“Itzalaldia”, “soldadutza”, “flotilla” eta 2025ean “desiraungi” diren beste hitz batzuk
Global Sumud flotilla, Tunisian. Argazkia: Efe.
Hizkuntzak etengabe egokitu behar du, eraginkorra izan nahi badu; atergabe mudatu behar du, mundu berriak dakarguna azaltzeko eta beste mundu batzuk proiektatzeko.
UZEI terminologia eta lexikografia zentroa gure hizkeraren aldaketa horien kronista saiatua da, eta aurten ere, hitzorduarekin zintzo, bukatzear den urtean “hedabideetan eta sare sozialetan zeresana eman duten gaiez hitz egiteko ibili ditugun 25 hitz” bildu ditu.
Joan den astean, “muga-zerga” aukeratu zuten 2025eko hitz gisara UZEIk berak eta Euskaltzaindiak, eta terminologia eta lexikografia zentroak zerrenda zabaldu du gaur, astelehenarekin.
Lexikoa
“Muga-zerga” izan da aurtengo hitza Euskaltzaindiarentzat eta UZEIrentzat
“Norobirus”ari buruz berbetan hasi genuen urtea, zerrendari begiratuz gero ikusten denez, eta “alu zikin”ei buruz hizketan bukatu dute batzuek, Birgitte Macron Frantziako presidentearen emazteak hitz horiek erabili baitzituen protestari feminista batzuen aurka.
Bien bitartean, nolanahi den, gerra hotsak nagusitu dira ostera ere lexikoan, eta elkarrizketa publikoan sarri entzun dira “Gazako Riviera” Trumpen asmakeria doilorra, “berrarmatu”, “bizirauteko kit”, “soldadutza, “pogrom”, Hernaniko eta Murtziako pertsona ehizaldien harira, “flotilla” eta “narkotxalupa”, AEBk Karibe itsasoan hondoratu dituzten ontziak izendatzeko.
EKIMEN MILITARRA
Macronek iragarri du 10 hilabeteko borondatezko soldadutza ezarriko duela, gazteentzat, 2026tik aurrera
Hamar hilabeteko iraupena izango du eta datorren udan hastea aurreikusten da, 18-19 urteko gazteei zuzenduta. Programa Frantzian garatuko da, eta hiru mila parte-hartzailerekin hasiko da.
Odol zipriztinetatik libro diren hitz gutxi batzuk ere jaso dituzte zerrendan, hala nola “ajoarriero”, Euskaltzaindiak urte hasieran hiztegiratu zuela eta; “Harausta” L’Alegresse izenez bataiatu duten Biarrizko auzoaren jatorrizko euskal izena; “itzalaldia”; "EHU", euskal unibertsitateak euskarazko siglak soilik erabiliko baititu aurrerantzean bere burua izendatzeko; “mitoaroa”, Zetak taldearen emanaldi eta emanaldi iragarpen arrakastatsuen ondorioz; eta “desiraungi”, duela 13.000 urte desagertutako otso bat berriro sortzea lortu omen dutelako.
Iraungiko al dira, inoiz ez “desiraungitzeko”, gerra hotsak zabaltzen dituzten hitz horiek, UZEIri datorren urteko zerrenda egiteko ordua iristen zaionerako!
Zure interesekoa izan daiteke
Aitor Etxebarriazarragak jantzi du txapela
Onintza Enbeita izan du lehiakide buruz burukoan, eta puntu erdiko aldea izan da bien artean: 1.163 puntu jaso ditu lehen sailkatuak eta 1.162,5 bigarrenak. Bizkaiko laugarren finala zuen gaurkoa bertsolari gernikarrak.
Pantxoa eta Peioren bigarren agur-kontzertua: 2027ko urtarrilaren 9an BECen!
Bikoteak bere ibilbideari amaiera emango dio bi kontzerturekin BEC!en: urtarrilaren 10ekorako sarrerak ordu gutxitan agortu ziren eta bigarrena iragarri dute orain: 2027ko urtarrilaren 9an.
“Muga-zerga” izan da aurtengo hitza Euskaltzaindiarentzat eta UZEIrentzat
“Atzerriko produktuei aduanan ezartzen zaien zerga” adiera duen izena aukeratu dute Akademiak eta UZEI terminologia eta lexikografia zentroak urteko hitz gisara. “Aduana-zerga” Euskaltziandiaren Hiztegiak jasotzen duen forma baliokidea “askoz gutxiagotan” erabili da.
!["Dan Flavin
b erdeak berdeetan zehar (Piet Mondrian berdegabeari) [greens crossing
greens (to Piet Mondrian who lacked g reen)], 1966" Guggenheimen](https://eitb.scene7.com/is/image/eitb/danflavin?fmt=webp-alpha&qlt=80)
Goya, Jasper Johns, Steve McQueen, Dan Flavin, Ruth Asawa eta Rosalind Nashashibi, euskal museoetan 2026an
San Telmo Museoak, Artiumek eta Guggenheim Bilbao Museoak datorren urteko programazioa aletu dute.
Gatiburen azken agurra, audientzian lider ETB1en
Musikarik, dantzarik eta festa girorik ez zen falta izan atzo bi ordu eta erdiz BECen. Talde bizkaitarra arrakastara eraman zuen 'Musturrek sartunde' kantuarekin amaitu zen askoren oroimenean iltzatuta geratu den kontzertua.
Milaka pertsonak azken agurra eman diote Robe Iniestari, Extremoduroko abeslariari, Plasencian
Ilara luzeak sortu dira Plasenciako kongresu jauregian, jarraitzaile asko bertaratu baitira musikariari agur esatera. Aurrerantzean, Robe Iniesta izena izango du eraikin horrek.
Urrezko domina eman dio Gipuzkoako Foru Aldundiak Lourdes Iriondo kantariari
Hilondoko aitortza egin dio Urnietako kantari, idazle eta irakasleari eta bere ahizpek jaso dute Foru Aldundiak emandako oroigarria. Ekitaldia omenaldi hunkigarri bilakatu da. Senide eta familiako kideekin batera, eta euskal kulturgintzaren ordezkaritza zabala bildu da.
Balenciaga museoa “josten duten eskuei” begira
Getariako Balenciaga Museoko Igor Uriak hamar urte eman ditu Cristobal Balenciaga jostun handiaren tailerretan lan egin zuten emakumeen lekukotzak eta objektuak biltzen: irudiak, dokumentuak, lanabesak... Paris, Madril, Bartzelona eta Donostian, 2.000 enplegatu izatera iritsi ziren, eta horietako batzuk Getariako museoan batu dira gaur.
Gaztelurrutia: “Bisitari fidelak edukitzea eta bi heren 45 urtez azpikoak izatea dira arrakastaren gakoetako bi”
2025eko Durangoko Azoka bukatu berritan, ETBri emandako lehen balorazioan pozik agertu da Beñat Gaztelurrutia Gerediaga Elkarteko kudeatzeailea. Jendetza ibili dela nabarmendu du, baina erosoa izan dela bai sartzea baita bertan zehar ibiltzea ere. 2026ko Azokak 5 egun izango dituela aurreratu du, eta etorkizuneko erroka kulturaren jaialdi gisa sendotzea izango dela esan du.