Nolakoa izango da Trumpen bigarren agintaldia? Haren planak, hemen
Donald Trump AEBko presidente hautetsiak neurri zorrotzak promestu ditu bigarren agintaldirako, hala nola inoizko kanporatze handienak, muga-zergak eta inbertsio handiagoak erregaietan.
Hauteskunde kanpainan ez du neurri zehatz askorik azaldu, baina haren adierazpenek kontserbadurismo tradizionala, populismoa eta nazionalismo ekonomiko protekzionista uztartzen dituzte.
Hauek dira haren proposamen nagusiak:
Immigrazioa
2016an Mexikoko mugan harresia eraikitzea promestu zuen bezala, 2024an "inoizko deportazio programa masiboena" iragarri du. Gainera, agiririk ez duten migratzaileak atxilotzeko ahalmena eman nahi die Guardia Nazionalari, sheriffei eta tokiko poliziei.
Zentzu horretan, migrazioa mugatu egin nahi du, bai irregularra, bai erregularra, eta kendu egin nahi du bertan jaiotzeagatik herritartasuna lortzeko eskubidea.
Era berean, ateak itxi nahi dizkie gehiengo musulmaneko zenbait herrialdetako herritarrei, lehen agintaldian egiten saiatu zen bezala.
Abortua
Trump harro agertu da Auzitegi Gorenean abortuaren aldeko zenbait neurri bertan behera utzi zituzten hiru epaile jarri zituelako.
Kanpainako azken hilabetean, abortua herrialde osoan debekatzearen aurka agertu zen, eta estatuei erabakitzen uztearen alde egin du. Hau da, abortua debekatu nahi duten estatuek aukera hori izatea babesten du.
Atzerri politika
Trumpek Ronald Reagan presidente ohiaren esaldi bat erabili ohi du bere atzerri politika deskribatzeko: "Bakea, indarra erabiliz". Isolazionismoren aldekoa da, eta aliatu tradizionaletatik aldendu da. Hots, Europar Batasunetik eta NATOtik urrundu egin da.
Bere esanetan, Ukrainako eta Gazako gerrei azkar emango die amaiera, baina ez du zehaztu nola lortuko duen.
Bestalde, goratu egin izan ditu buruzagi autoritarioak, hala nola Viktor Orban (Hungaria) eta Vladimir Putin (Errusia).
Merkataritza
Presidente hautetsiak % 20ko muga-zergak jarri nahi dizkie atzerriko produktu guztiei, eta % 60koak Txinatik bidalitakoei. Txinarekin, hain justu, merkataritza-gerra gordindu egin nahi du.
Helburu nagusia automobilgintzaren sektorea du, eta ohartarazi du % 200eko zergak jarriko dizkiela Mexikon egindako ibilgailuei, Txinak bertan lantegirik ireki ez dezan.
Zergak
Buruzagi errepublikanoak zergak jaitsi nahi dizkie enpresa handiei, lehen agintaldian ere egin zuen bezala. Gainera, ekoizpen guztia AEBn duten konpainiei % 21etik % 15era jaitsi nahi dizkie.
Politika horrek, baina, handitu egin lezake zorra, Penn Wharton Budget Model taldeak ohartarazi duenez. Egun, 25 bilioi dolarrekoa da herrialdearen zorra.
Ingurumena
Trumpek ukatu egiten du klima aldaketa, eta aurreratu du kendu egingo dituela auto elektrikoak erosteko laguntzak.
Horren ildotik, petrolio eta gas ekoizpena handitzea promestu du. "Zulatu, zulatu, zulatu!" iza da, hain justu, kanpainan gehien errepikatu duen leloetako bat.
Lehen agintaldian, Parisko Akordiotik aldendu zuen AEB.
Osasuna
2015etik, Barack Obama presidentearen osasun erreforma indargabetzea defendatu du, baina ez du alternatibarik proposatu horren aurrean.
Kanpainan, Robert F. Kennedy Jr. (txertoen aurkakoa da) osasun arloko karguren batean jartzea proposatu izan du.
LGTBI+ eskubideak
Agitari hautetsiak mugak jarri nahi dizkio aniztasunari, eta debekatu egingo du "gizonek nesken kiroletan parte hartzea". Pertsona transexualei buruz ari da, noski.
