Hall, Rosbash eta Young, 2017ko Medikuntzako Nobel sariaren irabazleak
Jeffrey C. Hall, Michael Rosbach eta Michael W. Young estatubatuarrek irabazi dute 2017ko Medikuntzako Nobel saria. Stockholmeko Karolinska Institutuko Nobel Batzordeak gaur eman du horren berri, eta "eguneko 24 orduetako erritmoa kontrolatzen duten mekanismo molekularrei buruz egindako aurkikuntzengatik" saritu dituztela azaldu du.
"Lurraren errotazioarekin" sinkronizatzeko, "landareek, animaliek eta gizakiek" euren erritmo biologikoa nola moldatu duten azaldu dute saridunek. Horixe da erloju biologikoa, eta hainbat arlotan aplikatzen da: bidaia luzeek eragiten duten 'jet lag' izenekoan, landareen funtzio klorofilikoan…
Erloju honek "zorrotz" egokitzen du gure fisiologia eguneko unearen arabera; hormona-mailan, gorputzaren tenperaturan, metabolismoan… Hala azaldu du epaimahaiak.
Erritmo biologikoa kontrolatzen duen genea isolatu zuten
Sariaren irabazleek eguneroko erritmo biologikoa kontrolatzen duen genea isolatu zuten; horretarako, zeluletan gauean pilatu eta egunean degradatzen den proteina bat kodifikatu zuten.
Halaber, zeluletako barneko erlojuan eragina duten proteinetako osagarri gehigarriak ere identifikatu zituzten, Suediako Institutuak argudiatu duenez.
Gaur eman dituzte jakitera saridunen izenak. Argazkia: EFE.
Hall 1945ean jaio zen New Yorken, eta Maineko Unibertsitatean egiten du lan, AEBn; Rosbash 1944an jaio zen, Kansansen, eta Walthamekoan dabil lanean; eta Young Miamin jaio zen, 1949an, eta Rockefeller Unibertsitatean egiten du lan, New Yorken.
Iaz, Yoshinori Ohsumi japoniarra saritu zuen Karolinska Institutuak, autofagiaren mekanismoak aurkitzeagatik. Prozedura hori funtsezkoa da osagai zelularrak degradatu eta birziklatzeko. Horrek garrantzi handia du hainbat fenomeno fisiologikotan.
Nobel sariak 9 milioi koroa suediar (943.784 euro) ematen dizkio irabazleari; beraz, hiruren artean banatu beharko dute. Azken bost urteotan lehen aldiz, baina, aurten igo egin dute irabazleak jasoko duen diru-kopurua.
Aste honetan, sari gehiago
Aste honetan, beste hainbat Nobel sari emango dituzte: asteartean, Fisikakoa; asteazkenean, Kimikakoa; ostiralean, Bakearena; eta astelehenean, Ekonomiakoa.
Sari guztien irabazleen izenak Stockholmen ematen dituzte jakitera, Bakearena izan ezik; azken hori Oslon ematen da. Hala nahi zuen Alfred Nobel handiki suediarrak, sarien sortzaileak (1833-1896), garai hartan Norvegia Suediako Erresuman baitzegoen.
Sariak abenduaren 10ean ematen dira beti, Nobelen heriotzaren urteurrenarekin batera, ekitaldi bikoitz batean. Stockholmeko Konserthusen eta Osloko Udaletxean egiten dira bi ekitaldi horiek.
Albiste gehiago mundua
Bolsonaro zigortu dute, Lularen aurkako estatu-kolpe saiakeragatik
Erakunde kriminal armatu bateko kide izateagatik eta, 2022an Lula Da Silvaren aurka hauteskundeak galdu eta gero, estatu-kolpe bat antolatzeagatik zigortu dute Brasilgo presidente ohia.
Israelen aurkako "mehatxu genozida" egitea leporatu dio Netanyahuk Sanchezi
"Antza, Espainiako Inkisizioa, juduak Espainiatik kanporatzea eta Holokaustoan juduak sistematikoki hiltzea ez dira nahikoa Sanchezentzat", esan du lehen ministro israeldarrak.
Charlie Kirk aktibista hiltzeko erabili duten arma aurkitu dute
Kirk AEBko presidente Donald Trumpen kolaboratzaile estua zen. Utaheko unibertsitate batean, jendez beteta zegoen ekitaldi batean, hil dute tiroz. Poliziak hiltzailearen irudiak eta beste hainbat arrasto aurkitu ditu.
Europako Parlamentuak Israelekin akordioak moztea onartu du, baina ez du Gazako egoera genozidiotzat hartu
Estrasburgoko egoitzan bildutako osoko bilkurak Gazako “hondamendi humanitarioa” eta Hamas taldearen “krimen basatiak” gaitzetsi ditu. Horrez gainera, indarkeria erabiltzen duten kolonoei eta Hamasi zigorrak jartzearen alde egin du eta “berehalako su-etena” eskatu du.
Gutxienez hiru hildako eta 70 zauritu Mexiko Hirian, gasa zeraman kamioi batek eztanda egin ostean
Hiriko agintariek azaldu dutenez, leherketa 49.500 litro gas eramateko edukiera zuen pipa batean gertatu da. Trafiko handia jasaten duen gune batean irauli da kamioia eta ondoren izan da leherketa.
Albiste izango da: NATO-Errusia harremana, lehendakariaren bidaia ofiziala Kanarietara eta Diada Katalunian
Hauek dira Orainek gaur landuko dituen gai nagusietako batzuk.
Gatazka "hedatzeko benetako arriskuaz" ohartarazi dute, drone errusiarrak Polonian sartu ostean
Antonio Guterres NBEko idazkari nagusiak adierazi duenez, "Gertakariak Ukrainaren aurka droneekin eta misil errusiarrekin egindako eskala handiko eraso batean jazo omen ziren, baina eskualdean duen eragina eta gatazka hau hedatzeko benetako arriskua azpimarratzen ditu".
:eitb-banner?$eitb-banner$&fmt=png-alpha&qlt=80)
Europar Batasunaren eta Israelen arteko merkataritza harremana, zenbakitan
EB da Israelen bazkide komertzial nagusia, AEBren aurretik. Iaz, Israelen eta EBren arteko truke ekonomikoa 42.600 milioi eurokoa izan zen.
Sua Paris erdialdeko jatetxe batean, doikuntzen aurkako protesten erdian
Suhiltzaileek Pariseko erdialdeko jatetxean piztutako sutea itzaltzea lortu dute. Milaka pertsona kalera atera dira gaur Frantzia osoan, 2026ko aurrekontuetan ia 44.000 milioi euroko doikuntza egiteko Gobernuaren planak salatzeko.
300 atxilotu inguru Frantzian, doikuntzen aurkako protesta egunean
Alderdiak eta sindikatuak alde batera utzita antolatu da 'Dena blokeatu dezagun' mugimendua eta helburua herrialdea geldiaraztea da. Polizia indarrek berrogeita hamar bat blokeo desegin dituzte, batez ere autobideetan eta garraio azpiegituretan, aurrekontu doikuntzen aurkako protesta egunaren hasieran.