Zer da tximino-baztanga eta zeintzuk dira sintomak?
Tximino-baztangaren sintomak baztanga arruntarenak baino arinagoak dira (sukarra, buruko mina, nekea...), baina askotan gongoilak handitu egiten dira eta larruazalean erupzioak agertzen dira. Horiek aurpegian sortu ohi dira, eta ondoren gorputz osotik heda daitezke, batik bat eskuetan eta oinetan.
Gaixotasun Kutsakorren eta Mikrobiologiaren Espainar Elkarteak (SEIMC) azaldu duenez, oraingoz ez dago argi noraino hedatuko den tximino-baztanga (Madrilen balizko 23 kasu atzeman dituzte), eta medikuarenera joateko deia egin die gaixotasun hori izan dezaketen susmoa dutenei.
Jatorria
Baztanga arrunta 1980an desagerrarazi zuten arren, tximino-baztanga endemikoa da Afrikan, eta noizbehinka kasu bakanak atzeman izan dituzte Erresuma Batuan.
Sintomak eta iraupena
SEIMCren arabera, gaixotasuna ortopoxbirus zoonotiko batek eragiten du, eta animalien bitartez kutsatzen da. Inkubazio epea 7-14 egunekoa izan ohi da, baina 5-21ekoa ere izan daiteke. Sintomak baztanga arruntarenak dira, baina arinagoak: sukarra; buruko, bizkarreko edota muskuluetako mina; hotzikarak eta nekea.
Baztanga arruntarekin gertatu ez bezala, baina, tximino-baztangak gongoilak handitzea ekar dezake gizakien artean.
Larruazalean erupzioak ere agertu ohi dira, gehienbat aurpegian, eskuetan eta oinetan.
Gaixotasunak 2-4 asteko iraupena izan dezake.
Transmisioa
Gehienbat listuaren edo arnasaren bitartez transmititzen da gaixotasuna, edo balizko lesio bat ukituz.
Gorozkien edo sexu harremanen bidez ere kutsatu daiteke.
Infekzio susmoak
Aipatutako sintomak edukiz gero, kausa hauengatik izan daiteke gaixotasun bat tximino-baztangagatik susmagarri: azken 21 egunetan gaixotasuna duen pertsona batekin kontaktua mantendu izana, gizon batek beste gizon batzuekin sexu harremanak izatea edo azken hiru asteetan Afrikako mendebaldean edo erdialdean egon izana.
Albiste gehiago gizartea
Bittor Arginzonizen Etxebarri erretegiak munduko bigarren jatetxe onena izaten jarraitzen du
Peruko Maido jatetxea munduko onena izendatu dute The World 's 50 Best Restaurants 2025 sarietan. Bestalde, Etxebarri erretegiko Mohamed Benabdallah aljeriarra munduko sommelier onena izendatu dute.
Abadia Saria jaso du Gure Zirkuak
Gure Zirkuak aurtengo Abadia Saria jaso du gaur arratsaldean, Arrateko gainean (Eibar) egindako ekitaldian, komunitate oso bati “elkarrekin euskaraz bizi eta sentitzeko plaza berritzailea” eskaintzeagatik. Eider Mendoza diputatu nagusiaren eskutik jaso dute Abadia Sariaren oroigarria –Iñigo Aristegui Telloren Zazpi Petaloak eskultura– Gure Zirkuko kideek.
Beskoitzek ikastola berria izango du 2026-2027 ikasturtean
Egun dauden prefabrikatuetatik gertu, lursail bat erosi du Beskoitzeko Udalak eta bertako zati bat ikastolarentzat izango da. Herri Urratsen lortutako diruari esker eta Euskal Herri osotik iritsitako elkartasunari esker, Seaskak milioi bat euroko inbertsioa egingo du. Irailean lanak hasiko dira, eta hurrengo ikasturtean hasiko lirateke Beskoitze aldeko 50 haur inguru baldintza duinetan euskaraz ikasten.
Ehgamek Bilbao Bizkaia Harro ekimena boikoteatzeko deia egin du
EAJk Harrotasunaren Nazioarteko Eguna “bereganatu eta turistifikatu" nahi duela salatu du eta E28 Koordinadorak ekainaren 28rako deitutako manifestazio “herrikoi eta aldarrikatzailera” joateko deia egin du.
500 ekitalditik gora antolatu dituzte 2025eko sanferminetarako
Ostegun honetan aurkeztu dute sanfermin jaien egitarau ofiziala, eta iragarri dutenez, hilaren 14an Sorotan Bele talde gipuzkoarrak emango dio amaiera bederatzi eguneko zoramenari, Gazteluko plazako agertokian.
Alerta laranja Araba eta Nafarroa hegoaldean, arratsalderako iragarrita dauden prezipitazio handiengatik
Tenperatura maximoak 27 eta 35 graduren artean kokatuko dira, tokiaren arabera. Arratsaldetik aurrera baliteke ekaitzak jo eta zaparrada trumoitsuak botatzea. Hori dela eta, alerta laranja ezarriko dute Araba eta Nafarroa hegoaldean.
Klima-aldaketaren ondorioak Euskadin: 0,3 °C gehiago hamarkada bakoitzeko, bero-bolada gehiago eta itsasoaren tenperatura gora
Eusko Jaurlaritzak egindako txosten batek ohartarazi du berotze globalak gero eta ondorio handiagoak dituela Euskadin. Tenperaturak etengabe igo dira 1970etik, bero-boladen egunak bikoiztu dira eta itsas mailak erritmo bizkorrean egiten du aurrera. 2023an, itsasoaren batez besteko tenperatura inoizko altuena izan zen.
Nafarroako Unibertsitatea eta EHU, munduko 600 unibertsitate onenen artean
Massachusettseko Institutu Teknologikoak (MIT) lehen postuari eusten dio, hamalau urtez; ostean, Londresko Imperial College eta Stanfordeko Unibertsitatea daude.
Arartekoak Osakidetzan inbertsioa areagotzearen garrantzia azpimarratu du, herritarren kexak ikusita
Ines Ibañez de Maeztuk adierazi du Osasun Itunaren ostean hartuko diren neurrien esperoan dagoela, egoera hobetuko duten itxaropenarekin. "Etxebizitza eskubidea bete egiten dela bermatuko duten politika publikoen aldeko apustu irmoa" ere eskatu du.
Scientia School enpresak Pryconsa konpainiari saldu dio Amara auzoko Karmelo ikastetxea hartzen zuen eraikina
Scientia Schoolek azaldu duenez, 2019an erosi zuen ikastetxea, baina "matrikulen kopuruak behera egin zuen etengabe". "Egoera horrek itxiera ekarri zuen", gogorarazi du.