Amaia Apalauza: 'Kapuscinskiren obran, bere begirada da bereziena'
Enrique Meneses espainiar kazetari eta argazkilariak esan zuenez, “joan, ikusi, entzun, jaso, grabatu, itzuli eta kontatzean” datza kazetaritza, baina hori hamaika modutara egin daiteke, eta, zalantzarik gabe, XX. mendean lantegi hori modurik pertsonal eta garrantzitsuenean egin zuenetako bat Ryszard Kapuscinski (1932-2007) poloniarra izan zen.
Kazetaritza literarioaren erakusgarri honen (gauzak zehatz azalduagatik, borondate estetikoa darie bere idatziei) lanik ez zegoen orain arte euskaraz irakurtzeko moduan, baina aurrerantzean, “Kristo fusilarekin” (Katakrak, 2019) honi esker, Kapuscinskik Ekialde Erdikoaz, Latinoamerikaz (Bolivia, Guatemala, El Salvador eta Haiti) eta Mozambikez idatzitakoak irakurri ahalko ditugu, Amaia Apalauza itzultzailearen lana tarteko.
Hain zuzen ere, Apalauzarekin hitz egin dugu, Ane Irazabal EiTBren korrespontsalaren hitzaurrea ere baduela Durangoko Azokan aurkeztuko den liburuaz.
Euskaratu den Kapuscinskiren lehen lana da Kristo fusilarekin. Zergatik aukeratu zenuten poloniarraren lana eta zergatik, hain zuzen, liburu hau?
Nazioarteko kazetaritzan izenik garrantzitsuenetako bat da Kapuscinski, erreferente bat alde askotatik. Kristo fusilarekin liburuan, argi eta garbi islatzen da Kapuscinskik munduko gertaerei begiratzeko eta gauzak kontatzeko zeukan modu berezia.
Jatorriz polonieraz idatzita dago Kristo fusilarekin. Zein bertsiotara jo duzu lana euskarara ekartzeko?
Gaztelaniazko bertsioa baliatu dut, eta, horretaz gainera, Sonia Kolakzec poloniar adiskide euskaldunduak lagundu dit jatorrizkoa euskarazkoarekin alderatzen eta zalantzak argitzen.
Nolakoa da Kapuscinskiren estiloa?
Esaten da berak kazetaritza literarioa jorratu zuela, edo polonieraz literatura faktu esaten diotena, hau da, gertaerei buruzko literatura. Estilo zehatza eta argia erabiltzen zuen, kazetaritzan ohi den bezala, baina ukitu literario handiarekin. Bereziena haren begirada zen, dena den.
Zer zailtasun izan dituzu euskaratzeko orduan?
Ez da lan bereziki zaila izan. Lehen esan dudan bezala, oso lagungarria egin zait Sonia Kolakzecen laguntza, euskarazkoa jatorrizkoarekiko ahalik eta leialen izatea lortzeko.
Zer iritzi duzu euskarazko egungo itzulpengintzaren inguruan?
Gero eta literatura eta saiakera gehiago itzultzen da, eta gero eta hobeki, baina, hala ere, gutxi izaten segitzen du. Argitaletxeentzat sekulako ahalegina da itzulpen bat argitaratzea, eta erakundeek laguntza handiagoa eman behar lukete, bai diru aldetik, bai sustapen aldetik.
Albiste gehiago literatura
Lourdes Oñederra: “Isiltasuna zentsura edo auto-zentsura bada, bakerik gabe bizitzera kondenatzen gaitu”
Donostiar idazleak “Azken batean” liburua argitaratu du, bere hirugarren eleberria. Ama-alaba heldu batzuen bizitzan sakonduz, absentzia, isiltasuna eta indarkeria kartografiatu ditu Oñederrak.
