Osasuna ekintza klimatikoaren erdigunean jartzen duen adierazpena sinatu dute 123 herrialdek COP28 goi-bileran
Guztira 123 herrialdek sinatu dute larunbat honetan COP28 goi-bileraren Klimaren eta Osasunaren Adierazpena, osasuna ekintza klimatikoaren erdigunean kokatu duena. Adierazpenean jasotzen da emisioak eta kutsadura murriztu behar direla osasuna babesteko, baina ez du ezer aipatzen erregai fosilez, kutsadura handiena eragiten dutenak horiek izan arren.
COP28 Dubaiko klimaren goi-bilerako lehendakaritzak bultzatu du adierazpena, Munduko Osasun Erakundearekin (MOE) lankidetzan. Adierazpen horrekin bat egin dute AEBk, Europar Batasunak eta Japoniak, baina ez munduko bi nazio populatuenek, Txinak eta Indiak.
COP28 goi-bileraren lehendakaritzak azaldu du klima-aldaketak osasunean dituen eraginak murrizteko beharrezko izango direla gizarte osoaren ekintzak, "energia-sistemak deskarbonizatzeko ekintza azkarrak eta eskala handikoak barne, datozen 7 urteetan isurketak gutxienez % 43 murrizteko".
Iturri beraren arabera, kutsadurak ia 9 milioi heriotza eragiten ditu urtero, eta 189 milioi pertsona baino gehiago muturreko fenomenoen eraginpean daude.
Goi-bilera klimatiko baten Osasunaren lehen egunaren bezperan eman da argitara adierazpen hau, bultzatzaileek "historikotzat" jo dutena, bidenabar, lehen aldiz onartu delako gobernuek herritarrak babestu behar dituztela eta beren osasun-sistemak prestatu behar dituztela klima-aldaketarekin lotutako osasun-inpaktuei aurre egiteko, hala nola bero-boladei, airearen kutsadurari edo gaixotasun infekziosoei.
"Klima-aldaketaren inpaktuak XXI. mendeko giza osasunerako mehatxu handienetako bat dira. Gobernuek argi ikusi dute osasuna ekintza klimatikoaren funtsezko elementua dela", azaldu du COP28ko presidentea den Al Yaber sultanak, eta, testuak jasotzen duenaren ildotik, "kutsadura emisio globalak murriztu eta gure osasun-sistemak indartzeko elkarrekin lan egin behar dugu", gaineratu du.
"Krisi klimatikoa osasun-krisia da, baina denbora luzeegian orri bazterreko ohartxo bat baino ez da izan osasuna, klimari buruzko eztabaidetan", Tedros Adhanom MOEko zuzendari nagusiaren arabera. Horren hitzetan, "adierazpen honek azpimarratzen du beharrezkoa dela klimarekiko erresilienteak diren eta karbono-isuri txikiak dituzten osasun-sistemak eraikitzea, planetaren eta pertsonen osasuna babesteko".
Besteak beste, honako hauek jasotzen ditu adierazpenak: klimaren aurrean erresilienteak diren sistemak eraikitzea, emisioak murrizteko sektoreen arteko lankidetza indartzea, ekintza klimatikoaren osasunerako onurak maximizatzea eta irtenbide klimatikoetarako eta osasunerako finantzaketa handitzea.
Sinatzaileek konpromisoa hartu dute, halaber, beren plan klimatiko nazionaletan osasun-helburuak txertatzeko eta nazioarteko lankidetza hobetzeko, klima-aldaketaren osasunerako arriskuei aurre egiteko, baita etorkizuneko klimaren inguruko goi-bileretan ere.
Erregai fosilen amaiera eskatu dute medikuek
Adierazpena aurrerapauso bat bada ere, ez du jasotzen osasun-komunitatearen eskaera, gobernuek erregai fosilak "modu azkar, bidezko eta parekidean" ezabatzeko konpromisoa har dezaten, "airearen, uraren eta lurzoruaren kalitatea hobetzeko bide bakarra baita, osasun onaren oinarria".
