez dituzten unibertsitate eta erakundeekin.
EHUk uko egin dio 247 milioi euroko ikerketa-proiektuetan parte hartzeari, Israelekin loturak zituztelako
Joxerramon Bengoetxea Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) errektoreak asteazken honetan berretsi duenez, "Palestinako herriaren genozidioaren auzia lehentasuna da gure unibertsitatean", eta aditzera eman du EHUk uko egin diela, azken hilabeteetan, 247 milioi euroko ikerkuntza-proiektuei, biomedikuntzaren edo konputazio-zientzien arloetan, proiektu horiek Israelgo estatuarekin zuten loturagatik. Agerraldian, Bengoetxeak Europako Batzordeari eta Espainiako Gobernuari eskatu die Israelgo unibertsitateak, ikerketa-zentroak eta erakundeak bazter utz ditzatela ikerketa elkarlanak, akademikoak edo kulturalak laguntzeko europar funtsetatik.
Labar pinturak dituen historiaurreko aztarnategi bat aurkitu dute Gamiz-Fikan
Bizkaiko Foru Aldundiak jakinarazi duenez, Juan Carlos Lopez Quintanak eta Juan Carlos Izagirrek aurkitu zuten, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio programa baten baitan, 2025eko ekainaren 26an. Haitzuloa ikertu duten adituen arabera, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da.
Pertsona bat hil da Tafallan furgoneta baten eta uzta biltzeko makina baten artean izandako istripuan
Polizia-iturriek jakitera eman dutenez, istripua 09:00etan gertatu da, NA-132 errepidean, Tafalla parean, eta hildako pertsona furgonetan zihoana da.
San Mamesera sartzeko inguruak jarraitzaile zuri-gorriz bete dira, Txapeldunen Ligako hitzorduan
Zuri-gorriek Arsenalen aurka neurtuko dituzte indarrak astearte honetan, Txapeldunen Ligako 1. jardunaldiko neurketan. Athleticeko milaka zale bildu dira gaur arratsaldean partida honetan, taldea animatzeko helburuarekin.
Osakidetzak 10.000 haurtxo immunizatuko ditu bronkiolitis akutuaren aurka
Hasieran, katarroaren antzeko sintomak agertzen dira, hala nola mukiak, eztula edo sukarra, baina egun batzuen buruan beste sintoma batzuk ager daitezke, adibidez, arnasa hartzeko zailtasunak, txistuak edo nekea, eta neke horrek esnea hartzean eragiten die haurtxoei.