Karmele Mitxelenak, Laura Chivitek eta "Gerra Gazan" liburuak Zilarrezko Euskadi sariak jaso dituzte
GIpuzkoako liburu-denden elkarteak Zilarrezko Euskadi sariak banatu ditu goizean; Karmele Mitxelenak (Zoriona, edo antzeko zerbait), Laura Chivitek (El ataque de las cabras) eta Joe Saccoren Gerra Gazan (Astiberri argitaletxea) lanek jaso dituzte literatura lanei bigarren aukera bat eman nahi dien golardoa.
Espainiako Kultura Ministerioak Xabier Olarra eta Marian Ochoa de Eribe itzultzaileak saritu ditu
Olarra tolosarrak Itzultzailearen Obraren Espainiako Saria jaso du, eta Maria Angeles Ochoa de Eribe bilbotarrak Itzulpen Onenarena, “Theodoros” Mircea Cărtărescuren eleberria gaztelaniara eramateko orduan egindako lanagatik. Sari bakoitzak 30.000 euroko diru saria dakar.
Garazi Albizuak, Koldo Bigurik, Markos Zapiainek eta Itxaso del Castillok ere irabazi dituzte Euskadi sariak
Gaztelaniazko Literatura, Euskarazko Literatura Itzulpena, Saiakera Euskaraz eta Saiakera Gaztelaniaz modalitateetako irabazleak dira, “Termita”, “Arturoren uhartea. Ume baten oroitzak”, “Txillardegi hizkuntzalari” eta “Mujeres furiosas. El monstruo femenino en el audiovisual de terror” lanekin. Joan den astean, Unai Elorriaga, Karmele Mitxelena eta Maite Rosende idazleek ere jasoko dutela iragarri zuten.
‘Linguae Vasconum Primitiae’, urriaren 11tik aurrera ikusgai Baionako Euskal Museoan
Linguae Vasconum Primitiae liburuaren ale bakarra Baionako Euskal Museoan ikusi ahal izango da larunbat honetatik urtarrilaren 11ra. 1545ean Bordelen argitaratutako lan hau "mugarria" da euskal literaturan, eta autoreak berak (Bernart Etxepare) eman dio izena Institutuari. Linguae Vasconum Primitiae lanak 28 orrialde ditu, eta, itxura xumea izan arren, garrantzi berezia du euskal ondarearen historian.
Eider Rodriguez: "Normaltasun nahiaren azpian ezkutatzen den ezinegona agerrarazten saiatu naiz"
Eider Rodriguez idazleak "Dena zulo bera zen" (Susa, 2025) liburua argitaratu du. Lanak sei kontakizun biltzen ditu.
Euskaltzaindiak Gabriel Arestiren idatzi eta objektuak bildu ditu Bilbon
Idazlearen heriotzaren 50. urteurrenean, Arestik literatura aldizkarietan egin zituen lehen argitalpenak eta objektu ikonikoak jarri dituzte erakusgai Bizkaiko Foru Liburutegian, haren betaurreko ikonikoak esate baterako.
Tere Irastortzaren poemen katalanerako itzulpenarentzat, Etxepare-Laboral Kutxa Itzulpen saria
‘Glosak·Glossar el món’ Manel Rodríguez-Castellok eraman du katalanera, eta Contrabando valentziar argitaletxeak kaleratu du. 4.000 euro jasoko dituzte.
Literatura Nobel saria, László Krasznahorkairentzat
Suediako Akademiak hungariar idazlearen obra goraipatu du, "lan sinesgarri eta irudikorra" baita, "terrore apokalptikoaren erdian artearen boterea berresten duena".
Karmele Mitxelenak eta Laura Chivitek irabazi dute Gipuzkoako Liburu denden Zilarrezko Euskadi saria
Gipuzkoako liburu-saltzaileen ustez, “El ataque de las cabras” (Chivite) eta “Zoriona, edo antzeko zerbait” (Mitxelena) lanek irakurleen bigarren aukera bat merezi dute. Komikien atalean, “Gerra Gazan” albuma (Joe Sacco) aukeratu dute.