Hall, Rosbash eta Young, 2017ko Medikuntzako Nobel sariaren irabazleak
Jeffrey C. Hall, Michael Rosbach eta Michael W. Young estatubatuarrek irabazi dute 2017ko Medikuntzako Nobel saria. Stockholmeko Karolinska Institutuko Nobel Batzordeak gaur eman du horren berri, eta "eguneko 24 orduetako erritmoa kontrolatzen duten mekanismo molekularrei buruz egindako aurkikuntzengatik" saritu dituztela azaldu du.
"Lurraren errotazioarekin" sinkronizatzeko, "landareek, animaliek eta gizakiek" euren erritmo biologikoa nola moldatu duten azaldu dute saridunek. Horixe da erloju biologikoa, eta hainbat arlotan aplikatzen da: bidaia luzeek eragiten duten 'jet lag' izenekoan, landareen funtzio klorofilikoan…
Erloju honek "zorrotz" egokitzen du gure fisiologia eguneko unearen arabera; hormona-mailan, gorputzaren tenperaturan, metabolismoan… Hala azaldu du epaimahaiak.
Erritmo biologikoa kontrolatzen duen genea isolatu zuten
Sariaren irabazleek eguneroko erritmo biologikoa kontrolatzen duen genea isolatu zuten; horretarako, zeluletan gauean pilatu eta egunean degradatzen den proteina bat kodifikatu zuten.
Halaber, zeluletako barneko erlojuan eragina duten proteinetako osagarri gehigarriak ere identifikatu zituzten, Suediako Institutuak argudiatu duenez.
Gaur eman dituzte jakitera saridunen izenak. Argazkia: EFE.
Hall 1945ean jaio zen New Yorken, eta Maineko Unibertsitatean egiten du lan, AEBn; Rosbash 1944an jaio zen, Kansansen, eta Walthamekoan dabil lanean; eta Young Miamin jaio zen, 1949an, eta Rockefeller Unibertsitatean egiten du lan, New Yorken.
Iaz, Yoshinori Ohsumi japoniarra saritu zuen Karolinska Institutuak, autofagiaren mekanismoak aurkitzeagatik. Prozedura hori funtsezkoa da osagai zelularrak degradatu eta birziklatzeko. Horrek garrantzi handia du hainbat fenomeno fisiologikotan.
Nobel sariak 9 milioi koroa suediar (943.784 euro) ematen dizkio irabazleari; beraz, hiruren artean banatu beharko dute. Azken bost urteotan lehen aldiz, baina, aurten igo egin dute irabazleak jasoko duen diru-kopurua.
Aste honetan, sari gehiago
Aste honetan, beste hainbat Nobel sari emango dituzte: asteartean, Fisikakoa; asteazkenean, Kimikakoa; ostiralean, Bakearena; eta astelehenean, Ekonomiakoa.
Sari guztien irabazleen izenak Stockholmen ematen dituzte jakitera, Bakearena izan ezik; azken hori Oslon ematen da. Hala nahi zuen Alfred Nobel handiki suediarrak, sarien sortzaileak (1833-1896), garai hartan Norvegia Suediako Erresuman baitzegoen.
Sariak abenduaren 10ean ematen dira beti, Nobelen heriotzaren urteurrenarekin batera, ekitaldi bikoitz batean. Stockholmeko Konserthusen eta Osloko Udaletxean egiten dira bi ekitaldi horiek.
Zure interesekoa izan daiteke
EBk akordioa iragarri du asilo-eskatzaileak "hirugarren herrialde seguruetara" deportatzea errazteko
Europako Kontseiluaren eta Europako Parlamentuaren arteko behin-behineko akordioak babes-eskaerak ez onartzeko kasuistikak zabalduko ditu.
Ospea minimoetan duela, Trumpek bere lorpenak puztu ditu nazioari egindako diskurtso batean
Ia egunero egiten dituen agerraldi publikoetan esaten dituen gauza asko errepikatuz hasi du hitzaldia agintariak: etorkinei eta Joe Biden bere aurrekoaren gobernuari eraso egin die, eta hilabete gutxi batzuetan AEBk "okerrenetik onenera" egin dutela ziurtatu du, deportazioak egin dituelako, mugaetako kontrolak zorroztu dituelako eta beste herrialde batzuen aurka muga-zergak ezarri dituelako.
Venezuelak, AEBri: "Ez duzue gure petroliorik izango, ez oparituta, ezta lapurtuta ere"
Etxe Zuriak atzo adierazi zuenez, AEBk sortu zuen Venezuelako petrolio-industria, eta Caracasen 1976an industria hori nazionalizatzea, estatubatuarrei inoiz egindako "lapurretarik handiena" izan zen.
Alemaniak umeei hilean 10 euro ematea onartu du, erretiro-pentsioetan aurrezteko
"Goiz hasteko pentsioa" delakoa Alemaniako Gobernuak abian jarri duen pentsio sistema pribatuaren erreforma sorta zabalago baten parte da.
Frantziako Barne Ministerioaren aurkako zibererasoa egin eta dozenaka artxibo konfidentzial lortu dituzte
Laurent Nuñez Barne ministroak adierazi duenez, aurrekari penalen (TAJ) eta pertsona bilatuen (FPR) fitxategietara sartu dira hackerrak. Pariseko Fiskaltzak ikerketa abiatu du gertaturikoa argitzeko.
Venezuelan sartu eta irteten diren petrolio-ontziak erabat blokeatzeko agindu du Trumpek
AEBko presidenteak nabarmendu duenez, "Maduroren erregimen ez-legitimoa lapurtutako petrolioa erabiltzen ari da narkoterrorismoa, pertsonen trafikoa, hilketak eta bahiketak finantzatzeko, besteak beste".
Bondiko atentatuaren ostean, armen gaineko legeak gogortu egingo dituztela iragarri du Australiak
Australiako Gobernuak erantzun dio igandean Bondi hondartzan izandako erasoari, eta iragarri du aldaketak egingo dituztela armei buruzko legedian, kontrolak indartzeko. Sydneyn 16 pertsona hil zituzten.
Nick Reiner atxilotu dute, Rob Reiner zinemagilearen eta Michele Singerren semea, gurasoen heriotzarekin lotura duelakoan
Senar-emazteak hilda agertu ziren igande honetan Brentwoodeko bien egoitzan, Los Angelesen, Estatu Batuetan.
Nazioarteko Zigor Auzitegiak Palestinako auzia ikertzen jarraituko du, Israelen helegitea baztertu baitu
Israelgo Gobernuak ikerketa bere gain hartu nahi zuen, eskumena zuela argudiatuta. Argudioa errotik ukatu du Zigor Auzitegiak, eta, hala, Fiskaltzak ikertzen jarraitu ahalko du.
EBk asumitu du Ukraina behartuko dutela NATOri uko egitera, eta haren segurtasuna babesteko konpromisoa hartu du
Europako iturriek azaldu dutenez, behin bake-akordioa lortuta, Ukrainaren etorkizuneko segurtasuna bermatzeko neurriak zehazteko lan “serioak” daude abian.