Marteko uraren arazoa
Marte ikertzen duten zientzialariek arazo batekin topo egin dute; zantzuek diote antzinako Marte hezea zela, uraren jarioa bazegoela eta planetaren azalean pilatu zela, baina ur likidoa egotea oso zaila zen.
NASAren Mars Rover Curiosity ibilgailuak jasotako azken datuen arabera, oso karbono dioxido gutxi izan zuen orain 3.500 milioi urte, izotza urtzeko gai izango zen negutegi efektua sortzeko.
Curiosityk antzinako laku baten sedimentuak (bertan mikroorganismoak bizirik egoteko aukera zegoen) aurkitu zituen Marteren arroka bera da orain zabaldu berri den dilemaren iturria, lakua bera existitu ote zen zalantzan jartzen duena, hain zuzen. Curuosityk ez zuen mineral karbonatorik aurkitu aztertu zituen arrokaren sedimentuetan, hor dago koska.
Analisi berriak ondorioztatu duenez, arroka horren sedimentuetan hain karbonato gutxi egoteak esan nahi du Marteren atmosferan (lakua zegoen garaian, orain dela 3.500 bat milioi urte) ez zela karbono dioxido askorik egon.
100 bider gehiago egonda ere, zaila litzateke
Thomas Bristow NASARen Ames Ikerketa Zentroko (Moffett Field, Kalifornia) kidearen esanetan, "Roverrek (Curiosity) aztertu dituen arrokaren sedimentuetan mineral karbonatoak aurkitu ez izanak harritu gaitu gehienbat. Oso zaila izango litzateke ur likidoa izatea, topatu duena baino 100 bider gehiago izanda ere".
Bristow Curiosityren Kimika eta Mineralogiako (CheMin) burua eta aste honetan PNASen argitaratutako ikerketaren egilea da.
Buru-argien buruhauste handia
Analisi berriaren arabera, lakua egon zen garaian, gehienez, karbono dioxido milibar gutxi batzuk baino ez ziren egon, bestela, Curiosityk sumatu egingo zituen. Lurrean aireak itsas mailan egiten duen presioaren milaren bat da milibarra. Marteren egungo atmosfera 10 milibarrekoa da, eta % 95 karbono dioxidoa.
"Analisi berri honek bat egiten du Marteren ikerketa teoriko askorekin, hain zuzen, esaten zutenek bertako tenperatura ez zela nahikoa ura egoera likidoan egoteko, orain dela denbora asko ere", esan du Robert Haberle NASAren Ameseko eguraldian aditu eta artikuluaren beste egileak. "Niretzat buruhaustea da, benetan".
Ikertzaileak aukera asko aztertzen ari dira dilema bideratzeko. "Batzuek diote balitekeela lakua aire zabalean ez egotea, baizik eta izotzez estalita zegoela", esan du Haberlek. "Izotz geruza oso lodia ez balitz sedimenturen bat lakuaren hondoan egon litezke".
Bestalde, lakuak izoztuta egon ez baziren, buruhaustea are nahasgarriagoa da, Curiosityk karbonatoa aurkitu ez izanak ekar lezakeenagatik. "Antzinako lakuetatik Curiosityk egindako ibilbidean errekak, deltak eta ehunka metro lokatz egoteko, baldintza horiek izatea ahalbidetuko zuen sistema hidrologiko handia izan behar zen, ura eta orain topatu ditugun sedimentuak sortzeko", esan du Ashwin Vasavada Jet Propulsion Laboratoryko kideak. "Karbono dioxidoak, bestelako gasekin nahastuta -esaterako hidrogenoa-, horren moduko sistema bat egotea azalduko luke hoberen. Emaitza harrigarri horrek aukeretatik atera du, antza".
Zientziaren bi ebidentzia-ildo bateraezinak diruditenean, egoerak berak azaldu lezake bat egiteko ezintasunaren arrazoia. Curiosity misioak, bitartean, Marteko ingurunearen antzinako baldintzak aztertzen jarraitzen du.
Zure interesekoa izan daiteke
Gaur goizaldean Bilbon izan den tiroketa bat ikertzen ari da Ertzaintza
Gaueko aisialdirako lokal baten inguruan izan da, eta tiroen egilea bilatzen ari dira orain.
Giro ederrarekin ari dira ospatzen San Tomas Bilbon eta Donostian
Bustitik ekin dio egunak Bizkaiko hiriburuan, baina horrek ez ditu bisitariak kikildu, eta milaka pertsona dabiltza, hara eta hona, Areatzan. Donostian oraingoz ateri da, eta euririk gabeko tarteak aprobetxatzen ari dira bertaratutakoak.
Jende asko Donostian San Tomas eguneko ferian, goizeko aterrunea aprobetxatuz
Talogileak etengabe ari dira lanean goizean goizetik, eta bertako produktuen saltokiek ere aukera paregabea eskaintzen dute gabonen atariko jai honetan sabelak gozatzeko.
A-1 errepidea itxita egongo da hainbat egunez Iruraiz-Gaunan, Irungo noranzkoan, kamioi batek su hartu ondoren
Suteak kalteak eragin zituen asfaltoan, eta konpondu egin behar dute. Trafikoa A-3100 errepidetik bideratzen ari dira, Agurainera iritsi baino lehentxeago atzera autobian sartzeko.
Harrera jendetsua egin diete Baionan Olentzerori eta Mari Domingiri
Ohiturari jarraikiz, Errobi ibaian barrena traineruz heldu dira Lapurdiko hiriburura. Opariak ez ezik, euskara eta itxaropena ere ekarriko dituztela azpimarratu dute biek ala biek.
Negu astronomikoa igande honetan hasiko da eta bi eklipse izango ditu
Urtaro berria abenduaren 21eko 16:03an hasi eta martxoaren 20an amaituko da, udaberria hastearekin batera. Eklipseak ez dira Euskal Herritik ikusgai izango.
Bizileku irtenbide bat eskatu dute Gasteizen asilo bila dauden Maliko pertsonentzat
Gaur egin duten protestako bozeramaileetako batek manifestu bat irakurri du, eta gogorarazi du maliar horiek gerratik eta pobreziatik ihes egiteko atera zirela beren herrialdetik, eta itxaron egin behar dutela asilo eskaera izapidetzeko, "gehienetan, urteak atzeratzen direlako gestioak".
Ireki dute berriro AP-1 errepidea, kamioi baten istripuagatik itxita egon ostean
Kamioi batek su hartu du AP-1 errepidean, Iruraiz-Gaunan (Araba), eta errepidea itxi behar izan dute Irungo noranzkoan.
Hemen da San Tomas, urteko feria nagusia
Bilbok eta Donostiak urteko azokarik garrantzitsuenetako bat ospatuko dute igande honetan. Aterkia ezinbestekoa izango da egunean zehar, fronte batek prezipitazioak utziko baititu.
Gabonetako azokak, bogan: zergatik dute horrenbeste arrakasta?
Gabonetako merkatuak ugaldu egin dira eta tokiko testuingurura egokitu dira. Nola azaltzen da boom hori eta zer esaten digu Gabonetako tradizioen eta erritualen eraldaketari buruz? Hainbat aditu eta profesionalekin hitz egin dugu eta jendearen iritzia jaso dugu.