Gizakien eboluzio-ahaideek kanibalismoa praktikatzen zuten duela 1,45 milioi urte
Duela 1,45 milioi urte gizakiengandik gertu zeuden ahaideek elkarren aurka borrokatzen ziren eta ziurrenik kanibalismoa praktikatzen zuten, Smithsoniango Historia Naturaleko Museo Nazionalak astelehen honetan Scientific Reports aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera.
Briana Pobiner paleoantropologoak gidatu du ikerketa, eta gizakien garai hartako ahaideen hezur fosiletan aurkitutako koskak aztertuta ondorioztatu dute hori.
Ikerketak Kenyako iparraldean aurkitutako Homo sapiens familiako kide baten 1,45 milioi urteko ezkerreko berna-hezurrean aurkitutako ebaketa markak deskribatzen ditu, kanibalismoaren frogarik zaharrena izan daitezkeenak.
Paleoantropologoak fosildutako berna-hezur bat aurkitu zuen Kenyako Museo Nazionalen Nairobiko Museo Nazionalean, gizakien antzinako ahaideen harrapariei buruzko aztarnak bilatzen ari zela.
Analisiaren arabera, fosilean aurkitutako hamaika marketako bederatzi harrizko tresnez eragindakoak izan daitezke, argi eta garbi, eta beste bi felino handiren batek hozka eginez egindakoak dira, tigre sable-hortzek egindakoak ziurrenik.
Nahiz eta ebaketa markek berez ez duten frogatzen gizakien ahaide horrek jan zuenik, Pobinerrek uste du hori dela balizkoena, markak zangetako muskulua hezurrarekin lotzen den tokian daudelako, haragi zati bat atera nahi izanez gero ebakitzeko leku egokia.
"Ebaketa marka horiek kontsumorako prozesatutako animalien fosiletan ikusi ditudanen oso antzekoak dira. Litekeena da hanka honen haragia elikatzeko jatea, ez erritual baterako", azaldu du Pobinerrek.
Hala ere, kanibalismo kasu bat izan litekeen arren, Pobinerrek uste du ez dagoela froga nahikorik baieztapen hori egiteko, kanibalismoak jaten duena eta jandakoa espezie berekoak izatea eskatzen duelako.
Aztertutako hezur fosila, hasiera batean, Australopithecus boisei gisa identifikatu zuten, eta, ondoren, 1990ean, Homo erectus gisa birsailkatu. Gaur egun, adituak bat datoz esaten ez dagoela informazio nahikorik hominido espezie jakin bati espeziea esleitzeko.
Harrizko erremintak erabili izanak ere ez du argitzen ebakiak zein espeziek egin zituen.
Rick Potts Natura Historiaren Museo Nazionaleko katedradunak berriki egindako ikerketek zalantzan jarri dute genero bakar batek, Homoak, harrizko tresnak egin eta erabiltzen zituela dioen hipotesia, eta, beraz, fosil hori kanibalismo kasua edo espezieen arteko eraso soila izan daitekeela.
Albiste gehiago gizartea
Gizon bat atxilotu dute Portugaleteko taberna batean beste bati aizkoraz erasotzeagatik
Atzo 20:00etan gertatu zen erasoa. Biktimak zauriak ditu eskuetan eta bizkarrean.
Albiste izango dira: Saretzen txostena, PSNren krisia eta Errefuxiatuen Mundu Eguna
Gaurkoan albiste izango direnen laburpena, bi hitzetan.
Oñatiko Larraña Etxeak 20 nazionalitateko 100 errefuxiatu hartzen ditu
Zentroa kudeatzen duen Zehar-Errefuxiatuekin elkarteak salatu du Atzerritarrei buruzko Legearen Erregelamenduaren azken erreformak nazioarteko babesa eskatzen duten pertsonak "zigortzen" dituela. 3.000 pertsonak baino gehiagok eskatu dute nazioarteko babesa Euskadin aurten.
Bittor Arginzonizen Etxebarri erretegiak munduko bigarren jatetxe onena izaten jarraitzen du
Peruko Maido jatetxea munduko onena izendatu dute The World 's 50 Best Restaurants 2025 sarietan. Bestalde, Etxebarri erretegiko Mohamed Benabdallah aljeriarra munduko sommelier onena izendatu dute.
Abadia Saria jaso du Gure Zirkuak
Gure Zirkuak aurtengo Abadia Saria jaso du gaur arratsaldean, Arrateko gainean (Eibar) egindako ekitaldian, komunitate oso bati “elkarrekin euskaraz bizi eta sentitzeko plaza berritzailea” eskaintzeagatik. Eider Mendoza diputatu nagusiaren eskutik jaso dute Abadia Sariaren oroigarria –Iñigo Aristegui Telloren Zazpi Petaloak eskultura– Gure Zirkuko kideek.
Musika, nagusi: EAEko 10 kultur ekitalditatik hiru musikari lotutakoak dira
6.342 kontzerturekin, musika euskal agendan gehien agertzen den forma kultural gisa finkatu zen iaz. Ondoren antzerkia (4.239 ekitaldi) eta, urrunago, zinema/ikus-entzunezkoak (2.349) eta dantza (860).
EAEko kultur ekitaldien ia erdiak euskarazkoak edo elebidunak dira
2024an programatutako kultur ekitaldien % 32,8 euskara hutsean izan ziren, eta % 13,1 elebidunak, gaztelaniarekin edo beste hizkuntza batekin batera.
EAEko kultur sarea: bizia, baina asimetrikoa
2024an, ia 20.000 ekitaldi inguru erregistratu ziren hiru lurraldeetan, Kulturklik atariaren arabera. Beste era batera esanda: egunean, batez beste, 55 kultur saio izan ziren EAEko udalerrietan.
Kultur programazioa urte osoan zehar ereiten da EAEn, baina udazken-negua da sasoirik emankorrena
Orokorrean orekari eusten zaion arren, eskualdeen arteko aldeak egon badaude. Eremu batzuetan programazioa batik bat uda sasoira bideratzen dute, eta beste batzuetan, aldiz, ekitaldiak hilez hil sakabanatzen dituzte.
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.