46 milioi osasun-langile baino gehiago ordezkatzen dituzten erakundeek babestutako idazki baten arabera, ezin da pertsona guztien osasuna eta ongizatea bermatu "giro seguru eta egonkorrik gabe".
Albiste gehiago mundua
Ipar Irlandako Kneecap taldeko raperoek Kobetamendiko musikazaleen arreta bereganatu dute
Belfasteko taldea Bilbao BBK Live jaialdiko karteleko izen handietako bat izan da. Irlandera erabiltzeaz gain, arazorik gabe hitz egiten dute politikaz eta gizarte arazoez, eta agertokiaren gainean jaia pizten iaioak dira.
PKK gerrilla kurduak Irak iparraldean hasi du bere desarmea
Ekitaldian, gerrillako 15 gizon eta 15 emakume izan dira, Bese Hozat PKK-ko buruzagi gorenetako bat tartean. Gerrillako kideek metalezko ontzi handi batean erre dituzte euren armak.
PKK gerrilla kurduak armagabetzea hasi du Irakeko iparraldean
Maiatzean iragarri zuen armak alde batera uzteko borondatea, Abdullah Ocalan buruzagi espetxeratuak, gutun baten bidez, 1984an hasitako borroka armatua amaitzeko eskatu ostean.
Su-etena egun gutxitan lortzea espero du Netanyahuk
“Bahitu guztiak atera nahi” dituela esan du Israelgo lehen ministroak. Sarraskia "bihar amaitu liteke, gaur Hamasek armak uzten baditu”, gaineratu du.
Zelenskik bere aliatuen 10.000 milioi baino gehiago lortu ditu "gatazka amaitu ondoren Ukraina berreraikitzeko"
Ukraina Berreraikitzeko IV. Biltzarrak ia 5.000 parte-hartzaile bildu ditu Erroman. Errusiak "zinikotzat eta gezurtitzat" jo ditu bildutako estatuak eta erakundeak.
Brasilen eta AEBren arteko krisi diplomatikoa areagotu egin da, Trumpek % 50eko muga-zergak ezarriko dituela iragarri berritan
Jair Bolsonaro Brasilgo estatuburu ohi eta presidente estatubatuarraren kontra Gorte Gorenean egingo duten epaiketa da azken gatazka honen abiapuntua. 2022ko hauteskundeak galdu ostean, Lula da Silvaren aurkako estatu-kolpe saiakera egitea leporatuta epaituko dute.
Hamas hamar gatibu askatzeko prest agertu da, eta Israelgo Armada Gazatik ateratzea eskatu du berriro
Palestinako erresistentziak "orain arteko funtsezko gaietan negoziazioen zailtasuna" azpimarratu du, "Israelen irmokeria dela eta".
Marseillako aireportua itxi eta hiriaren iparraldea eta hainbat herri konfinatu dituzte, suaren ondorioz
Haize zakarrak, 30 gradutik gorako tenperaturek eta landarediaren lehortasunak, joan den asteko bero-bolada areagotuta, asko zailtzen ari da suhiltzaileen lana.
Netanyahuk Trump proposatu du 2025eko Bakearen Nobel Saria jasotzeko hautagai gisa
Hirugarren aldiz proposatu dute Trump Bakearen Nobel Saria jasotzeko. Lehenengoan, joan den ekainaren 21ean, Pakistango Gobernuak aurkeztu zuen, eta hiru egun geroago Buddy Carter kongresista errepublikanoak beste izendapen gutun bat bidali zuen Oslora.
Israelek Gazako biztanle guztiak Rafahko hondakinetan biltzeko asmoa du; bi milioi pertsona baino gehiago
Israel Katz Israelgo Defentsa ministroak iragarri duenez, "eremu humanitario berri horretan" Mawasiko kostaldean nekez bizi diren 600.000 palestinar inguru pilatuko dituzte.