Eta horren guztiaren gainetik, aurreratu du Kongresuari eskatuko diola bi genero (gizona eta emakumea) baino ez aitortzea, genero nortasun ez binarioen aitorpenari muga legalak jartzeko.
Zure interesekoa izan daiteke
Frantziako Kontu Auzitegiak ebatzi du Louvrek nahiago izan duela artelanak erosi segurtasunean inbertitu baino
Louvre museoak erantzun du Kontu Auzitegiak ez dituela ezagutzen segurtasun arloan egindako ahaleginak. "Munduko museorik handiena eta bisitatuena denaren gaineko analisiak orekatua izateko epe luzekoa izan behar du", gaineratu du.
Belémek 57 lider batuko ditu multilateralismoaren krisian dagoen giroari buruz eztabaidatzeko
Ostegun eta ostiral honetan, munduko ordezkari nagusiek COP30 izango denaren bidea markatuko dute.
Hamar zauritu Frantziako Oleron uhartean, nahita egin omen den harrapaketa batean
Gizon bat atxilotu dute Oleron uhartean, Frantziako mendebaldeko kostaldearen parean, hainbat pertsona "nahita" harrapatu baititu. Arroxelako Fiskaltzak jakinarazi du ikerketa abiatu duela hilketa-saiakeragatik, eta terrorismoaren aurkako fiskaltzak ez duela kasua bere gain hartu "oraingoz".
Putinek proba nuklearrei berrekiteko aukera aztertzeko eskatu die gobernukideei
Donald Trumpek arma nuklearrekin probak egiteko aukera planteatu ostean iritsi da iragarpena. Errusiako presidenteak esan du bere herrialdeak zorrotz betetzen duela proba horiek ez egiteko politika, "beste herrialdeek gauza bera egiten duten bitartean".
2040rako CO2 isurketak % 90 murriztea adostu dute EBko herrialdeek, baina malgutasunez
EBko herrialdeetako ministroek adostutako helburu lotesle horri esker, atzerriko karbono-kredituak erosi ahal izango dira isuriak murrizteko helburuaren betetzeko (% 5). Brasilen izango den COP30 Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Goi-bilera hasi baino ordu gutxi batzuk lehenago egin dute akordioa.
Albiste izango dira: Zohran Mamdaniren garaipena New Yorken, Donostiako masajistaren aurkako epaia eta Dani Alvarezek Euskal Kazetarien Saria jasoko du
Gaurkoan Orain-en albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Nor da Zohran Mamdani, Trumpen amesgaizto berria?
34 urterekin, Mamdani alderdi demokrataren barruko olatu aurrerakoia, kultura aniztasunaren aldekoa eta ezkerzale berriaren izarra da. New Yorkeko alkate berriak boto gazte eta multikulturala bereganatzea lortu du, etxebizitza eskuragarrian eta ezker demokrataren berrikuntzan oinarritutako mezuari esker.
Mamdanik hauteskundeak irabazi ditu New Yorken eta "gizadiarentzat hobea den egun baten egunsentia" agindu du
Zohran Mamdani demokrata New Yorkeko historiako lehen alkate musulmana izango da, botoen % 50 baino gehiago eskuratuta. "Hiri berpiztu bat" gidatuko duela eta "islamofobia eta antisemitismorik gabe" denontzat gobernatuko duela agindu du.
Dick Cheney AEBko presidenteorde ohia hil da, 84 urterekin
George W. Bushen Gobernuko bigarrena Defentsa Saileko buru ere izan zen, eta garai batean Alderdi Errepublikanoaren zutabeetako bat.
Zohran Mamdani, New Yorkeko eraberritze aurrerakoia gorpuzteko prest dagoen gizona
34 urterekin, Mamdanik Alderdi Demokratako olatu aurrerakoi, kulturaniztun eta ezkertiar berria irudikatzen du, eta astearte honetako New Yorkeko Alkatetzarako hauteskundeak irabazteko faborito argia da. Bere alderdiko liderren babes argirik ez duen arren, ezkerrera biratu eta izaera sozialeko politika publikoen egarri diren gazteen babesa du.